አነጋጋሪው በጥላሁን ገሠሠ ዙርያ የወጣው መጽሐፍ –‹መፅሐፉ የተዛቡ የጥላሁን ገሠሠን ታሪኮች ያጠራል› –ጋዜጠኛ ዘከርያ መሐመድ

ቁም ነገር ቅጽ 13 ቁጥር 201 ሚያዝያ 2007

ዘከርያ መሐመድ ይባላል፡፡ ጋዜጠኛ ነው ለረጅም ዓመታት በጋዜጦችና በተለያዩ መገናኛ ብዙሀን ላይ ሰርቷል፡፡ በ1984 ዓ.ም ከአዲስ አበባ ዩኒቨርሲቲ በቲያትር ጥበባት የተመረቀው ዘከርያ ቢላል መፅሔት፣ ህፃናትና ወጣቶች ትያትር ቤት፣ ልዩ አቃቢ ህግ መስሪያ ቤት፣ ኢትዮጵያ ዜና አገልግሎት እና ኢትዮጵያ ቴሌቪዥንን በመሳሰሉ ተቋማት በጋዜጠኝነት እና በተለያዩ የሙያ ዘርፎች አገልግሏል፡፡ በአሁኑ ወቅት በግሉ የዶክመንተሪ ፊልሞችን በመስራትና በኮሚኒኬሽን ጉዳዮች ላይ በማማከር ተግባር ተሰማርቶ ይገኛል፡፡
በጋዜጠኝነት ህይወት ውስጥ ረጅም ጊዜ ያሳለፈው ዘከርያ ከቀናት በፊት ጥላሁን ገሠሠ የህይወቱ ታሪክና ሚስጢር በሚለው ርዕስ አዲስ መፅሐፍ ለንባብ አብቅቷል፡፡ መፅሐፉ በጥላሁን ገሠሠ ህይወት ዙሪያ እስከ ዛሬ የምናውቃቸውንና በመገናኛ ብዙሀን ሲነገሩ የነበሩትን ሀቆች የተዛቡ እንደነበሩ ያስረዳናል፡፡ ከአዳዲስ ሀቆች ጋር ያስተዋውቀናል፡፡ እነዚህን አዳዲስ ሀቆች ጥላሁን ገሠሠ በህይወት በነበረበት ወቅት ለአንዴም ቢሆን በይፋ ተንፍሷቸው አያውቅም፡፡
ጋዜጠኛው ዘከርያ እድለኛ በሚያስብለው ሁኔታ በጥላሁን አጎት በአቶ ፈይሳ ሀሰና ሐይሌ የተፃፈውን የቤተሰብ ማስታወሻ አግኝቷል፡፡ መፅሐፉ የያዛቸው ጥሬ ሀቆች ከዚህ ማስታወሻ ላይ የተቀዱ ናቸው፡፡ ‹‹በጥላሁን ገሠሠ ዙሪያ ለዓመታት ሲተላለፉ የነበሩ የተዛቡ እውነታዎች በማያዳግም ሁኔታ መልስ ያገኛሉ›› የሚለው ዘከርያ መሐመድ ከፍስሃ ጌትነት ጋር ቆይታ አድርጓል፡፡

ቁም ነገር፡- የጥላሁንን ታሪክ ለመጻፍ ምን አነሳሳህ?
ዘከርያ፡- በአጋጣሚ ነው ወደዚህ ስራ የገባሁት፡፡ እንደማንኛውም ኢትዮጵያዊ የሙዚቃ አፍቃሪ ጥላሁንን እወደዋለሁ፤ በቤተሰባችን የእሱን ሙዚቃዎች እየሰማን ስላደግን ለጥላሁን ልዩ ስሜት አለኝ፡፡ ጥላሁን ህይወቱ ካለፈ ከሁለት ወር በኋላ ከአንድ ጓደኛዬ ጋር ሬዲዮ እየሠማን ነበር፡፡ ስለ ጥላሁን ይወራል፡፡ ጥላሁን ገሠሠ ያልዘፈነበት ርዕስ የለም እየተባለ ነው፡፡ ትክክል ነው በብዙ ርዕሶ ላይ ጥላሁን ዘፍኗል፡፡ ነገር ግን ስለጥላሁን ያ ብቻ ነው ወይ የሚወራው የሚል ጥያቄ ፈጠረብኝ፡፡ 68 ዓመት ረዥም እድሜ ነው፡፡ የጥላሁን ህይወት በብዙ ክስተቶች የተሞላን ነው፤ ጥላሁን ከህዝብ ጋር የኖረ ሰው ነው፡፡ ስለዚህ ጥላሁን በብዙ ጎን ሊዘገብ የሚገባው ሠው ነው፡፡ መባል የሚገባውን ያህል አልተባለም፡፡ ሊጻፍ የሚባውን ያህልም አልተጻፈለትም፡፡ በዚህ መነሻነት ከጓደኛዬ ሲሳይ ገብረጻድቅ ጋር አንድ ነገር ለመስራት ተነጋገርን፡፡ መጽሐፍ ልጽፍ፤ እሱ ደግሞ ዶክመንተሪ ፊልም ሊሠራ በዚያ ቀን ወሰንን፡፡ መሳይ ምትኩ የተባለ ሌላ ጓደኛችን ደግሞ ዌብሳይት አዘጋጃለሁ አለ፡፡ ከዚያ ይሄንን ካነሳን በኋላ 3 ቀን ቆይቶ አንድ ነገር ተከሠተ፡፡ አንድ ሠው ሲሳይ ጋ ደውሎ አባታቸው ስለጥላሁንና ስለቤተሰቡ የጻፈው ማስታወሻ እጁ ላይ እንዳለ ነገረው፡፡
ቁም ነገር፡- የአቶ ፈይሣ ልጅ ማለት ነው?
ዘከርያ፡- አዎ የአቶ ፈይሣ ልጅ ነው የደወለው፡፡ ሳምሶን ይባላል፡፡ አቶ ፈይሣ ሃይሉ ከ1934 ዓ.ም ጀምሮ ጥላሁን ከተወሰደበት ጊዜ አንስቶ የቤተሰቡን ታሪክ በማስታወሻቸው ጽፈው አስቀምጠው ነበር፡፡ ከሳምሶን ጋር ተገናኝተን ለመጀመርያ ጊዜ እነዚህን አስገራሚ የሆኑ የቤተሰብ ታሪክ የያዙ ማስታወሻዎች አየኋቸው፡፡ እነዚህን ማስታወሻዎችና ራሳቸው አቶ ፈይሣ ያነሷቸው ፎቶ ግራፎችን በእምነት ሰጠኝ፡፡ ማታውኑ ሳነበው አደርኩ፡፡ ከዚያ በኋላ ነው ወደኋላ ተመልሼ ማጥናት የጀመርኩት፡፡ የጥላሁን ታሪክ ላለፉት ዓመታት ተዛብቶ ሲቀርብ የነበረበትን ምክንያት ለመመርመር የተለያዩ ጽሑፎችን ተመለከትኩ፡፡ አቶ ፈይሣ በጻፉት የቤተሰቡ ማስታወሻና በመገናኛ ብዙሐን ሲነገረን የነበረው መረጃ መካከል ከፍተኛ ልዩነት አለ፡፡ የልዩነቱ ምንጭ ሌላ ሰው ሳይሆን ጥላሁን ነው፡፡
ቁም ነገር፡- ጥላሁን የራሱን ታሪክ አዛብቶ ሲነግረን ነበር ማለትህ ነው?
ዘከርያ፡- ለምሳሌ የኢትዮጵያ ደራሲያን ማህበር ያሳተመው መጽሐፍ ላይ የተጻፉ ታሪኮች ተመልከት፡፡ በቀጥታ ከሱ የተገኘውን ነገር ነው ያሰፈሩት፡፡ ስለ መጀመሪያ ሚስቱ ሲናገር ወ/ሮ አስራት እንደሆነች ይገልጻል፡፡ እውነታው ግን እሱ አይደለም፤ የመጀመሪያ ሚስቱ ወ/ሮ ፈለቀች እንደሆነች የሚያስሳየውን እውነት ታገኛለህ፡፡
ቁምነገር፡-ስለዚህ አሁን አንተ ያወጣከው ጥላሁን በሕይወት በነበረበት ዘመን የደበቀን ታሪኮች ናቸው ማለት ነው?
ዘከሪያ፡- ይህ መፅሐፍ የተፃፈው እንደነገርኩህ ነው፡፡ እንዲሁ ዝም ብለን ጥላሁን ቡቡ ነበር፣ ያለቅስ ነበር እያልን ማውራት ብቻ ልክ አይሆንም፤ ለምን ብለን መጠየቅ አለብን፤ የጀርባ ታሪኩን ማጥናት አለብን፡፡ ልንረዳው ይገባል፡፡ ያላወቅንለት ነገር ነበረ ማለት ነው፡፡
ቁም ነገር፡- ያላወቅንለት ነው ወይስ የደበቀን?
ዘከሪያ፡- እኛም አላወቅንለትም፤ እሱም ልክ ነህ ደብቆናል፡፡ ሁለቱም ነው የሚባለው፤ እሱ ስለደበቀን ነው እኮ እኛም ያላወቅነው፡፡ ነገር ግን ስለደበቀንና ሌላ ታሪክ ስለነገረን ውሸታም ነው ልንለው አንችልም፡፡ በርግጥ ውሸት ነው፡፡ ግን ለህልውናው ሲል እራሱን ለማቆየት ሲል ስሜቱን ለማጠገግ ሲል በሰቀቀን ላለመሞት ሲል አንድ ሰው ይዋሻል፡፡ ይሄ የሁላችንም ጉዳይ ነው፡፡ ይሄ መፅሐፍ እኮ የጥላሁንን ታሪክ ለመናገር የወጣም አይደለም፡፡ ብዙ ሰዎችን ያክማል ብዬ አስባለሁ እኔ፡፡ ጥላሁን ያደረገውን ማድረግ ጉዳትም ጥቅምም ይኖረዋል፡፡ ወደኋላ ያሉ መጥፎ ትውስታዎችን እንሸሻቸዋለን፡፡ ማስታወስ አንፈልግም ስለዚህ ከዚያ ጋር የተያያዘ ጉዳይ ማውራት ካለብን ከዚያ ሸሽተን ሌላ ታሪክ ጨምረንበት እንናገራለን፡፡ ጥላሁን ዝነኛ ባይሆን ኖሮ እኮ ሁሉም ሰላም ይሆን ነበር፡፡ ዝነኛ የሆነውም ያንን ታሪክ በመሸሹ ነው፡፡ ጥቅምም ጉዳትም ነበረው፡
፡ ጥላሁን ደስተኛ ሰው አልነበረም፤ ለራሱ ተርፎ አይደለም የኖረው፡ ፡ እነዚያ የሚጎዱት
ነገሮች ደግሞ በቀላሉ የሚታረቁት አይደሉም፡፡ እና ለምን ለህዝብ ያንን ታሪኩን አልተናገረም ልል አልችልም፡ ፡ ግን ስነልቦናውን ጎድቶታል፡፡ የተረጋጋ የትዳር ሕይወት እ ን ዳ ይ ኖ ረ ው አድርጎታል፡፡ የሆነ አቅሙን ነስቶታል፡ ፡ የሚፈጠሩ አደጋዎችን የመጋፈጥ አቅሙን ሸርሽሮታል፡፡ በዚህ ምክንያት ቤተሰቡ ይፈርሳል፡፡ ምክንያት አለው ሰዎች እንዲረዱት እፈልጋለሁ፡፡ አሁን ለምሳሌ ጥላሁን ብዙ ስለማግባቱ
አንስተው በመጥፎ ሁኔታ የሚተረጉሙት አሉ፡፡ ለምንድነው ብለው ግን አይጠይቁም፡፡ ዝም ብለው ‹አለሌነት › አድርገው ይወስዱታል፡፡ አይደለም / ላይሆን ይችላል፡፡ መጀመሪያ ለምንድ ነው ብለን ጠይቀን ትክክለኛውን ነገር መረዳት አለብን፡፡
ቁም ነገር፡- በመፅሐፍህ ውስጥ የልጅነት ሕይወቱ ለዚህ እንደዳረገው ነው የምትነግረን?
ዘከሪያ፡- አዎ ቤተሰባዊ ዳራው ነው ዋናው ምክንያቱ፤ በመፅሐፉ ውስጥ በደንብ ተቀምጧል፤ በሽሽት ውስጥ ስትኖር እውነተኛውን ነገር ስትሸሸው ጠንካራ ስብዕና ታጣለህ፡፡ ደካማ ኢጎ ይቆጣጠርሀል፡፡ እንደዚህ ስትሆን ደግሞ መደረግ ያለበትን ትተህ መደረግ የሌለበትን ታደርጋለህ፡ ፡ ችግሩ የሚከሰት መሆኑን እያወክ እንኳ የለም
ይቅርብኝ ብለህ ፊትህን አታዞርም ፡፡ ዝም ብለህ ትገባበታለህ፡፡ ስለጥላሁን ያናገርኳቸው አንድ ሦስት ሰዎች ‹‹ ጥላሁን የቦይ ውሃ ነው›› ብለውኛል ቃል በቃል፡፡ ካንተ ጋር ተቀጣጥሮ ሌላ ሰው መንገድ ላይ ካገኘው ከሱ ጋር ሊሄድ ይችላል፡፡ ጥላሁን ያንን አቅም ነው ያጣው፡፡ በዚህ ምክንያትና ሌሎች ከሱ ውጪ የሆኑ ተፅእኖዎች ተደምረው የኖረውን
አይነት ህይወት ውስጥ ከትተውታል፡፡ ይሄንን ልንረዳለት ይገባል፡፡
ቁም ነገር፡- ከዚህ አንፃር የመፅሐፉ መፃፍ አላማ ምንድ ነው ማለት ነው?
ዘከርያ፡- የተዛቡ ታሪኮችን ማስተካከል፤ የተዛቡ እይታዎችንና ግንዛቤዎችን ማስተካከል፣
ሰውዬውን መረዳት ፣ ከሱ ህይወት መማር እንድንችል ነው፡፡ለኛም እኮ ይጠቅመናልየ የሱ
ህይወት ምን አይነት ምስቅልቅል ውስጥ እንደነበር እናያለን፡፡ ዝም ብሎ ከሆነ ታሪክ መሸሽ አያዋጣም፤ ምን አይነት ጥፋት እንደሰራ ላታውቅ ትችላለህ፡ ፡ ስነ አእምሮአዊ ጉዳይ ስለሆነ በምን መልኩ እየተጎዳህ እንደሆነ አታውቀውም ፡፡ ሌላኛው ነገር ግን እኔ ጥላሁን ገሰሰ ዝም ብሎ ተረት እንዲሆን አልፈልግም፡፡ ማንም የሚፈልግ አይመስለኝም፡ ፡ ጥላሁን የተለያየ ሰው በሚያነሳው ብጥስጣሽ አሉባልታ መካከል እንዲቆም አልፈልግም፡፡ ይሄ
ለማንም አይጠቅምም፡፡ በተናጠል ስናውቀው ነው፡፡ ምን አይነት ስብዕና ነበረው፤ ከህዝቡ ጋር ምን አይነት መቀራረብ ነበረው፤ የልጅነት ህይወቱ ምንድነው የሚሉትን ነገሮች መለስ ብለን ብናውቅ እንማ ርበታለን፤ እንጠቀምበታለን፤ እሱንም ደግሞ ከተዛቡ ግንዛቤዎች እናጠራዋለን፡፡
ቁም ነገር፡- ስለጥላሁን ከወጡት የተዛቡ ታሪኮች ውስጥ በምሳሌነት ማንሳት የምንችላቸውን ንገረኝ?
ዘከሪያ፡- ለምሳሌ ህይወቱ ካለፈ በኋላ ካ የ ኋ ቸ ው ፅሑፎች መካከል የጥላሁን ስም
ደንዳና አያና ጉደቱ እንደሆነ ይገልፃል፡፡ ሌላ ቦታ ደግሞ ጥላሁን ገሠሠ የንጉሴ ልጅ
መሆኑን ይፅፋል፡ ፡ የአባቱ ስም ኩምሳ አንጋሱ ነው የሚልም አለ፡፡ እናቱ ድሀ
ነች የሚልም አ ን ብ ቤ ያ ለ ሁ ፤ ዝም ብሎ አ ፈ ታ ሪ ክ ይወራል፡፡ አቶ
ፈይሳ ሀሰን ሀይሌ የፃፉት የቤተሰብ ማስታወሻ ግን ይሄን ሁሉ ነገር ያጠራልናል፡፡
ቁም ነገር፡- በጥላሁን ገሠሠ ታሪክ ውስጥ ስንሰማቸው ከነበሩት እውነታዎች መካከል አሁን ባንተ መፅሐፍ ውስጥ ፍፁም ተቃራኒ ሆነው የመጡ አሉ፤ የውልደት ቦታው፣ የመጀመሪያው የትዳር ህይወቱ እና የ1985ቱ የግድያ ሙከራን በምሳሌነት ማንሳት ይቻላል?
ዘከሪያ፡- እነዚህ ነገሮች ላይ በመፅሐፉ ጥሩ መልስ ተሰጥቷል ብሎ ማለፍ ይሻላል፡፡ በእውነትና በጥንቃቄ ተተንትኖ በምክንያታዊነት የተሰራ መፅሐፍ ነው፡፡ አሁን ባልካቸው ነገሮች ላይ ይሄ መፅሐፍ ክፍተት የለበትም፡፡ አሻሚ የነበሩ ታሪኮች በጠቅላላ
መልስ ተሰጥቷቸዋል ብዬ አምናለሁ፡፡ ከትውልድ ቦታው ጋር የተገናኘውና ከቤተሰቡ ጋር እና ከናትና አባቱ ትዳርና ማንነት ጋር፣ ከራሱ ትዳር ጋር የተያያዙ ጉዳዮች ከዚያም ደግሞ ከ1985ቱ የግድያ ሙከራ ጋር ያሉት ነገሮች በሙሉ በበቂ ሁኔታ ተተንትነው፣
ተብራርተው ቀርበዋል፡፡ የማያዳግም ምላሽ ተሰጥቷል ብዬ አስባለሁ፡፡
ቁም ነገር፡- የጥላሁን ቤተሰቦች ስለ መፅሐፉ ያውቃሉ?
ዘከሪያ፡- የግል ታሪክ መፅሐፍ እራሱ ነው የሚመራህ፤ የሰውየውን የህይወት ምዕራፍ ነው
የምትከተለው፡፡ የአቶ ፈይሳ ሐሰና ሀይሌ የቤተሰብ ማስታወሻ ከተመለከትኩ በኋላ ሌሎች ተጨማሪ ታሪኮችን ለማሰባሰብና ለመተንተን የጥላሁንን ቤተሰቦችና የሱን የቅርብ ወዳጆች አነጋግሪያለሁ፡፡ ከወዳጆቹና የስራ ባልደረቦቹ መካከል እነ መሐሙድ አህመድ፣ ደበበ እሸቱ፣ አቶ ከበደ ወጋየሁ፣ ወ/ሮ ቆንጅት፣ ወ/ሮ አድባሪቱ የመሳሰሉትን አነጋግሪያለሁ፡

ቁም ነገር፡- ከቤተሰቦቹስ? ዘከሪያ፡- ወ/ሮ ማርታ፣ ወ/ሮ ሒሩትን
እንዲሁም ልጆቹንም አግኝቻቸዋለሁ፤ ይህን ስራ እየሰራሁ እንደሆነ የማያውቁ አሉ ብዬ አላስብም፡፡ ልጆቹንና የትዳር አጋሮቹን አግኝቻቸዋለሁ፡፡
ቁም ነገር፡- የመፅሐፉን የህትመት ወጪ ማነው የሸፈነልህ?
ዘከሪያ፡- ከቤተሰቦቼ ተበድሬ ነው፡፡
ቁም ነገር ፡- አመሠግናለሁ፡፡

The post አነጋጋሪው በጥላሁን ገሠሠ ዙርያ የወጣው መጽሐፍ – ‹መፅሐፉ የተዛቡ የጥላሁን ገሠሠን ታሪኮች ያጠራል› – ጋዜጠኛ ዘከርያ መሐመድ appeared first on Zehabesha Amharic.