ሰማያዊ ፓርቲ ሚያዚያ 19 ቀን 2006 ዓ.ም በአዲስ አበባ ሰላማዊ ሰልፍ ባደረገበት ወቅት ሰላማዊ ሰልፉን በተመለከተ በራሪ ወረቀት ሲበትኑ በቁጥጥር ስር ውለው በየካ ፖሊስ ጣቢያ በነበሩበት ወቅት ጣቢያ ውስጥ ደንብ ተላልፋችኋል በሚል በቀበና ፍርድ ቤት ክስ የተመሰረተባቸው 14 የፓርቲው አመራሮችና አባላት ለጥቅምት 3 ቀን 2007 ዓ.ም የቀረበባቸውን ክስ ይከላከሉ ወይስ አይከላከሉ በሚል ውሳኔ ለመስጠት ቀጠሮ ተስጥቷል፡፡

አቃቢ ህግ 14ቱ የፓርቲው አባላት በፖሊስ ጣቢያ እያሉ ‹ፍትህ የለም›፣ ‹ዴሞክራሲ የለም›፣…በማለት ጮክ ብለው ድምጻቸውን በማሰማት የጣቢያውን ደንብ እንደተላለፉ በክሱ ላይ ተመልከቷል፡፡

በሌላ በኩል በሽብርተኝነት ተጠርጥረው በእስር ላይ የሚገኙት የሰማያዊ ፓርቲ ብሄራዊ ምክር ቤት ምክትል ሰብሳቢ አቶ የሺዋስ አሰፋን ጨምሮ የአንድነትና የአረና ፓርቲዎች አመራሮች ሀሙስ መስከረም 22 ቀን 2007 ዓ.ም በአራዳ ምድብ ችሎት ይቀርባሉ፡፡ በቀጣዩ ቀን መስከረም 23 ቀን ደግሞ የሰማያዊ አርባ ምንጭ አመራሮች በተመሳሳይ ችሎት እንደሚቀርቡ ይጠበቃል፡፡

ዲሲ በሚገኘው የህወሓት ኤምባሲ ደህንነት ነው የሚባለው ተቀጣሪ የተኮሰው ጥይት የአንዲት ግለሰብ መኪናን መቱ ኤምባሲው ግልጋሎት እየሰጠ አይደልም::

(ዘ-ሐበሻ) የኢትዮጵያ መምህራን ማህበር ድምጽ ይሰማ ለዘ-ሐበሻ በላከው ዜና መምህራንን ከስራ ቦታችው ማፍናቀል ተጀምሯል አለ። እንደ መምህራኑ ድምጽ ዘገባ 12 ወጣት መምህራን ከሥራቸው ተፈናቅለዋል።

(ፎቶ ፋይል)

1. መ/ር ይማም ሐሰን
2. መ/ር ሙለታ ዲንቃ
3. መ/ር ኤርሚያስ ተገኝ
4. መ/ር ሐይለ አምላክ ይገዙ
5. መ/ር ደምስ ግዛቸው
6. መ/ር አንዳርጋቸው ምህረቴ
7. መ/ር አንተነህ ንጉሱ
8. መ/ር ይስሀቅ ጉደታ
9. መ/ር መላኩ አበበ
10. መ/ር ዮሐንስ ካሳሁን
11. መ/ር ዳዊት የሺጥላ
12. መ/ር ዘሪሁን አላምረው ሲሆኑ ከትላንትናው እለት ማለትም 19/01/2007 ዓ.ም ጀምሮ ከስራ ገበታቸው ያለፍቃዳቸው መነሳታቸውን የሚገልፅ ደብዳቤ ተሰጥቷቸዋል፡፡ ከዚህ ቀደም በ2004 ዓ.ም የደመወዝ ጭማሪን ተከትሎ በተነሳ ተቃውሞ በተመሳሳይ መንገድ በርካታ መምህራን ከስራ የመባረር እና ራቅ ወዳሉ ስፍራዎች መመደባቸው ይታወሳል።

ሕሊናዬን እያስጨነቀኝ ያለ አንድ ሀሳብ አለ እንደሚከተለው ነው፡፡ ለመጀመሪያ ጊዜ ጓደኛነት ስመሰርት በአይን ለረጅም ጊዜ ከወደድኩዋት ልጅ ጋር በአጋጣሚ ተዋውቀን፤ ከዚያም ተነጋግረን በጓደኝነት 1 ዓመት ያህል ከዘለቅን በኋላ አንድ ስሜቴን የሚጎዳ ነገር ገጠመኝ፡፡ ፀጉሬን እየተስተካከልኩ ሳለ የማላውቃቸው ሰዎች ስለእሷ መጥፎ ነገር  ሲያወሩ ሰማሁ፤ ከዚያም የራሴን የጥናት ስራ ሰርቼ አረጋገጥኩኝ፡፡ ከዚያም ለመለያየት በቃን፤ አሁን ከተለያየን 1 ዓመት ሆኖናል፡፡

አሁን ደግሞ ለእኔ እጅግ አሳቢ ልጅ ጋር ተዋውቄ የበፊቱን ፍቅሬን እጅግ በጣም አስረስታኛለች፡፡ ከ1 ዓመት በኋላ ግን እኔ ጣዕም አጥቼያለሁ፡፡ ለምን እንደሆነ አላወቀኩትም፤ እባካችሁን መፍትሄውን ስጡኝ፡፡ የመጀመሪያዋን ማሰብ ጀምሬያለሁ፡፡ ከሁለቱም ጋር ምንም አይነት የወሲብ ግንኙነት አላደረግንም፡፡

ዮናስ

ውድ የዚህ አምድ ተሳታፊያችን

ለአምዳችን ስኬት ጉልህ ሚና የሚጫወቱት እንደ አንተ መሰል ተሳታፊዎቻችን በመሆናቸው ጥያቄህን ከወፍራም ምስጋናና ሰላምታ ጋር ተቀብለናል፡፡ በአንድ ወቅት የአይን ፍቅር ከያዘህ ልጅ ጋር በፍቅር ጥንዶች ሆናችሁ ለአንድ ዓመት ያህል እንደቆያችሁ፤ ድንገት ፀጉር ቤት ሆነህ ስለ እርሷ መጥፎ ባህሪ እንደሰማህ፤ እውነታውንም አረጋግጠህ ካንተ ውጪ ከሌሎች ሰዎች ጋር እንደምትወጣ ካወቅህ በኋላ እንደተለያያችሁ ከደብዳቤህ ማወቅ ችለናል፡፡ ከተወሰነ ጊዜ በኋላ ለአንተና ለፍቅራችሁ በጣም አሳቢ፣ እንዲሁም ያለፈውን ጥሩ ያልሆነ ትዝታህን የምታስረሳህ ልጅ እንዳገኘህም ነግረኸኛል፡፡ ግን ከበፊቷም ሆነ ከአዲሲቷ ጋር ምንም አይነት ወሲብ ግንኙነት እንደሌለህ ጭምር ለማወቅ ችለናል፡፡ በዚህ አጋጣሚ ከጋብቻ በፊት ወሲብ ባለማድረግህ ሳናደንቅህ አናልፍህም፤ ለሌሎችም አርአያ እንድትሆን ግፋበት እንላለን፡፡ ይሁንና ለምን እንደሆነ ባታውቀውም በዚህ ጊዜ ሌላ አንድ ዓመት አብሮ መሆኑ እንደሚያሰለችህና እንደሚያደክምህ ገልፀህልናል፡፡ ምን ትመክሩኛላችሁ? ላልከው መፅሐፍት አጣቅሰን፣ የራሳችንንም የህይወት ተሞክሮና ምክር አክለን መፍትሄውን እነሆ ብለናል፡፡

ምንም እንኳ ያለፈው ታሪክህ ለዛሬ መሰረትና መነሻህ፣ ለወደፊቱም አመላካች መሆኑ ባይካድም ትላንት ያጋጠመህ ነገር በሙሉ ዛሬም ይከሰታል ብለህ መገመት ያለብህ አይመስለንም፡፡ ዛሬ ሌላ ቀን ነው፤ ነገም እንዲሁ! ለጥያቄህም መልስ ከመስጠታችን በፊት የሚከተሉትን ማወቅና መረዳት ተገቢ ነው እንላለን፡፡ ለመሆኑ ከአዲሲቷ ጓደኛህ ጋር መሆኑ ያስፈለገህ ዘላቂ የትዳር ጓደኛህ እንድትሆን ነው? ወይስ እንዲያው የበፊቷን እንድታስረሳህ? በግንኙነታችሁ ውስጥ የመጨረሻ ግብህ ምንድነው? ያለምንም በቂና አሳማኝ ምክንያት ብዙ ጊዜ እንድትቆዩ ባንመክርህም፤ ለአጭር ጊዜ መሆኑም ደግሞ የራሱ የሆነ ጉዳት አለው፡፡ በእርግጠኝነት የምንነግርህ ግን ቀጣይነት ላለው የኑሮ ምዕራፍ ለሚዘጋጁ ጓደኛማቾች አንድ ዓመት አብሮ መቆየታቸው ቢያንስ እንጂ የሚበዛ ነው የሚባል አይደለም፡፡ ከበፊቷ ልጅ ጋር መለያየትህ የማይታይ በረከት እንጂ ክስረትና ጉዳት አይደለም፡፡ ጊዜህን፣ ጉልበትህን፣ ገንዘብህን ልታጠፋ ትችል ይሆናል፤ ግን ወደ ፊት አብራ በመሆኗ ልታደርስብህ ከምትችለው ጉዳት አይበልጥም፡፡ ደግሞም የአንተ ካልሆነችው ልጅ ጋርም ጊዜህን ማጥፋት ላንተም ለሷም መልካም አይመስለንም፡፡

ውድ ተሳታፊያችን አንድ ነገር ልታጤን የሚገባው አዲሲቷ ልጅ ላንተም ሆነ ለፍቅራችሁ አሳቢ እንደሆነች ነው፡፡ ይህ ደግሞ መልካም፣ ለወደፊት ህይወታችሁ ገንቢና መሰረት ነው፡፡ ታዲያ በዚህ ላይ ያንተም ሀሳብና ምላሽ ተመሳሳይ ካልሆነ ችግሩ ወደ እናንተም ግንኙነት እንደሚመጣ ሌላ ምልክት ወይም ተአምር መጠበቅ አያሻም፡፡ ደግሞ መልካም ከሆነና መጥፎ የሆነው ታሪካችንን ከሚያስረሳ ሰው ጋር እረጅም ጊዜ መቆየት የሚጠላ ሰው ያለ አይመስለኝም፡፡ ከላይ እንደጠቀስነው ለብዙም ሆነ ለአጭር ጊዜ በጓደኝነት መቆየቱ የራሱ የሆነ አሉታዊም ሆነ አዎንታዊ ተፅዕኖ ቢኖረውም የጊዜው ጉዳይ ከጥንዶች ጥንዶች አንፃራዊ ስለሆነ ዋናው የምንቆየው ለምንድነው? የሚለውን መመለሱ ላይ ነው፡፡ ከቆይታው በስተጀርባ ያለውን ፍላጎት /Motive/ ማወቅም ተገቢ ይመስለኛል፡፡

ለመሆኑ ረዘም ላለ ጊዜ አብሮ በጓደኝነት መቆየቱ ጠቀሜታው ምንድነው?

አብሮ ማደግን ስለሚያስከትል ነው፡፡ ረዘም ላለ ጊዜ የሚቆዩ ጥንዶቹ (ለምሳሌ ከተጫጩ በኋላ ቢያንስ ለአንድ ዓመት አሊያም ከተዋወቁ 18 ወራት ያላነሰ) ጊዜ የነበራቸው ሊጣጣም የሚችል መንፈሳዊ እምነት ይኖራቸዋል፡፡ ይህ ደግሞ ዘላቂነት ላለው የጋራ እድገት አቅም ይሆናቸዋል፤ በጋራ ማደግን መቀጠል ከቻሉ ደግሞ በደስታ አብሮ ለመቆየት አያስቸግራቸውም፡፡ ስለዚህ መልካም ግንኙነት እድገት ተኮር ስለሆነ ሁለታችሁም እየተማራችሁ የምትለወጡበት፣ ከግለሰባዊ አካሄድ ወደ ጥንድ አስተሳሰብ የምትራመዱበት የህይወት መድረክ ነው፡፡ ይህ ግን በመዳከምና በመሰልቸት የሚመጣ አይደለም፤ እንደውም ከሁለታችሁም በኩል ቁርጠኝነትን፣ ትዕግስትን፣ ትኩረት መስጠትንና መከባበርን ይጠይቃል፡፡

መተሳሰብን ያጎለብታል፡፡ ፍቅር የሁለትዮሽ ግንኙነት ነው፡፡ እርሷ ብቻ የምትወድህ ከሆነና ተመጣጣኝ ምላሽ ካንተ ካላገኘች ችግርና በአንድ እጅ የማጨብጨብ አይነት ነው፡፡ ይህ ማለት ግን መተሳሰቡ በተዋወቅካት ማግስት ይምጣ ማለት አይደለም፡፡ ጊዜያት ባለፉ ቁጥር እርስ በርስ የመተዋወቁ፤ የመናበቡ ሁኔታ እየተሻሻለ እንደሚመጣ ግልፅ ነው፡፡ አንዳችሁ ለአንዳችሁ ፍቅራችሁን የምትገልፁበትን መንገድ በመፈለግ እርስ በርስ እንድትተሳሰቡ፣ ፍቅራችሁንም እያሳደጋችሁ ከመጥፎ ነገር እንድትጠበቁ ያስችላችኋል፡፡ ጊዜው ደግሞ በደንብ እንድትተዋወቁ ብቻ ሳይሆን ያልተስተካከለ ባህሪና ልማድ ካለም የምትተራረሙበት ወቅት ነው፡፡

የረጅም ጊዜ እቅድ እንዲኖርህ ያደርግሃል፡፡ መቼም ጤነኛ አእምሮ እንዳለው ማንኛውም ሰው ይብዛም ይነስም በህይወቱ እንዲሳካለት የሚፈልገው ነገር ይኖረዋል፤ ለዚህም መሳካት ደግሞ ሰው የራሱ የሆኑ የአጭር ወይም የረጅም ጊዜ እቅዶችን ያቅዳል፡፡ እንዲሆንልን እንደምንፈልገው ነገር ደግሞ የሚጠይቀንም ጊዜ የዚያኑ ያህል ይለያያል፡፡ የምንፈልገው ነገር ከባድና ዘላቂነት ያለው ከሆነ የረጅም ጊዜን እቅድንና ቁርጠኝነትን እንደሚጠይቅ አይካድም፡፡ ይህ ደግሞ አላማ ያለው ህይወት እንድትኖር ከማድረጉም ባሻገር ውጤታማ ያደርግሃል፡፡ የመጨረሻው ውሳኔ ያንተ ቢሆንም እኛ ደግሞ ወደፊት ህይወትህ እንዲቃና መልካም ናቸው ብለን የምናስባቸውን ነገሮች እናመላክትሃለን፡፡ ስለዚህ ስለምታስበው የወደፊቱ ግንኙነትህ ከእድል ጋር በምንም ሁኔታ ሳታያይዝ አብዛኛው ጉዳይህ አሁን በምታስበው፣ በምትቆጣጠረውና ከሁሉም በላይ ደግሞ መጨረሻህም እንዴትና ምን እንዲሆን እንደምትፈልግ በምታደርገው ጥረት ላይ እንደሚወሰን እወቅ፡፡

እንግዲህ ወንድማችን ማንኛውንም ሰው በሚኖርበት አካባቢ ከሌሎች ሰዎች ጋር ጥሩ ግንኙነት እንዲኖረው ይፈልጋል፡፡ ነጋዴዎች እንኳ የደንበኞችን እምነት ለማግኘትና የረጅም ጊዜ ትስስርን ለመመስረት ብዙ ጥረት ሲያደርጉ መልካም ግንኙነት ለመፍጠር ሲሞክሩ ይስተዋላሉ፡፡ በተለይ እኛ ደግሞ ወደ ፊት የህይወት ጊዜያችንን ልንጋራው ከምንሻው ሰው ጋር ምን አይነት ግንኙነት መፍጠር ላይ ብቻ ሳይሆን፣ እንዴት ልናቆየው እንችላለን የሚለው ላይ ማተኮር ተገቢ ይመስለናል፡፡ ነገሮችን ካከበድክ ይገዝፍብሃል፤ ነገር ግን ወዴት እንደምትሄድ ካወቅክና ለምን እንደምታደርገው ከተገነዘብክ የሚያስቸግርህ የሚያሰለችህ አይመስለንም፡፡ ለማንኛውም አንተ ውደዳት እንጂ የሚከተሉትን ምክሮች ተግባራዊ ብታደርግ ከውጤታማ የሆነ የረጅም ጊዜ ግንኙነት ሳትሰላች ከምትወዳት ልጅ ጋር ይኖርሃል እንላለን፡፡

1. ከሌላ ሰው ጋር አታነፃፅር፡፡

የእያንዳንዱ ጥንድ ግንኙነት አጀማመሩም ሆነ አካሄዱ፤ አጨራረሱም የተለያየ እንደሆነ አስብ፡፡ አሁን ያለህን ግንኙነት ‹‹ፍፁም›› ነው ብለህ ከምታስባቸው ከሌሎች ጓደኞችህ ቤተሰቦችህ ጥንዶች ጋር በፍፁም አታነፃፅር፡፡ እያንዳንዳቸው ጥንዶች በግንኙነታቸው ውስጥ የራሳቸው የሆነ የፍቅር ስምምነት፤ ልማድና ደንብ ይኖራቸዋል፡፡ ስለዚህ ወንድሜ በራሳችሁ (በአንተና በርሷ) ላይ ትኩረት አድርገህ ግንኙነታችሁን ወደ ላቀ ደረጃ እንዲደርስ የማድረግ ኃላፊነቱ በሁለታችሁም እጅ ነው፡፡ የጎንህ አጥንት እርሷ ከሆነች ሌሎቹ ምንም ያህል ያማሩ መስለው ቢታዩህም ይወጉሃል፤ ያሳምሙሃል፤ ዕድሜህን ያሳጥሩታል፤ እግዚአብሔርም ካዘጋጀልህ መልካም ነገር ላይ እንዳትደርስ ያደርጉሃል፡፡ ስለዚህ የአንተ የአንተ ነች፤ ልትቀይረው የምትችለው ሊቀየር የሚችለውን ባህሪዋን ብቻ ነው፡፡

2. ልዩነታችሁን አክብር፡፡

መቼም ሁለታችሁም ከአንድ ቤት ውስጥ እንደ አለመውጣችሁ፤ የተለያየ የኑሮ ዘይቤና አስተዳደግ እንዲሁም የሀሳብ ልዩነት ይኖራችኋል፡፡ ስለዚህ ሁልጊዜ ነገሮችን ከራስህ አቅጣጫ ብቻ አትመልከት፣ ሁሉም ነገር እኔ እንደምፈልገውም ብቻ ይሁንም አትበል፡፡ እሷም የራሷ የሆነ አመለካከት እንዳላት እወቅ፡፡ የማትስማማበት ነገርና የሀሳብ ልዩነት እንኳ ቢፈጠር በማክበር ተቀበለው፡፡ ስለዚህም ጓደኛህን ለማድመጥ፣ ለመረዳትና በመሀከላችሁም ያለውን ግጭት በሰላማዊ መንገድ ለመፍታት ጥረት አድርግ፡፡ ምክንያቱም ውጤታማ ግንኙነት ከሁለቱም በኩል ፈቃደኝነትንና መተሳሰብን ይጠይቃል፡፡ ነገር ግን በጣም አጥብቀህ የምትፈልገው ነገር ተሟልቶ እስካላገኘህ ድረስና የማታውቀው ቅራኔ በመሀከላችሁ ኖሮ ካልተፈታ ወደፊትም ችግሩ መነሳቱ ስለማይቀር ግንኙነቱን ባትቀጥለው እንመርጣለን፡፡

3. ውስጣዊ ማንነትህን እንድታውቅ አድርጋት፡፡

ከጓደኛህ ጋር የምታሳልፋቸው እያንዳንዳቸው ጊዜያት ወይም ደረጃዎች በጣም አስፈላጊ መሆናቸውን አትዘንጋ፡፡ ስለ ጓደኛህ የበለጠ እንድታውቅ ከማድረጉም ባሻገር ከእርሷ ጋር ያለህን ስሜትና ግንኙነት ትክክል ስለመሆኑ ያረጋግጥልሃል፡፡ አካልህን ብቻ ሳይሆን ከልብህ ያለውን ነገርህን አሳውቃት፡፡ ጊዜና አቅም በፈቀደ መጠንም ትርጉም ያለውና ጠለቅ ያለ ንግግር በተወሰነ ወቅት ይኑራችሁ፡፡ በደስታዋም ሆነ በሀዘኗ ጊዜ በሀሳብ፣ በአካልም ሆነ በስሜትህ ቅርብ ሁንላት፡፡ አብራችሁ የምታደርጓቸው ነገሮች ብዙ ሰዓት የሚፈጁ ከሆነ ጊዜያችሁ አጠር ስለሚል ቀልጣፋና የማያሰለች ይሆናል፡፡ ለሌላ ጊዜም እንድትገናኙና እንድትነፋፈቁ መንገድ ይከፍትላችኋል፡፡

4. ይቅርታ ማድረግንና መርሳትን ሞክር፡፡

ሰዎች እስከሆንን ድረስ አንዳንድ ስራዎችን ሰንሰራ እንሳሳታለን፡፡ ስለዚህ በግንኙነታችሁ ወቅት ትክክል ያልሆነ ነገር ቢገጥምህ ለጓደኛህ ይቅር ማለትን  ተማር፡፡ መቼም ቢሆን ረስህን ትክክለኛና ፃድቅ አድርገህ በመግለፅ፣ ጓደኛህን እንደ ጥፋተኛ አታድርግ፡፡ ስህተትን በእውነት ለመርሳት ሞክር፡፡ የተሻለ ነገር በማሰብ ወደፊት ተራመድ፡፡ መፅሐፉስ የሚለው ‹‹…በኋላዬ ያለውን እየረሳሁ በፊቴ ያለውን ለመያዝ እዘረጋለሁ…›› አይደል የሚለው! ስለዚህ በግንኙነት ውስጥ መልካምና ዘላቂ የሆነ ነገር ለማግኘት ይቅርታ ጠይቅ፤ ከልብም ይቅር በል፡፡ ከእያንዳንዱ ጥላችሁና ክርክራችሁ በስተጀርባ ግንኙነታችሁን ማቋረጥ ወይም መለያየት እንደመፍትሄ የምታስብ ከሆነ መቼም ቢሆን ችግርህ መፍታት የምትችል አይመስለንም፡፡ ይልቁኑ የሚያስጨንቃችሁን ነገር ወደ ጠረጴዛ ላይ በማምጣት መፍትሄ እስክታገኙና ሁለታችሁም ወደ ቀድሞው መልካም ጓደኛችሁ እስክትገናኙ ድረስ ደጋግማችሁ ተነጋገሩበት፡፡

5. በመሀከላችሁ መተማመንን አዳብሩ፡፡

በጥንዶች መካከል ያለ መተማመን አንድ ግንኙነት ዘላቂና ወደ ተሻለ ደረጃ ከሚያደርሱ ጉዳዮች ውስጥ ዋነኛው ነው፡፡ ማንም የማንንም የግል ገመና አሳልፎ ለሌላ ሰው እንደማይሰጥ፤ አንዳችሁ ሌላኛውን ጓደኛችሁን እንደማታታልሉ እርግጠኛ መሆን መቻል አለባችሁ፡፡ ለነገሩ ወደ ፊት ከኛ ጋር አንድ ይሆናል ብለን የምናስበውን ሰው አለማመናችን የወደፊቱን ግንኙነታችንን ከማቀጨጩም ባሻገር፤ እምነት በጓደኛችን ላይ ጥለን የምናገኘውን ደስታና ሰላም በራሳችን ምርጫ እንገፋለን፡፡ እንግዲህ ህይወት በምርጫ የተሞላች ናት፡፡ እኛ የራሳችንን መክረናል፡፡ አንዱንና የሚያዋጣውን መምረጥ ያንተ የባለታሪኩ መብት ድርሻ ነው፡፡

ከላይ ከጠቀስናቸው አምስት ነጥቦች ባሻገር ምክንያታዊ የሆኑ ግቦችን ብታቅድና ብታስቀምጥ (ለምንድነው ግንኙነት መመስረት ያስፈለገኝ ብለህ ራስህን ጠይቀህ)፣ ቁርጠኝነትህን የሚገልፅ አባባል/ፅሑፍ ብታዘጋጅና ለተፈፃሚነቱ ክትትል ብታደርግ፣ ያለምንም ቅድመ ሁኔታ ጓደኛህን/እጮኛህን ማመንና ማክበር ብትጀምር፣ ያልተከፋፈለ ትኩረት ለጓደኛህ መስጠትን ብትማር፣ ሳትሰለች ጊዜ እየሰጠሃት የበለጠ እርሷን ለመርዳት ብትሞክር እንዲሁም በቆይታህ ለሚገጥሙህ ያላሰብካቸው ችግሮች/ገጠመኞች ታጋሽ ብትሆን ግንኙነትህ የተሳካ ይሆናል እንልሃለን፡፡ ሞክረው፡፡

አብዛኛዎቹ የስነ ልቦና ምሁራን እንደሚገልፁት ሁሉም ሰው መልካም የሆነ ግንኙነት የመፍጠርና ይዞ የመቀጠል ፍላጎት አለው፡፡ እንደነዚህ አገላለፅ ሰዎች የተረጋጋ ግንኙነትና አመርቂ መስተጋብር አብረዋቸው ካሉ ሰዎች ጋር መፍጠር ይፈልጋሉ፡፡ ይህ ሳይሆን ሲቀር ሰዎች ለብቸኝነት፣ ለድብርት፣ ለጭንቀትና ደስተኛ ላለመሆን ይጋለጣሉ፡፡

ውድ የዚህ አምድ ተሳታፊያችን ስለ ግንኙነት (Relation ship) የተጠኑ የተለያዩ ንድፈ ሀሳቦች አሉ፡፡ አሁን ያለህበት ሁኔታ ከነዚህ አስተሳሰቦች ውስጥ በየትኛው ንድፈ ሀሳብ ተፅዕኖ ውስጥ እንደሆንክ ማወቅ የምትችለው ራስህ ስለሆንክ ጥያቄዎቹን መመለስ ላንተው ትተነዋል፡፡

Attachment theory:-

ይህ ንድፈ ሀሳብ ግንኙነትን የሚመለከተው በህፃንነታችን ወቅት ከነበረን ከቤተሰባችን ጋር ያለንን ቁርኝትና ቅርርብነት ጋር ነው፡፡ በዚያ ወቅት የነበረን መልካምም ሆነ መጥፎ ግንኙነት እያደግንም ስንመጣ በጎልማሳነት እድሜያችን ላይ ተፅዕኖ ያሳድርብናል፡፡ እንዴት ነበር አስተዳደግህ?

Social Exchange Theory:-

ይህ ንድፈ ሀሳብ ደግሞ ግንኙነትን የሚመለከተው ከጥቅም ልውውጥ ጋር ነው፡፡ ሰዎች ግንኙነቱን የሚመለከቱት በመካከላቸው ካለው ግንኙነት የተነሳ የሚመጣነው ስጦታ ወይም ሽልማት በመመልከት ነው፡፡ አንተ የምትፈልገው ነገር ኖሮህ ከርሷ አጥተሃል? አንተስ መስጠት የሚገባህን ነገር ሰጥተሃል?

Equity theory:-

በሁለተኛ ተራ ቁጥር ያለውን በመቃወም የመጣ ንድፈ ሀሳብ ሲሆን ሰዎች ግንኙነትን የሚመለከቱት ፍትህና እኩልነትን በመፈለግ ነው፡፡ ስለዚህ ከስጦታ መለዋወጥ ይበልጥ እንደሚተሳሰቡ ይናገራሉ፡፡

Relational Dialect:-

እነኚህ ደግሞ ግንኙነትን የሚመለከቱት እንደ ቋሚና የማይለዋወጥ ነገር ሳይሆን ተቀያያሪና ቀጣይነት ያለው ሂደት እንደሆነ ነው፡፡ ግንኙነታችሁ ቀስ በቀስ እየተቀየረ እንደሚመጣ ተረድተሃል? በነገራችን ላይ ዶ/ር የሺጥላ መንግስቱ የሚገባው ማንን ነው በሚል መጽሐፋቸውና ሴቶች በአሰሳ ጊዜ ከወንዶች ምን ጥቃሉ በሚለው ጽሑፋቸው ላ እንደገለፁት ሴቶች ከወንዶች ጋር ያላቸው ግንኙነት ቀስ በቀስ እንዲያድግ እንጂ ፍጥነት እንዲኖረው አይሹም፤ ከዚህ ጋር ተያይዞ ነገሮችን ሁሉ መቆጣጠር እንዲችሉና መረጋጋት እንዲኖራቸው ቀጠሮውንም ሆነ በወቅቱ ስለሚደረጉ ነገሮች ቀደም ብለው ማወቅ ይፈልጋሉ፡፡

እንግዲህ እንደማንኛውም ህይወት እንዳለው ፍጡር ግንኙነት አጀማመር፣ የተወሰነ ፍጡር ግንኙነት አጀማመር፣ የተወሰነ የህይወት ቆይታና መጨረሻ አለው፡፡ ሰዎች እርስ በርስ እየተዋወቁና በስሜትም እየተቀራረቡ በመጡ ቁጥር ግንኙነታቸው እያደገ ይሻሻላል፡፡ በተቃራኒው ደግሞ ሰዎች ራሳቸውን እያሻሹና ሌላ ግንኙነት መመስረት ሲጀምሩ ግንኑነታቸው እየከሰመና እየጠፋ ይሄዳል፡፡ George levinger የተባሉ የስነ ልቦና ምሁር በ‹‹Development and change›› በተሰኘ ጽሑፋቸው ላይ የግንኙነት እድገት ደረጃዎችን እንደሚከተለው ያስቀምጡአቸዋል፡፡

Acquaintance (ትውውቅ)

ከሰዎች ጋር ስንተዋወቅ ከአሁን በፊት የነበረን ግንኙነትና ቅርርብነት፣ እንዲሁም ስለዛ ሰው በመጀመሪያ በሚኖረን ግምትና ሌሎች ተዛማች ክስተቶች ሊወሰን ይችላል፡፡ ሰዎቹ ከተዋደዱና ቀልባቸው ከተፈቃቀደ ቀጣይነት ያለው መስተጋብራቸው ወደ ሌላኛው ደረጃ ያሻግራቸዋል፡፡

Build-up (መጠንከር)

በዚህ ጊዜ ሰዎች እርስ በርስ መተሳሰብን፣ መግባባትና መተማመን ይጀምራሉ፡፡ በተለያዩ ነገሮችም መጣጣም መቻላቸውና አለመቻቻላቸው የወደፊቱ ግንኙነታቸውን ይወስነዋል፡፡ ለዚህም መወያየትና መነጋጋር ይጠይቃል፡፡ ከዚህም ባሻገር ዶ/ር የሺጥላ መንግስቱ ይህ ወቅት ‹‹ህልምና ራዕያችሁ አብሮ ይሄድ አይሄድ እንደሆነ የምትመዝኑበት ጊዜ ነው›› ይላሉ፡፡

Continuation (መቀጠል)

ይህ ደረጃ ጓደኛማቾቹ በጋራ ኃላፊነት የሚወስዱበት ወይም ረዘም ወዳለ ግንኙነት፤ የፍቅር ትስስርና ጋብቻ ቁርጠኛ ሀሳብ የሚይዙበት ነው፡፡ ይህ ጊዜ ሊረዝምና በአንፃራዊ ሁኔታ የተረጋጋ ሊሆን ይችላል፡፡ የማያቋርጥ እድገትና ለውጥም በዚሁ ጊዜ ይከሰታል፡፡ ይህ ወቅት መደጋገፍና መረዳዳት እንደሚቻል የምታውቁበት፤ አንዳችሁም ከሌላው ተለይታችሁ ለመኖር አለመቻላችሁን የምትገንዘቡበት ጊዜ ስለሆን ግንኙነታችሁና ፍቅራችሁ አንዳችሁ ለሌለው በምታደርጉት ጥንቃቄና እንክብካቤ ይገለፃል፡፡

Detrioration (መዳከም/መቀነስ)

እዚህ ላይ ሁሉም ግንኙነቶች ይቀንሳሉ ማለት አይደለም፡፡ ይሁንና በግንኙነት ወቅት መሰላቸት፣ አለመረጋጋት፣ አለመደሰትና ሌሎች ተዛማች የሆኑ የችግሮች ምልክቶች ካሉ መቀነሱ አይቀሬ ነው፡፡ በዚህ ወቅት ሰዎች ግንኙነታቸውን የመቀነስ አንዳንዴም እራሳቸውን የመግለፅ ሁኔታ ያስወግዳሉ፡፡ ይህም ነገር እየቀጠለ በሄደ ቁጥር አለመተማመንና ክህደት እያነገሰ ይሄዳል፡፡

Termination (መፈፀም)

ይህ ጊዜ የመጨረሻው ደረጃ ሲሆን ግንኙነታቸው መልካም ከነበረ በሞት አሊያም ደግሞ በመለያየት የሚያበቃበት ነው፡፡

እንግዲህ ወንድማችን አንተ የትኛው ደረጃ ላይ እንዳለህ የምታውቀው አንተ ነህ፡፡ ምንም እንኳ የግድ እነዚህን ደረጃዎች ማለፍ አለብህ ባንልም ከአንደኛው ደረጃ ወደ መጨረሻው በአንድ ጊዜ መድረስ ብትፈልግ ጤና አይስለንም፡፡ ቀደም ብለን ከላይ ያስቀመጥናቸውን ምክሮች በደንብ አስተውል፡፡ በግንኙነታችሁም የቆይታ ጊዜ ተለማመዳቸው፡ ረዘም ያለ ግንኙነቱን አትጥላው፤ ቢጠቅምህ እንጂ አይጎዳህም፡፡ የረጋ ወተት ቅቤ ይወጣዋል አይደል የሚባለው? በተረፈ ከሁኔታዎች በላይ የሆነው አምላክ ይርዳህ፡፡ መፅሐፉስ …እኛ ባሪያዎቹ እንሰራለን፤ የሰማዩም አምላክ ያከናውንልንል ነው አይደል የሚለው? ለዛሬ አበቃን፡፡ ቸር እንሰንብት፡፡

በ2011 ኤፕሪል መጨረሻ በስታምፎርድ ብሪጅ የስታዲየሙ ድባብ ቀዝቅዞ ነበር፡፡ የተጨዋቾቹ እንቅስቃሴም ፍጥነት ይጎድለዋል፡፡ ድንገት ኒኮላ አኔልካ ድንቅ ኳስ ለፈርናንዶ ቶሬስ አሾለከለት፡፡ በመላው ዓለም ጨዋታውን ለመከታተል ላይ የነበሩ የቼልሲ ደጋፊዎች ትንፋሻቸውን ውጠው ዝም አሉ፡፡ በእርግጥ በቂ ምክንያት አላቸው፡፡ 50 ሚሊዮን ፓውንድ ወጥቶበት ሰማያዊዎቹን የተቀላቀለው ስፔናዊ ለ734 ደቂቃዎች ኳስ እና መረብ ማገናኘት አልቻለም ነበር፡፡ ሳምንታት ባለፉ ቁጥር የውድድር ዘመኑ ከመጠናቀቁ በፊት ለአዲሱ ቡድኑ ጎል ላያስቆጥር ይችላል የሚለው ግምት እያደገ መጥቷል፡፡
ጥበቃው አበቃ፡፡ ቶሬስ ወደ ኳሷ ተንደረደረ፡፡ ወደ ጎል አክርሮ ለመምታት ያደረገው ሙከራ አልተሳካም፡፡ ኳሷ ከእርሱ ብዙም ሳትርቅ በሮበርት ግሪን ግብ ፊት ለፊት በጭቃ ተይዛ ቆመች፡፡ አጋጣሚው ዕድለኝነት ታክሎበታል፡፡ ቶሬስን በዓይነ ቁራኛ ሲጠባበቁ የነበሩ ተከላካዮች ተሸወዱ፡፡ ኳሷን ለመጠቀም ቀዳሚ ሆነ፡፡ በጥሩ ሁኔታ በግራ እግሩ መረብ ላይ አሳረፋት፡፡ እጆቹን ወደ ላይ ከፍ አድርጎ ሜዳው ላይ በመንሸራተት ደስታውን ገለፀ፡፡ ስታምፎርድ ብሪጅም በአንድ እግሩ ቆመ፡፡ ፈርንናዶ ቶሬስ ‹‹ተመለሰ!››

ቶሬስ ከክብር ማማ የወረደበት ፍጥነት እና አስገራሚነት በዘመናዊው እግርኳስ ከተከሰቱት ሁሉ ይለያል፡፡ በአንድ ወቅት ከዓለማችን ምርጥ አጥቂዎች አንዱ ነበር፡፡ አሁን ግን በእግርኳስ ዓለም መቀለጃ ከሆኑ ጎል አግቢዎች ግንባር ቀደሙ ነው፡፡ ቶሬስ በቼልሲ ውጤታማ ያልሆነበትን ምክንያት የሚተነትኑ በርካታ ንድፈ ሃሳቦች በእግርኳሱ ዓለም ተንሸራሽረዋል፡፡ አብዛኞቹ እውነት አላቸው፡፡ አንድ እና ሁለት ሃሳቦች ነቅሶ በማውጣት ለውድቀቱ እንደ ምክንያት ማቅረብ ያስቸግራል፡፡ ቀድሞ የነበረውን ፍጥነት ማጣቱ፣ የቼልሲ የአጨዋወት ስታይል፣ ለዝውውር የወጣበት ገንዘብ የፈጠረበት ተፅዕኖ አልያም በራስ መተማመኑ በከፍተኛ ሁኔታ መንኮታኮቱ እንደ ምክንያት ሊጠቀሱ ይችላሉ፡፡ እየተከታተሉ የተከሰቱት አሳፋሪ አጋጣሚዎች ጎድተውታል፡፡ ውጤታማነቱን የቀነሱት እነዚህ ሁሉ ነገሮች ተደማምረው ነው፡፡ እንደዚያም ሆኖ አጥቂው በሰማያዊዎቹ መንደር ሶስት ዓመት ከስድስት ወር ቆይቷል፡፡ በሂደቱም በ172 ጨዋታዎች ላይ ተሰልፏል፡፡ አብዛኞቹ ግን ከክብር ይልቅ ያጎናፀፉት ውርደት ነበር፡፡ በመጨረሻ የቶሬስ የቼልሲ ቆይታ የተጠናቀቀ ይመስላል፡፡ ስፔናዊው በውሰት ውል ለሚላን ተሰጥቷል፡፡

ቶሬስ ውጤታማ ያልሆነበትን ምክንያት ለመመርመር ትክክለኛ መነሻ ነጥብ የሚሆነው በወቅቱ የቼልሲ አሰልጣን የነበሩት ካርሎ አንቼሎቲ ተጫዋቹ የስኳዳቸው አካል እንዲሆን ይፈልጉ ነበር ወይ? ለሚለው ጥያቄ ምላሽ መስጠት ነው፡፡ አንቼሎቲ በ2009/10 የውድድር ዘመን ከቼልሲ ጋር የድርብ ድል ባለቤት ሆነዋል፡፡ ዲዲዬ ድሮግባ፣ አኔልካ እና ፍሎሮ ማሉዳን የያዘው የፊት መስመር በፕሪሚየር ሊጉ ብቻ 103 ጎሎችን አስቆጥሯል፡፡ ይህ አሃዝ አሁንም ድረስ የፕሪሚየር ሊጉ ሪከርድ ነው፡፡ ምንም እንኳን በ2010 መጨረሻ አካባቢ መቀዛቀዝ ቢታይበትም የቼልሲ የፊት መስመር ጥገና የሚያሻው አልነበረም፡፡ ቶሬስ ሰማያዊዎቹን እንዲቀላቀል በግላቸው የገፋፉት እና ያሳመኑት የቼልሲ ባለቤት ቢሊየነሩ ሮማን አብራሞቪች እንደሆኑ መረጃዎች ይጠቁማሉ፡፡

በክለቡ ባለቤት ፍላጎት 50 ሚሊዮን ፓውንድ ወጥቶበት የፈረመ ተጨዋች መዘዙ ብዙ ነው፡፡ ተወደደም ተጠላ አንቼሎቲ በቋሚ አሰላለፍ ውስጥ እንዲያካትቱት ይጠበቅ ነበር፡፡ እንደተፈራውም የቶሬስ ወደ ስታምፎርድ ብሪጅ መውጣት በድሮግባ፣ አኔልካ እና ማሉዳ መካከል ተፈጥሮ የነበረውን መግባባት ማናጋቱ አልቀረም፡፡ አንቼሎቲ የሚመርጡት 4-3-3 ድሮግባን እና ቶሬስን በአንድ ጊዜ ለመጠቀም አይመችም፡፡ ለዚህ ምክንያቱ ሁለቱ ተመሳሳይ ሚና የሚወጡ አጥቂዎች መሆናቸው ነው፡፡ ይህም የአንቼሎቲን ፈተና ድርብ አደረገው፡፡ ማንቸስተር ዩናይትድ ለወጥ አቋም እያደረገ የነበረውን ግስጋሴ መግታት ቀዳሚው ሲሆን ከሁለቱ ዋነኛ አጥቂዎቻቸው ጥሩ ግልጋሎት ሊያገኙ የሚችሉበትን ሲስተም መንደፍ ደግሞ ሌላኛው ነበር፡፡

የቶሬስ እስከ 14ኛ ጨዋታው ድረስ ጎል አለማስቆጠር ሁኔታውን አባባሰው፡፡ ጣልያናዊው አሰልጣኝም ሚዲያው ስፔናዊው አጥቂ ባጋጠመው የጎል ድርቅ ላይ ያሳረፈውን ትኩረት እንዲያነሳ ለማድረግ ያልፈነቀሉት ድንጋይ የለም፡፡ ቼልሲም የውድድር ዘመኑን ያለ ዋንጫ አጠናቀቀ፡፡ ኤል ኒኖም ለክለቡ ባደረጋቸው 18 ጨዋታዎች ኳስ እና መረብን ማገናኘት የቻለው አንድ ጊዜ ብቻ ነበር፡፡

ሮማን አብራሞቪች ቼልሲን የግላቸው ካደረጉ በኋላ ከተፈፀመው ስህተቶች ግንባር ቀደሙ የቶሬስ ዝውውር መሆኑ አያጠያይቅም፡፡ ብዙዎችን ያስገረመው ስህተቱ ሌላ ጥፋት ማስከተሉ ነበር፡፡ በ2011 ክረምት የምዕራብ ለንደኑ ክለብ አንቼሎቲን አሰናበተ፡፡ ይህም ቢሆን ቶሬስን አልጠቀመውም፡፡ በቼልሲ ባሳለፈው ሶስት ዓመት ከስድስት ወር ጊዜ ውስጥ ከአምስት አሰልጣኞች ጋር ለመስራት ተገድዷል፡፡

በጁን 2011 አንድሬስ ቪያስ ቦአስ ቼልሲን ተረከቡ፡፡ ክለቡ እዚህ ውሳኔ ላይ የደረሰው ማራኪ እግርኳስ ለመጫወት ከነበረው ፍላጎት ነው፡፡ ወጣቱ ፖርቹጋላዊም በፕሪሚየር ሊጉ አሻራቸውን ለማሳረፍ ተንቀሳቀሱ፡፡ በቼልሲ ይተገበር የነበረውን 4-3-3 ወደ 4-2-3-1 ፎርሜሽን ቀየሩ፡፡ ቶሬስ በሊቨርፑል ሳለ ከአጨራረስ ብቃቱ በተጨማሪ ቁልፍ መሳሪያው ፍጥነቱ ነበር፡፡ አዲሱ አሰልጣኝ የተገበሩት አጨዋወት ጨዋታን ከኋላ መስርቶ ወደ ፊት መንቀሳቀስን ይጠይቃል፡፡ ይህንን የገንዘቡ አብዛኞቹ የሰማያዊዎቹ ተጋጣሚዎች ደግሞ ወደ ኋላ አፈግፍገው መከላከልን ይመርጡ ነበር፡፡ ይህም ቶሬስ ከተከላካዮች ኋላ በቂ ክፍተት እንዳያገኝ አደረገው፡፡ በዚያ ላይ ቼልሲ ስቲቭን ዤራርድ አልያም ዣቢ አሎንሶን የመሰለ ተጨዋች አልነበረውም፡፡ እነዚህ ተጨዋቾች ልኬታቸውን የጠበቁ ረዥም ኳሶችን በመጣል የታወቁ ናቸው፡፡ በማጥቃት ሽግግር ወቅት ኳሷን ከተከላካዮች ጀርባ በመጣል ቶሬስ እንዲጠቀምበት በማድረግ በኩል እንከን አይወጣላቸውም፡፡

ለውጡ ቶሬስ ክፍተቶችን ለመጠቀም ወደ ፊት እንዲገሰግስ ከማድረግ ይልቅ በተደጋጋሚ ጀርባውን ለጎሉ ሰጥቶ እንዲጫወት አስገደደው፡፡ ይህ ሲባል ግን ቶሬስ በጭራሽ ከሲስተሙ ጋር መላመድ አልቻለም ማለት አይደለም፡፡ ተከላካዮች ዓይናቸውን ከእርሱ ላይ ሳይነቅሉ በጥብቅ እንዲከታተሉት የሚያግዳቸው ፍጥነቱ እና የአጨራረስ ብቃቱ እንዲዋዥቅ ማድረጉ ግን አይካድም፡፡ ቼልሲ የብሪታኒያ የዝውውር ሪከርድ በሆነ ዋጋ ሲያስፈርመው በ2009/10 የውድድር ዘመኑ መጨረሻ ላይ ያደረገውን የጉልበት ቀዶ ጥገና ተከትሎ በአካል ብቃቱ በኩል መንሸራተት እያሳየ እንደነበር ይታሰባል፡፡ ምንም እንኳን ያጣውን ፍጥነት እና የአጨራረስ ብቃት በመጠን መግለፅ አስቸጋሪ ቢሆንም የችግሩ መንስኤ ሊሆኑ እንደሚችሉ አያጠራጥርም፡፡

ቪያስ ቦአስ ታክቲኩን በግትርነት መተግበራቸውን መቀጠላቸው እና ያስመዘገቡት ደካማ ውጤት በውድድር ዘመኑ አጋማሽ ስራቸውን እንዲያጡ አደረጋቸው፡፡ የቀድሞው የቼልሲ ተጨዋች ሮቤርቶ ዲ ማቲዮም በምትካቸው ተሾመ፡፡

ዲ ማቲዮ 2011/12 የውድድር ዘመንን ያጠናቀቀበት መንገድ አስገራሚ ነበር፡፡ ኤፍካፕን አሸነፈ፡፡ ቼልሲ በታሪክ ለመጀመሪያ ጊዜ የቻምፒዮንስ ሊግ ባለድል እንዲሆን አደረገ፡፤ ይህ ሁሉ ሲሆን የቴሮስ ሚና ውሱን ነበር፡፡ ቼልሲ በተለይ በቻምፒዮንስ ሊግ በመከላከል ላይ የተመሰረተ አጨዋወት መተግበሩ ከቶሬስ ይልቅ ድሮግባ ቅድሚያ እንዲያገኝ አስቻለ፡፡ በዚህ ምክንያቱ የአየር ላይ ኳሶችን በመተቀም እና ጀርባውን ለጎል ሰጥቶ በመጫወት ረገድ ከስፔናዊው ይልቅ አይቮሪኮስታዊው የተሻለ መሆኑ ነው፡፡ ቶሬስም ቢሆን በውድድር ዘመኑ መገባደጃ አካባቢ የእርሱ አስተዋፅኦ የተገደበ እንደነበር ተረድቶታል፡፡ ‹‹ቻምፒዮንስ ሊግን ዳግመኛ ማሸነፍ እፈልጋለሁ፡፡ ነገር ግን ከአሁኑ ለየት ባለ መልኩ ቢሆን እመርጣለሁ›› ሲል ከቻምፒዮንስ ሊግ ድል በኋላ የተናገረው ይህንን እውነታ በመረዳቱ ነው፡፡

ድሮግባ በሙኒክ በተደረገው የቻምፒዮንስ ሊግ የፍፃሜ ጨዋታ ላይ ድንቅ ብቃቱን ካስመሰከረ በኋላ የምዕራብ ለንደኑን ክለብ ለቅቆ ሄደ፡፡ ቶሬስም የቡድኑን የፊት መስመር በቋሚነት የሚመራበትን ዕድል አገኘ፡፡ ራፋ ቤኒቴዝ በኖቬምበር 2012 ዲ ማትዮን ተክተው የቼልሲን ኃላፊነት በመረከባቸው ኤል ኒኖ ከቀድሞ አሰልጣኙ ጋር ዳግም ተገናኘ፡፡ ቼልሲ የዩሮፓ ሊግ አሸናፊ ሆኖ ባጠናቀቀበት የውድድር ዘመን ቶሬስ በንፅፅር ጥሩ የሚባል ጊዜን አሳለፈ፡፡ የጎሉን መንገድም ማግኘት ቻለ፡፡ በፍፃሜው ጨዋታ ቤንፊካ ላይ ያስቆጠራትን ድንቅ ጎል ጨምሮ በርካታ ጎሎችን በስሙ አስመዘገበ፡፡ ስኬቱ ግን ቀጣይነት አልነበረውም፡፡ በ2013 ክረምት ቼልሲን ዳግመኛ የተረከቡት ጆዜ ሞውሪንሆ የመጀመሪያ ምርጫቸው ያደረጉት ወደ ቡድኑ የቀላቀሉትን ሳሙኤል ኤቶ ሆነ፡፡ ፖርቹጋላዊው አሰልጣኝም የውድድር ዘመኑን በሙሉ አጥቂዎቻቸውን ሲያብጠለጥሉ ከረሙ፡፡ የሰውዬው አስተያየት የቶሬስ በራስ መተማመንን ከማጠንከር ይልቅ አኮሰሰው፡፡

የወጣበት ከፍተኛ ወጪ እና በቼልሲ ያደረገው ዘገምተኛ አጀማመር በቶሬስ ላይ ከፍተኛ ጫና ፈጥሯል፡፡ በራስ መተማመኑን ከማጣቱ በተጨማሪ ለተደጋጋሚ ጉዳት መጋለጡ ብቃቱን አወረደው፡፡ ይህም በበርካታ ጨዋታዎች ላይ ወረደ አቋም እንዲያሳይ አደረገው፡፡ ይህም ሆኖ ግን ቶሬስ ከቼልሲ ደጋፊዎች ጋር ያጣጣማቸው ጥቂት የደስታ ጊዜያት አይጠፉም፡፡ በመጨረሻዋ ደቂቃ ባርሴሎና ላይ ጎል አስቆጥሮ ቼልሲን ለቻምፒዮንስ ሊግ ፍፃሜ ያበቃበትን አጋጣ የቼልሲ ታማኝ ደጋፊዎች ለዘለዓለሙ አይረሱትም፡፡ ስታምፎርድ ብሪጅ ላይ በመጨረሻዋ ደቂቃ ያስቆጠራት የማስነፊያ ጎል ማንቸስተር ሲቲዎችን ከማበሳጨት በተጨማሪ ጆዜ ሞውሪንሆ በደስታ እንዲዘልሉ አድርጋለች፡፡ በኦልድ ትራፎርድ ከማንቸስተር ጋር ሲጫወቱ ያመከነው ኳስ የሚያስቆጭ እንደነበር አይካድም፡፡ ከቡድኑ ተለይቶ በተጓዘበት በዚህ ወቅት ግን የቼልሲ ደጋፊዎች አጋጣሚውን የሚያስታውሱት በመልካም ነው፡፡
የፈረናንዶ ቶሬስ የቼልሲ ቆይታ ውጤታማ እንዳልነበር ግልፅ ነው፡፡ የቼልሲ የቦርድ አባላት እና ሮማን አብራሞቪች ግን ትልቅ ትምህርት ገብይተውበታል፡፡ ለዚህ እንደ አብነት ሊጠቀስ የሚችለው ከቶሬስ ዝውውር በኋላ በቼልሲ የዝውውር ፖሊሲ ላይ የተደረገው ለውጥ ነው፡፡ በአሁኑ ወቅት አብራሞቪች በግላቸው የሚወድዱትን ተጨዋች ለማስፈረም ከፍተኛ ገንዘብ ከማውጣታቸው በፊት ቆም ብለው ሁለት ጊዜ ያስባሉ፡፡

የቼልሲ ደጋፊዎች ቶሬስ ቡድኑን ሲቀላቀል እጅጉን ተደስተው ነበር፡፡ ስፔናዊው ወደ ሚላን ማምራቱ ሲሰማ የተፈጠረው ደስታ ግን መጀመሪያ ወደ ቡድኑ ሲመጣ ከተፈጠረው ይበልጣ፡፡ አሁን ኤል ኔኖ ወደ አዲስ ሊግ ለአዲስ ፈተና አምርቷል፡፡ ምናልባትም በለንደን የራቀውን ስኬት እና ደስታ በሚላን ያገኝ ይሆናል፡፡

(ዘ-ሐበሻ) ኢትዮጵያ እግር ኳስ ፌደሬሽን ሊቢያን በመተካት በ2017 እ.ኤ.አ ላይ 31ኛው የአፍሪካ ዋንጫን ለማስተናገድ እንደሚፈልግ 3 ሳምንታት በፊት ሲሆን በኦፊሴላዊ ደረጃ ለካፍ ማመልከቻ ሳያስገባ ቆይቷል። ዛሬ ከፌዴሬሽኑ አካባቢ ያሉ የዘ-ሐበሻ ምንጮች እንዳረጋገጡት የ2017ን የአፍሪካ ዋንጫ ለማዘጋጀት ፍላጎት የማሳወቂያ ቀን ዛሬ ያበቃ ሲሆን ኢትዮጵያ በሁለት ዓመት ውስጥ ይህን ትልቅ ውድድር ለማዘጋጀት አቅም የለኝም በማለት ራሷን ከአዘጋጅነት ፍላጎት ማግለሏ ታውቋል።

31ኛውን አፍሪካ ዋንጫ (AFCON 2017) በ2017 እኤአ ላይ እንድታዘጋጅ ተመርጣ የነበረችው ሊቢያ መስተንግዶውን የተወችው በአገሪቱ በቂ ሰላምና መረጋጋት አለመስፈኑ በፈጠረባት እክል እንደሆነ ማስታወቋን ተከትሎ የአፍሪካ እግር ኳስ ኮንፌዴሬሽን ካፍ ባወጣው መግለጫ እንዳመለከተው ሊቢያ ለውድድሩ የሚያስፈልጉ ስታድዬሞችን በመገንባት እንደማይሳካላት እና በአስተማማኝ ፀጥታ ውድድሩን ለማካሄድ እንደማትችል አረጋግጫለሁ በማለት ለአባል ፌደሬሽኖቹ ምትክ አዘጋጅን ለማግኘት ጥሪ አቅርቧል፡፡

ኢትዮጵያ የአፍሪካ ዋንጫ መስራች እንደነበረች በማስታወስና ባለፉት 3 ዓመታት ለ31 ዓመታት ከውድድሩ የራቀችበትን ሁኔታ በቀየረ የእግር ኳስ ለውጥ ላይ እንደምትገኝ በመግለፅ አዘጋጅነቱን ብታገኝ ይገባታል የሚሉ አስተያየት ሰጪዎች የነበሩ ሲሆን ከሁለት ሳምንት በፊት በአፍሪካ የኢኮኖሚ፤ የፖለቲካ እና ዓለም አቀፍ ዲፕሎማሲ መናሀርያነት የምትጠቀሰው ኢትዮጵያ የአፍሪካ ዋንጫን ለማዘጋጀት ፍላጎት እንዳላት ገልፆ ቢቢሲ ሳይቀር ዘግቦ ነበር፡፡ በወቅቱ በአዲስ አበባና በባህርዳር ሁለት ዝግጁ ስታድዬሞች መኖራቸውን ለቢቢሲ የተናገሩት የኢትዮጵያ እግር ኳስ ፌዴሬሽን ፕሬዚዳንት አቶ ጁነዲን ባሻ ሲሆኑ ፤ በሌሎች የአገሪቱ ክልሎች ደረጃቸውን የጠበቁ ስታድዬሞች ግንባታ እየተጠናቀቀ መሆኑን በመጥቀስ ውድድሩን ለማስተናገድ ዝግጁ ነን ብለው ነበር፡ ኢትዮጵያ የፊፋ እና የኦሎምፒክ ስታንዳርድን የሚያሟላ እና 60ሺ ተመልካች የሚያስተናግድ ብሄራዊ ስታድዬም በአዲስ አበባ ለመስራት እቅድ እንዳላት የገለፀው የሱፕር ስፖርት ዘገባ ሶስት አፍሪካ ዋንጫዎችን ያስተናገደው የአዲስ አበባው ብሄራዊ ስታድዬምም ከፍተኛ እድሳት ተደርጎለት ለመስተንግዶ ሊደርስ እንደሚችል ጠቅሶም ነበር። ሆኖም ግን ፌዴሬሽኑ ኢትዮጵያ በሁለት ዓመታት ውስጥ እንዲህ ያለውን ነገር ለማድረግ አቅም ስለማይኖራት ውድድሩን ለማዘጋጀት የነበራትን ፍላጎት መሠረዙ ታውቋል።

ይህን ተከተሎ በወጡ አንዳንድ መረጃዎች ላይ ዘ-ሐበሻ ለመረዳት እንደቻለቸው የ2017ቱን የአፍሪካ ዋንጫ አልጄሪያ የማዘጋጀቱን ዕድል ልታገኝ ትችላለች።

(ዘ-ሐበሻ) የአሜሪካ መንግስት የተለያዩ ሃገራት ዜጎች ወደ ሃገሩ ገብተው እንዲኖሩና እንዲሰሩ የሚፈቅድበት የዲቪ ሎተሪ ከመስከረም 21 ቀን ጀምሮ እስከ ጥቅምት 20 ቀን 2007 ዓ፣ም መሞላት እንደሚጀምር ዘ-ሐበሻ ከስቴት ዲፓርትመንት ያገኘችው መረጃ አመለከተ።

ምናልባት የኢንተርኔት መስመር መጨናነቅ ስለሚኖር አመልካቾች እስከመጨረሻው ሰዓት ድረስ መጠበቅ የለባቸውም ያለው የስቴት ዲፓርትመንቱ ማሳሰቢያ በእድሉ መጠቀም የሚፈልግ ካለ በጊዜ ማመልከቻውን መሙላት አለበት ብሏል።

ባንግላዲሽ፣ ብራዚል፣ ካናዳ፣ ቻይና፣ ኮሎምቢያ፣ ዶሚኒካን ሪፐብሊክ፣ ኢኳዶር፣ ኤልሳልቫዶር፣ ሃይቲ፣ ሕንድ፣ ጃማይካ፣ ሜክሲኮ፣ ናይጄሪያ፣ ፓኪስታን፣ ፔሩ፣ ፊሊፒንስ፣ ደቡብ ኮሪያ፣ ኢንግላንድ (ከሰሜን አየርላድ ውጭ)ና ቬትናም ባለፉት 5 ዓመታት ከ50 ሺህ ላይ ስደተኞች ወደ አሜሪካ ስለገቡ የዲቪ 2016 ባለ ዕድል ተጠቃሚ እንደማይሆኑ ስቴት ዲፓርትመት አስታውቋል። ይህም ማለት ኢትዮጵያውያን ይህን ሎተሪ መሙላት ይችላሉ።

የኢትዮጵያ መንግስት የሚያስተዳድረው የኢትዮጵያ ፖስታ አገልግሎት ድርጅት የዲቪ ፎርም እንደሚሞላ በየከተማው በተለጠፉ ማስታወቂያዎችና በሚዲያ ላይ እያስተዋወቀ ይገኛል።

የዲቪ ሎተሪ 2016ን ለመሙላት አድራሻው የሚከተለው ነው።

http://www.dvlottery.state.gov/

Entries for the DV-2016 DV program must be submitted electronically at www.dvlottery.state.gov
between noon, Eastern Daylight Time (EDT) (GMT-4), Wednesday, October 1, 2014, and noon, Eastern
Standard Time (EST) (GMT-5), Monday, November 3, 2014. Do not wait until the last week of the
registration period to enter, as heavy demand may result in website delays. No late entries or paper
entries will be accepted. The law allows only one entry by or for each person during each registration
period. The Department of State uses sophisticated technology to detect multiple entries. Individuals
with more than one entry will be disqualified.

ከሰማያዊ፣ አንድነትና አረና የተሰጠ መግለጫ

በደቡብ ወሎ ወግዲ ወረዳ የመሰናዶ እና የመለስተኛ ሁለተኛ ደረጃ መመህራን የስራ ማቆም አድማውን ያደረጉት መንግስት ቃል በገባው መሰረት የሃምሌ እና ነሃሴ ወር ደሞዝ ጭማሪ አልከፈለንም በሚል አድማ ማድረጋቸውን ኢሳት የተሰኘው ሬድዮ ጣቢያ ዘግቧል።
እንደ ኢሳት ዘገባ ከሆነ መምህራኑ የደሞዝ ጭማሪው ከተገለጸበት ጊዜ አንስቶ በታየው የዋጋ ንረት እየተሰቃየን ነው በማለት የወረዳውን አስተዳዳሪ ለማነጋገር ሙከራ ቢያደርጉም አስተዳዳሪው ለስብሰባ በሜዳቸው ሳይሳካለቸው ቀርቷል። እርሳቸውን የወከሉት አቶ ሃጎስ የተባሉ ሰው ከመምህራኑ ጋር ሃይለ ቃል መለዋወጣቸውን ተከትሎ መጠነኛ ውዝግብ መፈጠሩን ምንጮች ገልጸዋል። መምህራኑ ጭማሪው በአስቸኳይ ካልተከፈላቸው በአድማው እንደሚቀጥሉበት እየተናገሩ ነው።
ኢሳት ሊያነጋግራቸው የሞከረው የወረዳው አስተዳዳሪ አቶ እንድሪስ ስብሰባ ላይ በመሆናቸው አስተያየታቸውን ለመስጠት እንደማይችሉ ተናግረዋል።
ይህ በእንዲህ እንዳለ ሰኞ እለት የተጀመረው መምህራኑን ከስራ ገበታቸው የማፈናቀል ሁኔታ ተጠናክሮ ሊቀጥል እንደሚችል አስተያየታቸውን ለየኢትዮጵያ መምህራን ድምፅ ይሰማ የሰጡ መምህራን አስታውቀዋል:: እንደ መምህራኑ ገለጻ ከሆነ በቅርቡ ከስራ ገበታቸው የተባረሩት መምህራን የመጀመሪያዎቹ እንጂ የመጨረሻዎቹ ሊሆኑ እንደማይችሉ መሆናቸውን ገልጸው ሁሉም መምህር ከህወሀት መራሺ ኢህአዴግ ጋር ተስማምቶ መስራት ካልቻለ ትምህርት ቤቱን ለቆ መሄድ እንደሚችል ማስጠንቀቂያ እና ዛቻ ከየትምህርት ቤቱ ሃላፊዎች እየደረሰው መሆኑን ለማወቅ ተችሏል::
በመምህራኑ ላይ እየደረሰ ያለውን ኢሰብአዊ ድርጊት ለማስቆም በማሰብ በቅርቡ የኢትዮጵያ መምህራን ድምፅ ይሰማ ጊዜያዊ ኮሚቴ የስራ ማቆም አድማ ሊጠራ መዘጋጀቱን ማስታወቁ የሚታወስ ሲሆን ሁሉም መምህር ለዚህ ታላቅ ጥሪ እራሱን አዘጋጅቶ በትእግስት ይጠብቅ ዘንድ የኢትዮጵያ መምህራን ድምፅ ይሰማ ጊዜያዊ ኮሚቴ ጥሪውን ያቀርባል::

ከይኩኖ መስፍን (ቦስቶን ሰሜን አሜሪካ )

ሙሱና! አፈና እና አድልዎ ከማንም ግዜ በላይ በሰፈነበት ሀገር ዘላቂ ፍትሕ! ዴሞክራሲ! ዕድገትና የህግ የበላይነት ይመጣል ብሎ ማሰብ ከእባብ እንቁላል እርግብ ይወለዳል ብሎ መጠበቅ ነው:: ዛሬ በኢትዮያ ሙሱና እና ዓይን ያወጣ ያገር ሀብት ዘረፋ የስርዓቱን ሁለንትናዊ መገለጫ ባህሪይ ከመሆኑም በላይ የህዝባችንን ንሮና ህይወት እየገደለና እያቀጨጨ ያለው ከኤይድስ በላይ ስር የሰደደ ተላላፊ በሽታ እየሆነ መጥቷል:: ዘረፋውም ሆነ አፈናው ከግለ ሰብ አልፎ ወደ ተቋማዊና የተደራጀ ሌብነት በመሸጋገሩ ኢትዮያ ሕገ መንግስታዊ ዋስትና የሌላት” ፍትሕ አልባ የሆነች ሀገር አድርጓታል::

እኔ የምኖረው በውጭ ዓለም በሰሜን አሜሪካ ቢሆንም በቅርቡ ለግል ጉዳይና ቤተሰቦቼን ለመጠየቅ ወደ ኢትዮያ ሂጄ ስለነበር ለሶስት ወር ያህል አዲስ አበባን ጨምሮ በተለያዩ ቦታዎች ተዘዋውሬ ከተለያዩ አቅጣጫዎች በወሬ የምሰማውን ነገር ሁሉ በአካል ተገኝቼ በቀጥታ በሕብረተሰቡ ዘንድ በመሬት ላይ ያለው እውነታ ምን እንደሚመስል በማየቴ ብዙ ነገሮችን ለመገንዘብና ለመማር ጥሩ ዕድል አጋጥሞኛል::
እኔም “ማየት ማመን ነውና” በቅርብ ተገኝቼ ባንድ በኩል ከህዝቡ አንደበት የሰማሁትንና ያየሁትን እሮሮ በሌላው ገጽ ደግሞ በመንግስት በኩል ያለው ተግባራዊ ምላሽና እንቅስቃሴ ምን እንደሆነ ሰፊው ሕብረተሰብ በተለይም ከሁኔታው ርቆ በውጭ ዓለም በዲያስፓራ የሚኖረው ኢትዮያዊ ወገን ሁሉ ማወቅ አለበት ብዬ ያሰብኩዋቸውን አንገብጋቢ ጉዳዮች በማንሳት አቅሜ የፈቀደውንና አእምሮየን የዘገበውን ያህል በማካተት የተሰማኝን ስሜትና ተሞክሮ ለማካፈል ከዚህ ቀጥሎ ያለው ጠቅለል ያለ ሃሳብ ለማቅረብ ሞክሬያለሁ::

ክፍል አንድ:-
የኢኮኖሚና የማሕበራዊ ፍትሕ ጥያቄ

በስልጣን ላይ ያለው የህወሓት/ኢሕአዴግ ሞኖፓላዊ ፓርቲ በተለያዩ የዜና አውታሮች አማካይነት ለኢትዮያውያን ከዚያም አልፎ ለዓለም ማሕበረሰብ ነጋ ጠባ አሸብራቂ በሆኑት ቃላት እንደሚገልፀው “በልማታዊ መንግስታችን አመራር ስር ኢትዮያ በፈጣን ዕድገት ጎዳና ላይ ነች:: በቅርቡም መካከለኛ ገቢ ካላቸው በማደግ ላይ የሚገኙ ሀገሮች ተርታ ትሰለፋለች:: ህዝቡም የአብዮታዊ ዴሞክራሲ ስርዓት የልማት ተጠቃሚ ሆነዋል:: በአቶ መለስ ዜናዊ የልማት ራዕይ ድሕነት በቅርቡ ነበር ሆኖ ይቀራል” ወዘተ ወዘተ ሲሉ ይደመጣሉ::
በየደረጃው የተኰለኰሉ ካድሬዎችና የፓርቲው የአብዮታዊ ዴሞክራሲ አፍቃሪዎችም የሚነግሩን ይህንን ነው:: በአብያተ ትምህርትም ከመዋእለ ህፃናት ጀምሮ እስከ ከፍተኛ የትምህርት ተቋማት ያሉት መምህራንና ርእሳነ መምህራን የሚሰብኩትና ለለጋ ወጣቱ የሚያስተምሩት ይህንን ነው::
በህዝብ አንጡራ ገንዘብ የሚተዳደሩ የብዙሃን መገናኛ ጋዜጠኞችና አንዳንድ አፈ ቀላጤ ምሁራንም ሆኑ ከላይ ያሉት ባለስልጣናት የሚያስተጋቡትና የሚሰሩት ተውኔት “በሀገራችን ልማት ተረጋግጧል የሚል ነው:: ከርእሰ ብሄሩ ጀምሮ እስከ ታች ቀበሌና ጎጥ ድረስ ያሉት የአስተዳዳር አካላትም ረሃብተኛውን ህዝብ የሕልም እንጀራ ለማብላት ሲባል ዋና ስራቸው “ኢትዮያ ለምታለች” የሚል ፕሮፓጋንዳ ማሰራጨትና ማስተማር ነው፡፡
ይሁን እንጂ ይህ ሁሉ በቢሊዮን የሚቆጠር የህዝብ ሀብት ወጪ እየተደረገበት የሚተላለፈው የፕሮፖጋንዳ ክምር እና በልማት ስም የሚሰራው ስንክሳር ድራማ በመሬት ላይ ያለው ሓቅ ሊሸፍነውና ሊለውጠው አልቻለም:: እርግጥ ነው በአዲስ አበባና በሌሎች አንዳንድ የክፍላተ ሀገር ከተሞች መጠነኛ ትላልቅ ፎቆች፣ መንገዶች፣ ትምህርት ቤቶች! የጤና ተቋማት፣ እንዲሁም አንዳንድ ግድቦች አልተሰሩም አልልም:: ማንኛውም መንግስት መጠኑን ይለያል ይሆናል እንጂ በጊዜው አንዳንድ ነገር ሰርቶ ያልፋልና:: ነገር ግን ዋናው እና መሰረታዊ ጥያቄው ስንት ፎቅ ተሰራ፣ ስንት ግድብ ተገነባ፣ ስንት ተማሪ ወደ ትምህርት ቤት ሄደ! ሳይሆን በሀገሪትዋ የዜጎች ሰብኣዊ መብትና ነፃነት፣ የሕግ የበላይነት! ማሕበራዊና ኢኮኖሚያዊ ፍትሕ ሳይረጋገጥ ዘላቂ ልማትና ዕድገት ሊኖር ይችላል ወይ? የዕድገቱንና የልማቱን ባለቤት ማን ነው? በህወሓት ኢሕአዴግ የልማት ፓሊሲ ማን ነው እየለማ ያለው? አሁን ያለው የትምህርት ፓሊሲ ምን ዓይነት ትውልድ ነው እያፈራ ያለው? በአጠቃላይ መሰረቱ የተናደ ቤትና ስርዓት ዘላቂነት ያለው ልማትና ዕድገት ሊያመጣ ይችላል ወይ? የሚሉትንና ሌሎች የህዝቡን የልብ ትርታ የሚነኩ ጥያቄዎች በቅድሚያ መመለስ ያለባቸው ይመስለኛል::
የስርዓቱን የልማት ፓሊሲና አመራር ምን ያህል ትውልድ ገዳይና ሀገር አውዳሚ መሆኑን ለመገንዘብም ሆነ ለማወቅ የግድ የተወሳሰበ ቲኦሪ መተንተን ወይም የፓለቲካ ፈላስፋ መሆን የሚያስፈልገው ጉዳይ አይደለም:: ሀገርንና ህዝብን ማእከል አድረገው ካዩት በያንዳንዱ ቤት ያለው የንሮ ችግር! በየልማት ዘርፉ የሚታየው ዝርፊያ! በወጣቱ ትውልድ ዘንድ የሚታየው ተስፋ መቁረጥና ፍልሰት! በማሕበራዊ ንሮ የሚታየው ምስቅልቅል! በየመንግስት መሥሪያ ቤቱ በየደረጃው የሚታየው አስተዳዳራዊ አድልዎ! በሕብረተሰቡ ውስጥ የሚታየው ፍርሃትና ስጋት ሁሉም ተደማምረው የስርዓቱን አስከፊ ባሕሪይ አፍ አውጥተው የሚናገሩ የህዝቡ እሮሮዎች ናቸው:: አብዛኛውን በቀን አንድ ጊዜ እንኳን መብላት የተሳነው ህዝብ ይዞ ስለ ልማት ማውራት በሕብረተሰቡ ላይ ከመቀለድ በስተቀር ሌላ ትርጉም ሊሰጠው አይችልም:: ችግሩ በዚሁ ፅሑፍ ብቻ ተወርቶ የሚያልቅ ባይሆንም ሁኔታውን ለማወቅ ብዬ በተለያዩ የስራ ቦታዎች ተንቀሳቅሼ ከተመለከትኩዋችው ችግሮች ውስጥ የሚከተሉትን አብነቶች መጥቀሱ ብቻ በቂ ይመስለኛል::
በትምህርት
ትምህርት ላንድ ሀገር የእውቀት ማፍለቂያ መሳሪያ ብቻ ሳይሆን የልማትና የእድገት አንቀሳቃሽ ሞተርም ጭምር ነው:: አብዛኞቹ ያደጉና በፈጣን እድገት ላይ ያሉት ሀገሮች የእድገታቸው ሞሰሶና መነሻ የሆነው ከሁሉም በላይ ነፃ አስተሳሰብ ካለው ሕብረተሰብ የሚመነጭ የሰብኣዊ ዓቅም ግንባታ ላይ ቅድሚያ በመስጠት በቀጣይነት ስለተረባረቡ ነው:: በዓለም ደረጃ ተወዳዳሪ የሆነ ኢኮኖሚ የሚሸከምና የሚያንቀሳቅስ ሕብረተሰብ (ክህሎት) ለመገንባት ደግሞ ቢያንስ የሞያ ነፃነት፣ ደረጃውን የጠበቀና ከአንድ ፓርቲ ተፅዕኖ ነፃ የሆነ ስርዓተ ትምህርት! በነፃነትና በጤናማ ውድድር ላይ የተመሰረተ የትምህርት ጥራት ማረጋገጥ ወሳኝነት አለው::
ዛሬ በኢትዮጵያ ውስጥ ያለው የትምህርት ስርዓት ግን በተገላቢጦሽ ነው:: ላንድ ሰራተኛ ለመቅጠር መመዘኛው የሞያ ጥራትና ክህሎት ሳይሆን ለድርጅት ያለው ቅርበትና የፖለቲካ ታማኝነት ነው:: የሀገሪትዋ ስርዓተ ትምህርትና ፓሊሲም የሚመነጨው ከዓለም አቀፍ የእውቀት ስታንዳርድ እና ከሀገሪትዋ ነባራዊ ሁኔታ ሳይሆን ከአብዮታዊ ዴሞክራሲ የጥቂት ሰዎች ሞኖፓላዊ አስተሳሰብ እና እምነት ነው:: ለምሳሌ የትምህርት ቢሮ ሃላፊዎች ሁሉም የፓርቲ አባላት ወይም ካድሬዎች ናቸው፡፡ አስተማሪዎች ከ95 በመቶ በላይ የፓርቲ አባላት ናቸው፡፡ አባል ያልሆኑና በነፃ ህሊና ማገልገል የሚፈልጉ ብቃት ያላቸው ባለሞያዎች ምንም የስራ እድገት እንዲያገኙ አይፈቀድላቸውም ብቻ ሳይሆን በስራ ገበታቸው የመቆየት እድላቸውም በጣም ትንሽ ነው፡፡ በሰበብ አስባቡ እንዲባረሩ እና እንዲጎሳቆሉ ይደረጋል፡፡ እነዚህ ሰዎች በስራቸው የሚተማመኑ እና ብቃት ያላቸው ቢሆኑም ሆን ተብሎ ከህብረተሰቡ እንዲገለሉ እና እንዲሸማቀቁ ይደረጋሉ፡፡ ትምህርት ከጨረሱ በሗላም የተሻለ የስራ ዕድል ለማግኘት! ወደ ከፍተኛ የትምህርት ተቋማት ለመግባት! ወደ ውጭ ሀገር እስኮላርፕ ለመላክ! የመሳሰሉ ዕድሎች ቅድሚያ የሚሰጣቸው የፓርቲ አባላት! ታማኝና ደጋፊዎቻቸው ናቸው:: ሌሎች ብዙሃኑ ዜጎች ግን በገዛ ሀገራቸው ባይተዋር እና የበዪ ተመልካች ሆነው ከመቅረት ሌላ አማራጭ የላቸውም::
ከትምህርት ጋር ተያይዞ ሌላው በጣም አሳሳቢና አስደንጋጭ ችግር ደግሞ አሁን የድርጅቱን አባላት! ታማኞች የሆኑ ሰዎች! እንዲሁም በየወረዳው የትምህርት ቢሮ የሚሰሩ ካድሬዎች እና ባለስልጣናት ከዛው ከወረዳው ትምህርት ቢሮ ውስጥ የሚቀናጀው የዲግሪ ፕሮገራም ፅሁፍ በመቸብቸብ የሐሰት ዲግሪ እየተሸከሙ የሕብረተሰቡን ሸክም የመሆን አባዜ ነው፡፡ ለአንድ የዲግሪ ፅሁፍ እስከ 500 ብር እንደሚሸጥ አረጋግጬለሁ:: በአንድ የወረዳ ትምህርት ቢሮ የሚሸጠው የዲገሪ ማዘጋጃ ሰነድም ለማስረጃነት ያህል በእጄ ይገኛል፡፡ ስም እና አድራሻ እያቀያየሩና እያባዙ በተሰማሩበት ሁሉ ይቸበቸባል:: ልብ በሉ!! በዚሁ ዓይነት የሐሰት ዲግሪ በተሸከሙ ሰዎች የሚመራው ሕብረተሰብ! የሚማረው ወጣት ትውልድ! የሚቀየሰው የልማት ስተራተጂና ፓሊሲ ምን ያህል ውጤታማ እና ዘላቂነት ይኖረዋል ብላችሁ ትገምታላችሁ?
አዎ!! የዚህ ሁሉ ድምር ዉጤትም በካድሬ ቁጥጥር ስር የተማሩ ወጣቶች ለውጥ ማምጣት ካልቻሉ” አስረኛ ክፍል ጨርሶ ስማቸውን በደንብ መፃፍ ካልቻሉ” ወደ 80 በመቶ አስረኛ ክፍል ማለፍ ካልቻሉ” 20 በመቶው 11 እና 12 ተምሮ እንደገና 50 በመቶ ከወደቀ” በመጨረሻ ሁሉንም መሰናክል አልፎ ከፍተኛ የትምህርት ተቋማት ገብቶ ከተማረ በውሗላም ያንድ ፓርቲ አገልጋይ እንዲሆን የሚፈረድበት ከሆነና ተመልሶ ወደ አላስፈላጊ ብክነትና ማሕበራዊ ቀውስ በመግባት የሕብረተሰቡን ሸከም ሆኖ የሚቀር ከሆነ ትምህርት ቤት መመላለሱ ፋይዳ ምንድን ነው?
በጤና እና በሌሎች የመሰረተ ልማት ዘርፎች
ህዝቡ በጤና ዙርያ ያለበት ችግርም በጣም ብዙ ነው፡፡ በአማካይ በየወረዳው ያለው የህዝብ ብዛት ከ150 ሺ እስከ 200ሺ ይደርሳል፡፡ ልክ ከላይ በትምህርት ዘርፍ እንዳየነው ሁሉ የጤና ቢሮ ሃላፊ በሞያው ተመጣጣኝ እውቀት የሌለው የፓርቲ እና የመንግስት ታማኝ ነው፡፡ የሚሰራው ስራም የፖለቲካ ነው፡፡ በጥቂቱ ለ200 ሺ ህዝብ አንድ ዶክተር ማግኘት ወይም መመደብ አልተቻለም፡፡ በዚህ ምክንያት ህዝቡ ወደ ሌላ ቦታ ሻል ያሉ ትላልቅ ከተሞች ሄዶ ለመታከም ደግሞ ከተለያዩ የኢኮኖሚ ችግሮች ባሻገር እዛ ሂዶም ትክክለኛ ህክምና አያገኝም፡፡ በሞያው ማነስ ምክንያትም ለተለያዩ ችግሮች ይዳረጋል:: ለምሳሌ ለበሽታው የተሳሳተ መድሃኒት መስጠት! ጊዜው ያለፈበት መድሃኒት መስጠት! ከአቅም በላይ ገንዘብ መጠየቅ! ለሰሩት ስህተት ተጠያቂ አለመሆን! መንግስት የመደበው መድሓኒት በመንገድ ላይ መሰወር የመሳሰሉ ችግሮች የተለመዱ ሆኗል:: መንግስት በብዙሃን መገናኛ በኩል የሚለው እና በመሬት ላይ ያለው ሃቅ በጣም የተለያዩ ናቸው፡፡
በሌሎች የአገልግሎትና የልማት ዘርፎች የሚታየው እንቅስቃሴም ተመሳሳይ ነው:: ለምሳሌ የኤለክቲሪክ መብራት አላቸው በሚባሉ ከተሞች ቢያንስ በቀን ወደ አራት ገዜ እንደሚጠፋ ነዋሪዎቹ ይናገራሉ፡፡ ችግሩ መብራት መጥፋቱ ብቻ ሳይሆን መቼ ተመልሶ ሊመጣ እንደሚችል እና ህዝቡም ምን ማድረግ እንዳለበት የሚያውቅበት አሰራር የለም፡፡ በዚህ ምክንያት ብዙ የተጀመሩ ስራዎች ይስተጓጎላሉ:: አንዳንድ ምርቶችም ተበላሽተው የሚጣሉበት ጊዜ እንዳለ ይታያል:: አንድ ቀን በዓይኔ ያየሁት ቀላል ገጠመኝ ላንሳ፡፡ የፀጉር አስተካካይ ቤት ነው፡፡ በርካታ ሰዎች ፀጉራቸውን ለመስተካከል ተራ ይዟል:: በዚህ ማሃል መብራቱ ጠፋ እና ሰዎቹ የተወሰነ ጊዜ ከጠበቁ በሗላ ወደየቤታቸው ሄዱ፡፡ የተወሰኑ ሰዎች ደግሞ በጅምር ላይ ስለነበሩ ግማሽ ፀጉር ይዘው እንዴት ቤት መሄድ እንደሚችሉ ተቸግረው እነሱም ሳይቀር ራሳቸው በራሳቸው እየሳቁ ሄዱ፡፡ ይህንን ቀላል ነገር ለአብነት ያህል ጠቀስኩ እንጂ በዚሁ ብልሹ አስተዳደር ምክንያት ተጠያቂነት በሌለበት አኳሃን የሚጉላላው የሰው ብዛት እና የሚባክነው የህዝብና ያገር ሀብት ቤቱ ይቁጠረው፡፡
ሌላው በኢትዮያ ትልቁ የመዝረፊያ ቦታ በመንገድ ስራ! በውሃ ሀብት ልማት! በመሬት ድልድል! በቤቶች ኮንስትራክሽን! በሰፋፊ የግልና የመንግስት እርሻዎች ያለው የፕሮጀክት እንቅስቃሴ ነው:: እነዚህ ፕሮጀክቶች አንዳንዴም “የባለስልጣኖች የሚታለቡ ላሞች” እየተባሉ እንደሚጠሩ በዘርፉ የሚሰሩ ጓደኞቼ ነግረውኛል:: በነዚህ ፕሮጀክቶች ከውጭ በእርዳታና በብድር የሚገኘው ዕዳን ጨምሮ በየዓመቱ በብዙ ቢሊዮን የሚፈሰው መዋእለ ንዋይና በጀት ቁጥር ስፍር የለውም:: በነዚህ የስራ ዘርፎች ቀጥተኛ እጅና ተሳታፊነት ያላቸው ግዙፍ ባለድርሻዎች በዋናነት የሀገር ውስጥና የውጭ ሀገር ተቋራጮች (ኮንትራክቶሮች)! ዲዛይኖሮች! ኮንሳልታንቶችና እንዲሁም የመንግስት ተቆጣጣሪዎችና ተጠሪዎች ናቸው::
በነዚህ የልማት ዘርፎችና ፕሮጀክቶች አካባቢ ጎልተው ከሚታዩ መሰረታዊ ችግሮች ውስጥ አንዱና ዋነኛው ማነቆ የባለ ሙያዎች (ብቁ የሰለጠነ የሰው ሓይል) እጥረትና ፍልሰት ነው:: በሌላ አነጋገር ለስርዓቱ ታማኝ ያልሆኑ ብቃት ያላቸው ባለሙያዎችን ከስራው እየገፈተሩ በማባረር በምትካቸው ታማኝና ታዛዝ በሆኑ ካድሬዎች ስለሚተካ በሞያቸው ብቁ የሆኑ ሰዎች ያላቸው ዕድል ሥራ አጥ ሆኖ እየተንሳፈፉ መኖር አሊያም ሳይወዱ ወደ ስደት መፍለስ ነው::
ሁለተኛው ትልቁ ችግር ጥራት ነው:: ጥራት የሌለው ፕሪጀክት ደግሞ የወደፊቱ የትውልድ ዕዳ እንጂ ልማት አይባልም:: ለምሳሌ መንገዶች! ድልድዮች እና የውሃ ቧምባዎች ከተሰሩ ከጥቂት ወራት በሗላ እንደሚፈራርሱ እና መተላለፍያ መሰመሮችን እየተዘጉ ሕብረተሰቡ ለአደጋ እና ለኪሳራ እንደሚዳረግ በግልፅ የሚታይ ነገር ነው:: ለዚህም ነው ሕብረተሰቡ በፌዴራል የሚሰሩ እንደ መንገድ የመሳሰሉ የመንግስት ፕሮጀክቶች የራሱ የሆነ መጠሪያ በመስጠት ሽሮ ፈሰስ ዛሬ ተሰርቶ ነገ የሚፈርስ በሚል የህዝቡ መነጋገሪያ ሆኖ ሲታይ በጣም የሚገርምና የሚቆጭ ነው::
ሶስተኛው ትልቁ ችግር ሙሱና እና ዓይን ያወጣ የሀገር ሀብት ዘረፋ ነው:: ዘረፋው ደግሞ ተራ ዝርፊያ አይደለም:: ዘረፋው አጠቃላይ የስርዓቱን መገለጫ ባህርይ የሆነ ተቋማዊ! ሰንሰለታዊና ድርጅታዊ ይዘት ያለው ሌብነት ነው:: በዚሁ ቀጥተኛ ዝርፊያ የተሰማሩ ደግሞ ከላይ የተጠቀሱት አካላት ናቸው:: ሁሉም በተናጠልም ሆነ በቅንጅት በዝርፊያ የተሳተፉ ስለሆነ አንዱ አንዱን ደፍሮ መቆጣጠርና ስርዓት ማስጠበቅ ወይም በሕግ መክሰስ አይችልም:: ለምሳሌ አብዛኞቹ የውጭ ኮንትራክተሮች የመንግስትን ፕሮጀክቶች ለመስራት ሲቀጠሩ ተወዳድረው በብቃታቸውና በጥራታቸው ተመርጠው ሳይሆን በተለያየ መልኩ የባለስልጣናትን አፍ አጉረሰውና እጅ ጨብጠው ነው ኩንትራቱን የሚያገኙት:: እንደነ ሳሊኒ! ሚድሮክ! የቻይና እና ሌሎች ኮንትራክተሮች በአብነት የሚጠቀሱ ናችው:: የኢትዮያ አንጡራ ሀብት የሆነው ለውጭ ባለሀብቶች እየተቸበቸበ ያለው መሬትም ትልቁ የሙሱና ምንጭ ሆኗል::
ይህ ሁሉ ቅጥ ያጣ ዝርፊያ እየተካሄደ መንግስት ለምን አይቆጣጠርም? ለምን ዝም ይላል? የሚል ጥያቄ እንደሚነሳ እርግጠኛ ነኝ:: ይህ ጉዳይ የራሴም ጥያቄ ስለነበረ መልስ ለማግኘት በተለያየ የሃላፊነት ደረጃ ያሉትንና እንዲሁም እስከ ታች የቀበሌ ነዋሪዎች ድረስ ብዙ ሰዎችን ለማነጋገር ዕድል አጋጥሞኛል:: ከዚህ ሁሉ የተረዳሁትና የተነገረኝ ሙሱና እንደ ክፉኛ ተላላፊ በሽታ ልክፍት መድሃኒት የማይገኝለት ወረርሽኝ በሽታ ሆኗል የሚል ነው:: ይህ ማለት ሙሱና የአገዛዙን ሁለንትናዊ መገለጫና ባሕርይ (ደመ ነብስ) ሆኗል የሚል ነው::
ሙሱናን መቆጣጠር የሚቻለው ደግሞ ሃላፊነት የሚሰማውና ለሕግ ተገዥ የሆነ” ተጠያቂነትና ግልፅነት ያለው መንግስትና የአሰራር መካኒዝም ሲኖር ነው:: በሌላ አነጋገር ህዝቡ ራሱ ስልጣናቸውን መከታ በማድረግ በህዝብና በሀገር ሀብት ላይ የሚቀልዱ! የሚዘርፉና የሚባልጉትን ባለስልጣናት ለመቆጣጠር የሚችልበት ብሎም ወደ ፍርድ የሚያቀርብበትን ነፃ የሚድያ! የፍትሕ! የዳኝነትና የዴሞክራሲ ተቋማት ሲኖሩና ሲከበሩ ብቻ ነው::
ነገር ግን በስልጣን ላይ ያለው መንግስት ራሱን ለመቆጣጠር ቀርቶ የህዝቡን እሮሮና ጥያቄ ለማዳመጥና ለመመለስ የሚያስችል ባህርይ! ብቃት! ጆሮና ዓይን የለውም:: አሁን ባለው ተጨባጭ ሁኔታ መንግስት ሙሱናን መቆጣጠር ማለት እንደ ራስህን በራስ የመግደል (ሱሳይዳል) ዓይነት አድርጎ ነው የሚያየው:: ዛሬ በሀገራችን ስልጣናቸውን ተገን አድርገው የሚዘርፉ ብዙ ጎበዝ አለቆችና ብድኖች ተፈጠሯል:: ባጠቃላይ ሲታይ ማን ለማን መቆጣጠርና መክሰስ በማይችልበት ሁኔታ ላይ እርስ በርስ በተፋጠጥ ላይ የቆሙ ናቸው:: አልፎ አልፎ ሙሱናን እንቆጣጠራለን በሚል ሽፋን የሚያደርጉት እንቅስቃሴም ተቀናቃኝና ለስርዓቱ ታማኝ ያልሆኑ ዜጎችን ለመምታት የሚጠቀሙበት ስልት እንጂ ስርዓቱን ከስረ መሰረቱ ለማፅዳት እንዳልሆነ ህዝቡ በነቂስ ያውቃል::
ሁላችንም እንደሰማነው ከጥቂት ወራት በፊት ሙሱናን ለመቆጣጠር ተብሎ የተጀመረውን የአንድ ሳምንት ሞቅ ሞቅታ እንደ ነበር ይታወሳል:: ህዝቡም በጉጉት ይጠብቅ ነበር:: ነገር ግን የሚፈልጉዋቸውን ጥቂት ሰዎች ካሰሩና ከመቱ በሗላ እርምጃው ባልታወቀ ሁኔታ ወዲያውኑ እንዲቆም እንደተደረገ የሚታወቅ ነው:: እንዲቆም የተደረገበት ዋናው ምክንያት ደግሞ ጉዳዩ እስከ ላይ ድረስ ሰንሰለታዊ! ድርጅታዊ ይዘትና ግንኙነት ስላለውና በዚሁ ከቀጠለ ደግሞ የህወሓት/ኢሕአዴግን ህልውና አደጋ ላይ ስለሚጥል” የአቶ መለስ ዜናዊንና ተከታዮቻቸውን ስምና ታሪክ ስለሚያጎድፍ” እንዲሁም በብዙ ባለስልጣናት ዘንድ ተጠያቂነትን ሊያስከትል ይችላል በሚል ስጋት ለህዝቡ ያዳባባይ ሚስጢር ሆኖ እንዲቀር ተደርጓል::

ማጠቃሊያ
የሞያ ነፃነት በተገደበበት” ነፃ የፍትሕ” የዳኝነትና የዴሞክራሲ ተቋማት በሌሉበት! የሕግ የበላይነትና ተጠያቂነት በጠፋበት” ባጠቃላይ አንድ ፈላጭ ቆራጭ ፓርቲ የሀገሪትዋን ሁለንትናዊ ሰብኣዊ” ማተሪያላዊና አእምራዊ ሀብት ተቆጣጥሮና ገድቦ ራሱ ሕግ አውጪ! ራሱ ሕግ ተርጓሚ! ራሱ ሕግ ፈፃሚና አስፈፃሚ በሆነበት ድሃ ሀገር ምን ያህል ለዝርፊያ የተጋለጠ ሕብረተሰብ እንደሆነ እንኳን ለዜጎችዋ ለዓለም ማሕበርም የሚዘገንን ተግባር መሆኑን መገመቱ አያዳግትም::
ይህንንም ተደጋግሞ የተነገረ ስለሆነ አሁን ባነሳው ምናልባት ለሰሚው የሚሰለች ወይም ለቀባሪ ማርዳት ሊሆን ይችላል የሚል ሃሳብ ነበረኝ:: ነገር ግን የሀገርና የህዝብ ጉዳይ እያዳረ የሚቆረቁር ስለሆነ እንደ ግል ጉዳይ ሰልችቶህ የምትተው ነገር አይደለም:: እኔም ላለፉት ዓመታት በተደጋጋሚ ወደ ሀገር ቤት በሄድኩ ቁጥር መሰረታዊ ለውጥ ያስፈልጋቸዋል ብዬ በማምንባቸው ወቅታዊና ሀገራዊ ጉዳዮች ዙሪያ በተደጋጋሚ የእርምት ፅሑፍ አቅርቤ እንደነበር አስታዉሳለሁ:: ይሁን እንጂ በተመላለስክ ቁጥር የሚያሳዝን እንጂ የተሻለ ነገር አታይም:: በተለይም ከአቶ መለስ ዜናዊ ሕልፈት በሗላም ምናልባት ካለፈው ስህተታቸው ተምረው የተወሰነ ለውጥ ይመጣ ይሆናል የሚል ግምት ቢኖረኝም አሁን ያለው ሁኔታ ሲታይ ግን የባሰ እንጂ የተሻለ አይደለም:: እንዲያውም በሀገርና በወገን ላይ ለሚደርሰው ጥፋትና ጉዳት ለማን አቤት እንደሚባል አውራ እንደሌለው ንብ መንገዱ የጠፋበት ሁኔታ ሆኖ ነው ያገኘሁት::
ትእዝብቴ በዚህ ብቻ አላበቃም:: በተለይም በመልካም አስተዳደር! በፓለቲካ ምሕዳር! በሀገር ድህንነትና አንድነት ዙሪያ መንግስት እየወሰደ ያለው የቂቢፀ ተስፋና አፍራሽ እርምጃ ምን ያህል መረኑ የለቀቀና የከፋ መሆኑን ተጨባጭ ማስረጃዎችን በማስደገፍ በክፍል ሁለት ፅሑፌ ለማቅረብ እሞክራለሁ

ኢትዮያ ሀገራችን ለዘላለም ትኑር
sgbtsait@gmail.com

ባህል ‹‹ነፍስን ማልማት›› ማለት ነው ብሏል ሮማዊ ሊቅ፣ ሲሰሮ፡፡ባህል ፣ማደግን፣ላቅ ማለትን መራቀቅን የሚያሳይ ነገር ነው፡፡

የኢትዮጵያን ባህል ያሳያሉ ተብለው ባገር ቤትና በውጭ አገር በሚገኙ ያበሻ ምግቤት ግድግዳዎች ላይ የሚሰቀሉ ሥእሎችና ምስሎችን ላንዳፍታ አስቧቸው፡፡ ግብዳ እንሥራ የተሸከመች ሴት፣ሞፈር ቀንበር ተሸክሞ በሬዎችን እየነዳ ወደ ማሳ የሚሄድ ገበሬ፣ከንፈሯን በገል የለጠጠች ሴት..ወዘተርፈ.
ብሔራዊ ሙዚየም ግቢ ውስጥ በሚገኝ ስመ-ጥር ምግቤት ውስጥ ጭነት እንደ ተሸከመ ደርቆ የቀረ አህያ ምስል ቆሞ ተመልክቻለሁ፡፡ ይህም እንግዲህ የባህል ምልክት መሆኑ ነው፡፡

በእንሥራ ውኃ መቅዳት ባንድ የዘመን ፌርማታ ላይ ትልቅ ስኬት ነበር፡፡ቢያንስ በቅጠል ጠልቆ ከመጠጣት ጋር ሲመዛዘን ትልቅ መሻሻል ነው፡፡የዚያ ዘመን አኩሪ ባህል መሆኑ አይካድም፡፡ ይሁን እንጂ ዛሬ ውኃ ‹‹ዳገት በሚወጣበት ዘመን›› በከባድ እንስራ ሥር ጎብጣ የምትታይ ሴት መከራችንን እንጅ ባህላችን የምታሳይ አይመስለኝም፡፡ከምስሏ ሥርም‹‹የኢትዮጵያ ሴቶች አበሳ››የሚል እንጅ‹‹የኢትዮጵያ ባህል››የሚል መግለጫ ሊሠፍር አይገባውም ፡፡ታሪክ ጎህ ሲቀድ ጀምሮ እስከ ዛሬ ድረስ በፈረደበት በሬ እናርሳለን፡፡ይህ ሁኔታ ከተቻለ ሊያሻሽሉት ካልተቻለ ሊደብቁት የሚገባ ውድቀት እንጅ እዩልኝ እዩልኝ የሚያሰኝ ባህል እንዴት ሊሆን ይችላል?

ብዙ ጊዜ ፈረንጆች ባህል እጥረት እንዳለባቸው እኛ ግን የተትረፈረፈ ባህል እንዳለን እንናገራለን፡፡ይህ የተሳሳተ አስተያየት ይመስለኛል፡፡የምትነጋገሪበት አይፎን ፣አሁን ይህን ጽሁፍ የምታነቢበት ኮምፒውተር የባህል ውጤት ነው-የፈጠራ ባህል፡፡ዴሞክራሲና የሰብአዊ መብትም አከባበር ፣የሚያስቀኑ ባህሎች ናቸው፡፡ የኢትዮጵያ ብሄሮች እስክስታና ጭፈራ ባህልነቱን ተጠራጥረን አናውቅም፡፡ ታድያ ፣ሮክና ሂፖፕ ባህል የማይሆኑበት ምክንያት ምንድነው?ክራር የባህል ሙዚቃ መሣርያ ሆኖ፣ጊታር የማይሆንበት ምክንያት ምንድነው?
ዓመት በአሎች ብቸኛ የባህል ማሳያ ቀን ተደርገው ይታሰባሉ፡፡ባዘቦት ቀን ባህል የሌለበት ምክንያት ምንድነው?

በዓመት በአል ያቅምን ያክል ማረድና መገባበዝ ጥልቅ ትርጉም ያለው ነገር ነው፡፡ሆኖም፣ የበግ አንገት በካራ ሲገዘገዝ በቴሌቪዝን ማሳየት፣ በደሙ ስክሪናችንን ማጠብ፣የአኩሪ ባህል ተደርጎ የሚወሰድበትን ምክንያት ባሰላው ባሰላው አልታይህ አለኝ፡፡አንዳንዴ ሳስበው፣ በበጎች ዓይን ስንታይ ሁላችንም ISIS ነን፡፡ ባህል መላቅን፣መሻሻልን ከአውሬነት ወደ መላእክትነት መሸጋገርን የሚያሳይ ነገር ነው ፡፡ ማኅበረሰብ ሲሻሻል በተቻለው አቅም የጭካኔ ምልክቶችን ይቀንሳል፡፡የርህራሄ ጠበል ከሰዎች አልፎ ወደ ሌሎች ፍጡራንም እንዲደርስ ያደርጋል፡፡በግና ዶሮ አይታረዱ ለማለት አይቃጣኝም፡፡ ብልስ ማን ሊሰማኝ!!!የመብል እንስሳት ለምን ታርዳላችሁ ማለት በበጎች ምትክ ለምን እናንተ አትሞቱም ከማለት አይተናነስም፡፡ ያም ሆኖ በግና በሬ የሚታረዱበት ቦታ የተከለለ ፣ከልጆች እይታ ራቅ ያለ ቢሆን ምን አለበት!! ወይስ ልጆች የጠቦት በግን ጣእር ካልተመለከቱ በባህል ታንጸው አደጉ ለማለት አይቻልም፡??
ለመሆኑ ስለ እንስሳት ህይወት የሚያሳስበው ባህል አለን? በሸገር መንገዶች ላይ የማያቸው፣አንካሳ እግራቸውን የሚጎትቱ ውሾች፣ዝንብ የለበሱ ገጣባ አህዮች፣ዙርያው የጨለመባቸው አይነስውር ፈረሶች መልሱን አሉታዊ ያደርጉታል፡፡
(ይቀጥላል)

ከጌታቸው በቀለ

”ዓለም አቀፍ ሕግ፣ዓለም አቀፍ ሕግ” የምትል ቃል በእየቦታው ትሰማ ጀመር።እሰይ! እንዴት ደስ ይላል።ይህንን ሰሞኑን በማኅበራዊ ድረ-ገፅ ላይ የሚጠቅሱት ደግሞ የስርዓቱ አድናቂዎች ናቸው።ጉዳዩን የሚያነሱትደግሞ በዋሽግተን ኢትዮጵያ ኤምባሲ ላይ በተደረገው ተቃውሞ ሳብያ ነው።እስኪ ለህሊናችን መጀመርያ በሀገር ውስጥ እራሱ ላወጣው ሕግ መገዛት ቢያቅተው ለዓለም አቀፍ ሕግ እንዲገዛ ስርዓቱን እንምከረው።እንዲህም እንጠይቅ-

ለመሆኑ ዓለም አቀፍ ሕግን እንደ ዓለም ዋንጫ ቅሪላ በእግሩ የሚያጦዛት ማን ነው?

ማን ነው የኖርዌይ ዜግነት ያላቸውን የጋምቤላ አስተዳዳሪ ከደቡብ ሱዳን ጠልፎ ወስዶ ያሰረው? ዓለም አቀፍ ሕግ ጥሰት ቁጥር ስንት እንበለው?
ማን ነው የእንግሊዝ ፓስፖርት የያዙትን አቶ አንዳርጋቸውን ከየመን ጠልፎ ያሰረው? ዓለም አቀፍ ሕግ ቁጥር ስንት እንበለው?
ዓለም አቀፍ ሕግ የአፍ ማሟሻ አደለም! በተግባር ለእራስ ሲሉ የሚያከብሩት ነው።ዛሬ የዋሽግተን ኤምባሲ ሲደናገጥ ”ሕግ ምናምን” አትበሉ።የዋሽግተኑን ጉዳይ በዓለም አቀፍ ሕግ አንፃር ካየነው የኤምባሲው የሕግ ከለላ ከባዕዳን ነው እንጂ ከሀገሩ ተወላጆች አይደለም! አንድ ትውልደ ኢትዮጵያዊ በሀገሩ ጉዳይ በሰላማዊ መንገድ አራት ኪሎ ቤተ መንግስት ውስጥ ገብቶ የመቃወምም ሆነ ዋሽግተን ላይ ባለው በሀገሩ ኢምባሲ ውስጥ ገብቶ የመቃወም መብቱን ዓለም ዓቀፍ ሕግ አይገድበውም።የሰንደቅ አላማው ጉዳይም ሰንደቅ አላማው በሌላ ሰንደቅ አላማ ተተክቶ ቢሆን ነበር የሚያሳዝነው።ይህ ቢሆን ኖሮ በሕግም አከራካሪ ይሆን ነበር።የሉዓላዊነት ጥያቄም አብሮ ሊነሳ ይችል ነበር።የሆነው ግን ለሕግ ወቀሳም አይበቃም። ተቃዋሚዎቹ የተኩት ቀድሞ የኢህአዲግ አርማ ያለበትን በእራሷ በኢትዮጵያ ሰንደቅ አላማ ነው።

አንድ ሀገር የውጭ ቆንስላ ወይንም ኤምባሲን የመጠበቅ ኃላፊነት አለበት።ይህ የሚያደርገው ግን ከእዛ ሀገር ዜጎች የበለጠ ኃላፊ ሆኖ አይደለም።የኤምባሲው ሀገር ተወላጅን ወደ ኤምባሲው ‘ግባ አትግባ’ ማለት ሌላ ሳይሆን አንድን ኢትዮጵያዊ ወደ እራሱ ሀገር ‘ግባ አትግባ’ ንትርክ ውስጥ መግባት ማለት ነው።የዋሽግተኑ የኢትዮጵያ ኤምባሲም ጉዳይ ይሄው ነው።ኢትዮጵያውያን በኤምባሲያቸው ቅጥር ግቢ ሆነው የሚያደርጉት ሁሉ በኢትዮጵያ ምድር ላይ እንዳደርጉ ነው የሚቆጠረው።የኢምባሲ ግቢ ማለት የታፈረ የተከበረ ኢምባሲው የተጠራበት ሀገር ምድር ማለት ነው።ለእዚህ ነው አንድ ስደተኛ ወደ አንዱ ሀገር ኤምባሲ ገብቶ ጥገኘነት ቢጠይቅ ኤምባሲው ሀገር እንደገባ የሚቆጠረው እና ኤምባሲው ያለበት ሀገር ፖሊስ ዘሎ ሊገባ የማይችለው።ኢህአዲግ አዲስ አበባ ሲገባ ጣልያን ኤምባሲ እጃቸውን የሰጡ ባለስልጣን የፌድራል ፖሊስ መያዝ ያልቻለው ለእዚህ ነው።ግቢው ሃገሩ ነው።ተቃዋሚዎችም ዋሽግተን ውስጥ ያለው የኢትዮጵያ ኤምባሲ ግቢ ሀገራቸው ነው።የመቃውም መብታቸው ላይ አሜሪካን አይመለከታትም።ጉዳዩ የሀገር ውስጥ ጉዳይ ነው።አሜሪካ የሚመለከታት በምድሯ ላይ የማይፈቀደው የመግደል ሙከራ፣ማስፈራራት እና ድምፁ በግቢው ውስጥ መወሰን ያልቻለው አካብቢውን ያሸበረው የተኩስ ድምፅ ነው።

ባጭሩ አሜሪካ ኃላፊነት ያለባት የጦር መሳርያ ይዘው ወይንም የሚያሸብር ነገር ይዘው ወደ ኢምባሲ የመጡትን የመጠበቅ እንጂ በሀገራቸው ጉዳይ ላይ ለመቃወም ሰንደቅ ዓላማ እና የታሰሩ እስረኞች ፎቶ ይዘው ለመጡ አይደለም። እንዲያውም አሜሪካ በእንዲህ አይነቱ ጉዳይ ከገባች አሁንምበኢትዮጵያ የሀገር የውስጥ ጉዳይ እንደገባች ነው የሚቆጠረው።በነገራችን ላይ ከእዚህ በፊት ለአመታት ኢትዮጵያውያን በዋሽግተንም ሆነ ሌሎች ኢምባሲዎች ፊት ሰልፍ ካደረጉ በኃላ የሰልፋቸውን ጥያቄ የያዘ ደብዳቤ ለአምባሳደሩ ለመስጠት ሲጠይቁ የኢህአዲግ የኤምባሲ ሰራተኞች ከፎቅ ላይ ሆነው ቪድዮ ማንሳት እንጂ ደብዳቤ አይቀበሉም።እናም ዜጎች እንዴት ሃሳባቸውን ይግለፁ? ተቃዋሚዎቹ ሌላ አማራጭ ነበራቸው ወይ? የሚለውን የአሜሪካ መንግስትም የሚመለከተው ነው። በሰልፍ ሲወጡ ፖሊስ እንዲጠራ ይደረጋል።በፅሁፍ ሲያቀርቡ ኤምባሲው ለፎርማልቲም ቢሆን አይቀበልም።ልክ ‘ምናምን’ እንደነካው እንጨት ይጠየፋል።

ይህ ትልቅ የኢምባሲዎቹ የትዕቢት መገለጫ ነው።አንድ ዜጋ የፈለገው ጉዳይ ላይ የመቃወም ሃሳቡን በቃልም ሆነ በፅሁፍ የማቅረብ መብት አለው።ኢምባሲው እዝያ በተሰለፈው ሕዝብ እና በቤተሰቡ ገንዘብ ደሞዙን እንደሚያገኝ ዘንግቶ የተቃውሞ ደብዳቤ አለመቀበሉን በምን እንግለፀው? አዲስ አበባ ላይ ሆኖ ”እሰይ ደግ አደረካቸው” እያሉ መፎከር አይደለም።አሰራርን መፈተሽ፣ትዕቢትን መቀነስ ነው የሚያስፈልገው። መጨረሻ ምን ሆነ ዜጎች ”ስሙን!!! ኡ ኡ ኡ !!” እያሉ ወደ ኤምባስያቸው ገቡ።አሳፋሪው ድርጊት ግን የሀገራቸው ኤምባሲ ተኮሰባቸው።ይህ ነው አሳፋሪ ተግባር የሚባለው።ዓለም የገረመው ይህ ነው።ኢትዮጵያውያን ምን አይነት አሳፋሪ አገዛዝ ስር እንደወደቁ የተረዳው እዚህ ላይ ነው።በሀገራቸው የፖለቲካ ጉዳይ የተናደዱ፣ያዘኑ ዜጎች ዋሽግተን ላይ ሃሳባቸውን መግለፅ ካልቻሉ በሃገራቸውማ ቢሆን በታንክ ነው የሚሏቸው ብሎ የደመደመው ለእዚህ ነው።የአሜሪካ ስቴት ዲፓርትመንት ቶሎ መግለጫ አላወጣም።ጉዳዩን የሚመለከተው ከላይ ከተጠቀሱት ነጥቦች አንፃር እንደሚሆን ይታወቃል።የውጭ መገነኛ ብዙሃን በተቃዋሚዎች ላይ የመተኮሱን ጉዳዩን ከገለፁበት ቃላት ውስጥ ”በካሜራ የተያዘ ድራማዊ እንቅስቃሴ” ብሎ የዘገበው የእንግሊዝን ”ዴይሊ ሜይል” ይጠቀሳል።

ከሰሞኑ ዋሽግተን ላይ ከተከሰተው ክስተት አንፃር ኢትዮጵያውያንም ለሁሉም ወገን ማስረዳት ያለባቸው ከላይ ከተጠቀሱት የአፈና ደረጃዎች አንፃር መሆን ይገባዋል።ፀሐፊዎች፣ጋዜጠኞች፣በውጭ ሀገር በልዩ ልዩ ኃላፊነት ላይ ያሉ ሁሉ ለዓለም (ለአሜርካኖችም ጭምር) ማስረዳት በእንግሊዝኛም መፃፍ ይጠበቅባቸዋል።የኢህአዲግ አድናቂዎችም ከህሊናችሁ ጋር ኑሩ! እውነታውን መርምሩ።መንግስታችሁ እንዴት ወዴት እየሄደ እንዳለ እና በውስጡ የተሰገሰጉት የትዕቢት አባቶች አደብ እስካልገዙ ድረስ ከትርፍ ይልቅ ኪሳራው እየበዛ መሄዱ አይቀርም።ዓለም አቀፍ ሕግን ግን ለቀቅ አድርጉት።

ጉዳያችን
መስከረም 21/2007 ዓም (ኦክቶበር 1/2014)

Download (PDF, Unknown)

በአበበ ተድላ፣ እሑድ መስከረም 18 ቀን 2007 ዓም

አማራው የራሱ ሚዲያ ኖሮት ቃል በቃል ምላሽ እስኪሰጥ ድረስ ምላሽ ለጀዋር መሃመድ የቃለ ምልልስ ቅጥፈት
በትክክለኛው መሆን የነበረበት በሚዲያዎች ይህ ሰው የሰጠው ቃለመጠይቅ እየተደመጠ ቃል በቃል ምላሽ መሰጠት ነበረበት። ነገር ግን አማራው በሁሉም ዘርፍ ሊከላከልለት የሚችል አካል ስለሌለው እና ሚዲያውንም ጨምሮ መሳ ለመሳ የሆነ የተጠናከረ ሃይል ለጊዜው ስለሌለው በግሌ ለግለሰቡና ለሱ ሃሳብ አራማጆች መልስ ልሰጥ ተገድጃለው። እዚህ ጋር ቃለመጠይቁን ፖስት ማድረጌ መርዝ ንግግሩን ማሰራጨት ቢሆንም አዲስ ሃሳብ ሳይሆን ሁሌ የሰማነው ስለሆነ እና ባግባቡ መልስ እስከተሰጠበት ችግር የለውም ብዬ ነው ለመረጃነት አብሬ ያቀረብኩት። መልሱም ቃል በቃል ሳይሆን ጠቅለል ባለ መልኩ በሁለት ክፍሎች ከቀረቡት የተወሰኑ የከፉ ወሸቶችን/ግነቶችን ነው።

1. “በአንድነት ስም ያሉ ፓርቲዎች (ባንተ አገላለፅ አማራዎች) እኔ ኦሮሞነቴን እንኳን ሊቀበሉ አይፈልጉም ኦሮሞ ነኝ ስል ዘረኛ ይሉኛል” ጀዋር መሃመድ
እንግዲህ ከዚህ የበለጠ ውሸት ምን ሊኖር ይችላል። ማን ኦሮሞ ነኝ ብለህ ኦሮሞ አይደለህም ያለህ አለ? ይልቅስ አስበህው ታውቃለህ ኢትዮጵያዊያን በጣም የተቀላቀልን ስለሆንን የተለያየ ብሄር ያላቸው ኢትዮጵያዊያን የለም አንዱ ወገኔን መካድ አልፈልግም እኔ ኢትዮጵያዊ ነኝ ሲሉ መብታቸውን እንደተከለከሉ እና አንዱን ክደው አንዱን እንዲመርጡ እንደተገደዱ? ከኦሮሞ ይልቅ አማራ ማንነቱን እንዲያጣ እንደተካደ ልብ ብለህ ታውቃለህ? ኢትዮጵያዊ ነኝ ብሄር መቁጠር አልፈልግም ሲል አማራ የለም እንዲህ የሚሉት የድሮው ስርአት ናፋቂዎች ናቸው እየተባለ ኢትዮጵያዊ ነኝ እንዳይል ጥረት ይደረጋል አፉን ያዘጉታል። እሺ እንግዲህ የቸገረ ከሆነ እና ወደኃላ ተመልሰን ብሄር መቁጠር ግድ ከሆነ ልቁጠር አማራ ነኝ ሲል የለም አማርኛ ተናጋሪ እንጂ አማራ የሚባል ብሄር የለም ይሉታል። ሰዎች አማራ ብሄር ብለው እያሳደዱት እየገደሉት እነሱ አይደለም አማርኛ ቓንቓ ተናጋሪዎች ተሰደዱ ይላሉ አስሰዳጆቹም አማርኛ ቓንቓ እየተናገሩ። አሁን ሰሞኑን ደግሞ ከመሃል አገር የመጡ ከሰሜን የመጡ መባል ተጀምርዋል አማራው ተለይቶ ሲጠቃ እያየን አማራው ተጠቃ ላለማለት። እንግዲህ ኢትዮጵያዊም መሆን አማራም መሆን የተነፈገው አማራ እያለ አንተ እሹሩሩ ለተባልክ ምን ተብለህ ነው ኦሮሞ ነኝ ስል ኦሮሞነቴን አልተቀበሉኝም የምትለው? የምጣዱ እያለ የእንቅቡ ተንጣጣ ማለት ይሄ ነው። አዎን ምንም ስለ ብሄር እኩልነት ብናወራ ብሄር ከሃገር አይበልጥም ስለዚህ “Oromo first” and “Ethiopia out of Oromia” ማለትህ እንዳሳፋሪነት ቢጠቀስ ኦሮሞነትህን መካድ አይደለም። አንተ ያለህበት አገር አሜሪካ በሃገር ጉዳይ/ጥቅም ምንም ድርድር የለም እና በሃገር መደራደር አትችልም ነው የተሰጠህ መልስ እንጂ ማን ኦሮሞ ነኝ አትበል ቓንቓህን አትናገር ባህልህን አትጠብቅ አለህ? ግልፅ ነው መጀመሪያ ሰው ስለራሱ ከዛ ስቤተሰቡን ከዛ ስለቤተዘመድ ከዛ ስለአካባቢው ሰው (ባንተ አስተሳሰብ ስለብሄርህ በለው) ያስባል። ነገር ግን ስላራስህም ሆነ ስለሌላው ለማሰብ የሚቻለው መሬት ላይ ቆመህ አገር ላይ ቆመህ ነው እንጂ አየር ላይ ቆመህ ስላልሆነ ቅድሚያ ስለሃገር ማለት ነበረበት ተብለህ ብትወቀስ አይገርምም። ለነገሩ አንተና መሰሎችህ እንደ ኤህነግ (ሻቢያ) ከኢትዮጵያ መሬት ላይ ቆርሳቹ አዲስ አገር ስለማቓቓም እንጂ (ያውም በሸሪያ የሚተዳደር አገር) ስለእኩልነት ስለማታስቡ አገር የምትሉት ማንን እንደሆነ ይታወቃል።በሚቀጥለው ነጥብ ላይ መልስ ሰጥበታለው።

2. “የአንድነት ፓርቲዎች (በተለይም አማራዎች) ትንሿን የፌደራሊዝም መብታችንን እንኳን ሊቀበሉ ዝግጁ አይደሉም” ጀዋር መሃመድ
ብሄርተኝነት አይንን እንደሚከልል ቢታወቅም ይሄን ያህል ግን እንደሚያሳውር እና አንድ የማሰቢያ አእምሮን ቆርጦ እንደሚያወጣ በጀዋር እና መሰሎቹ መረዳት ችያለው። እንዴት ነው ነገሩ እነሱ (ትህነግ፤ኦነግ ወዘተ) ያሉትን የብሄር ፌደራሊዝም (ያውም የአማራውን ብሄር መብት ያላካተተ የብሄር ፌደራሊዝም) አለመቀበል ማለት አጠቃላይ የፌደራሊዝምን ስርአት አለመቀበል ነው ያለው ማነው? በድሮው ስርአት አልተወከልንም ድምፃችን አልተሰማም የሚል ወገን እንዴት ነው 1/3 የሆነው የኢትዮጵያ ህዝብ አማራው ባልተወከለበት የተካሄደ የመሬት ሽንሸና ያለማመንታት ተቀበሉ የሚሉን? ሲጀመር ድሮም አሁንም እኮ አማራው ደሃ ነው ጥቂት የአማራ ልሂቃን ናቸው አገሪቱን ከሌላው ብሄር ልሂቃን ጋር ሆነው የጨቆኑት ያደሞ የኦሮሞ ልሂቃንንም ይጨምራል ሲባሉ የለም እነኛ ኦሮሞዎች ኦሮሞን አይወክሉም ይሉናል። እኔምለው መቼ ነበር አማራው ታዲያ ይወክሉኝ ብሎ ልሂቃኑን ልኮ የተወከለው በቃ የተደራጀ ጉልበት ያለው ያሻውን አድርጎ አለፈ እንጂ። ከቀደሙት መሪዎች መልካም ነገራቸውን ተምረን ጥፋታቸውን እንዳይደገም አድርገን እንለፍ ሲባሉ የለም መጀመሪያ ይሄንን ተቀበሉ ይላሉ አለበለዚያ በደፈናው ስም ይሰጥሃል። ስታስቡት በሰሜን ትግራይ በምስራቅ አፋር በምዕራብ ቤኒሻጉል በደቡብ ደሞ ኦሮሚያ እያላቹ አጎቶችህ ኦነግ ከትህነግ ጋር ተስማምቶ አማራንም ሆነ ሌላውን ኢትዮጵያዊ ህዝበ ውሳኔ ሳይጠይቅ የተፈጠረ የደቡብ አፍሪካ አፓርታይድ ባንቱስታን ስታይል አከላለል ተቀበሉ ስትሉ አታፍሩም? አዲስ አበባን ጨምሮ ቁጥራቹ ያነሰበት ቦታ የለም በታሪክ የኛ ነበር ትላላቹ ልክ ምድር ስትፈጠር ጀምሮ እዛ ቦታ የኖራቹ ይመስል (ታሪክ የ 200 አመት ብቻ ሳይሆን 500 ከዛም 1000 ከዛም 3000 እያለ ይቀጥላል ቅንጭብ አድርጋቹ አትውሰዱ)። ያውም እንደኢትዮጵያ ባለ ብዙ ሲቪል ዋር ውስጥ ባለፈች ህዝብ ከቦታ ቦታ በጦርነት በረሃብ በተለያየ ምክንያት በሚሰደድባት በሚቀላቀልባት ሃገር ይሄ ቦታ የኛ ብቻ ነው ሲባል እንዴት ሰው አያፍርም። እህ በአማራ መካከል በዛ ያለ ኦሮሞ ሲኖር ደሞ አማራ ብላቹ ቁራጭ ከሰጣቹት መሬት ላይ ልዩ ዞን ምናምን ተብሎ ለብቻ ይከለላል። ምነው ኦሮሚያ የተባለው ክልል ውስጥ በርካታ አማራ ያለበት ቦታ ልዩ ዞን አልተፈቀደም? አማራው የመምረጥ የመመረጥ መብት አለው ኦሮሚያ በተባለው ቦታ ሁሉ ነው ያልከው ሳታፍር በዛውም የትህነግን የምርጫ ድራማ እያፀደክላቸው ማለት ነው? እስቲ ሃረር ድሬዳዋን እንመልከት አማራም ኦሮሞም ሃረሪም ሶማሌም ሌላውም አለ ነገር ግን ተለይቶ አማራው መብቱ እንዳይከበር እና በሌሎች መልካም ፍቃድ እንዲኖር የተደረገበትን ስርአት ነው እንግዲህ ልክፍተኞቹ ያለድርድር ተቀበሉ የምትሉት? አሳፋሪ ነው። የሁሉንም መብት የሚያከብር ሁሉን አቀፍ የሆነ ስርአት ማሰብ አትፈልጉም። አገሪቱ ብሄራዊ ቓንቓ ሳይኖራት የተለያየ አገር ከምትሆን (አሁን አማርኛ ፌደራል ቓንቓ ብቻ ነው) ቢሆን ህዝቡ ከመረጠ ሁለት ብሄራዊ ቓንቓ ይኑራት እና አንድ ሰው ሌላ የሃገሪቱ አካባቢ ሲሄድ ሌላ ሃገር የሄደ ይመስል አዲስ ቓንቓ ያውም ብሄራዊ ቓንቓ ያልሆነ ማጥናት ሊገደድ አይገባም ቓንቓ ማወቅ መልካም ቢሆንም ሲባል የድሮ ስርአት ናፋቂዎች ትላላቹ እንዲህ ያለ ቢቻል ሁለት ብሄራዊ ቓንቓ ይኑረን የሚል ሃሳብ ድሮ ያለ ይመስል።

አንድ አማራ የተባለ ክልል ውስጥ ተወልዶ አማርኛ ብቻ የሚናገር ወይንም የሌላ ክልል የተባለ ግን ከተማ ስለሆነ አማርኛ በብዛት ስለሚነገር አማርኛ ብቻ እየተናገረ ያደገ ማንኛውም ኢትዮጵያዊ አማርኛ ስለሆነ የሚናገረው ትግራይ ተብሎ የተከለለው ልሂድ ቢል ትግርኛ ማጥናት አለበት ወይ ደሞ ኦሮሚያ ተብሎ ወደተከለለው ቢሄድ ኦሮምኛ ማጥናት አለበት ወደ ሶማሌ ወደተባለውም ከሄደ እንዲሁ ማለት ነው። ታዲያ ስንት ቓንቓ ያጥና ያ/ያቺ ሰዉ በገዛ አገሩ ለመኖር? ሌሎቹ ብሄሮች ግን አማርኛን በተለያየ አጋጣሚ ስለሚማሩ የትም ሄደው ይሰራሉ። ከዚህ በላይ አፓርታይድ ስርአት አለ? አገሪቱ ሁለትም በሉ ከዛ በላይ ብሄራዊ ቓንቓ ህዝቡ እስከመረጠ ድረስ ማለት ነው እና ሁሉም ህዝብ ከብሄራዊ ቓንቓ በተጨማሪ አካባቢያዊ ቓንቓ ይጠቀሙ ቢያንስ ሁሉንም የሚያግባባ ነገር ስለሚያስፈልግ እንደሃገር እስከቆየን ሲባል የለም አካኪ ዘራፍ ከኦሮምኛ ውጪ እዚህ አይነገርም ትላላቹ ትህነጎቹ ደሞ ከትግርና ውጪ እዚህ አይነገርም እንደሚሉት ወዘተ። አማራም ሆኖ ከአማርኛ ውጪ እዚህ አካባቢ እንዳይነገር የሚል ካለ ከናንተ አይለይም። በግሌ አማርኛና ኦሮምኛ ብዙ ተናጋሪ ስላላቸው የሀገሪቱ ብሄራዊ ቓንቓ ቢሆኑና ሁሉም በየአካባቢው ከራሱ ቓንቓ በተጨማሪ በብሄራዊም ቓንቓ ቢጠቀም አብዛኛውን ኢትዮጵያዊ ያስማማል ባይ ነኝ ግን ውሳኔው የህዝብ ነው። ያኔ ውድድሩ ለሁሉም እኩል ይሆናል አገሪቱ የሁሉም ትሆናለች ማለት ነው። አለበለዚያ ወይ ቁርጥ ባለው ፓስፖርት መጠየቅ እኮ ነው የቀረው ከቦታ ቦታ ለመንቀሳቀስ በገዛ አገራችን። ያደሞ አይሆንም አንቀበልም ምክንያቱም አከላለሉ አማራን ግምት ውስጥ ያስገባ አልነበረምና እንዲሁም ደሞ በብሄር ክልል ድንበር መቼም ልንስማማ አንችልም ተቀላቅለን ስለኖርን ጉልበት ያለው ድንበር ያስምር ካልሆነ በስተቀር ጨዋታው። ለነገሩ ህገመንግስት የተባለው የኢትዮጵያ ድንበር ሳይሆን የሚጠቅስ ክልል ያላቸውን ድንበር ነው ና ኢትዮጵያ የምትባል ሀጋር ራሱ በህገመንግሱቱም የለችም። ይቺ ዘዴ ትህነጎች (ወያኔዎች) ትግራይን ለግል ሌላውን የኢትዮጵያ ክፍል በጋራ ለመጠቀም ብለው ኤርትራዎች ያደረጉትን ኤርትራን ለግል ሌላውን ኢትዮጵያ በጋራ ብለው መጀመሪያ እንዳሰቡት ማለት ነው። ለመሆኑ ሌላ ቦታ ተውና አዲስ አበባ የሁላችንም ከተማ በሆነችው አርከበ የሆነች ሰአት ከመሾሙ በስተቀር ለምን ኦሮሞ ከንቲባ ብቻ ሁሌ ይሾማል በትህነግ ዘመን? ሌላ የሚመጥን ሰው የለም? ይሄንን ነው ዋና ከተማ መብት ሳይኖር ሁሉም ቦታ አማራም ማንም የመመረጥ መብት አላቸው የምትለው? ለነገሩ የትስ ማንም ይሾም ማን ትህነግ ነው የሚያስተዳድረው ጉልቻ ማለዋወጥ ካልሆነ እንዲያው ለነገሩ አነሳሁት እንጂ። ችግሩ ምን መሰለህ የአንድነት ፓርቲ የሚባሉትም ኦሮሞውን እንዳይከፋው በሚል ይሄንን አሳፋሪ የአከላለል ሸፍጥ ሲያነሱ እና ሲከራከሩ አማራ ያኔ አለመወከሉን ሲናገሩ አይሰሙም አማራውን ሲፈልገው ይከርፋው ኢትዮጵያ የምትባለው ስም እስከጠራን የትም አይሄድም በሚል የተሳሳተ ግምት። አልፎ አልፎ የወልቃይት ጠገዴ ከዚህ በፊት ትግራይ ሆኖ አያውቅም አሁን ነው ወደ ትግራይ የተከለለው ከማለት በስተቀር ፕ/ር አስራት ወልደየስ የተቃወሙትን እና ህይወታቸው ያለፉበትን ምክንያት አማራው 1/3 የኢትዮጵያ ህዝብ ሆኖ ሳለ አንድም አማራ ሳይወከል ህገመንግስት ተብዬው ጭምር እንደፀደቀ የአንድነት ፓርቲዎችን ጨምሮ ማንም ሲቃወም አይሰማም። ስለዚህም የልብ ልብ ተሰማቹ እና by default ሁሉም ሰው ይሄ ብዙ ሚሊዮን አማራም ሆነ ሌላውን ኢትዮጵያዊ በገዛ ሃገሩ ሁለተኛ ዜጋ የሚያደርግ ሲስተም የአለም ምርጥ ፌደራሊዝም እንደሆነ የትህነግ (ወያኔ) አፈቀላጤ ሆነህ እየተናገርክ ከዚህ ውጪ አይታሰብም ትላላቹ።

የሚገርመው ደግሞ በኦነግም ቻርተር ላይም ይሁን አሁን ኦሮሚያ ተብሎ በተከለለው ውስጥ ያለው ሌላው ኢትዮጵያዊ እኩል የመምረጥ የመመረጥ መብት አለው መብታቸው እየተከበረ ነው ያልከው? አሳፋሪ ሰው ነህ የትህነግ ምርጫ የውሸት ነው እንዳላልክ አሁን ደሞ የኢትዮጵያ ህዝብን ንቀህ አያስተውልም ብለህ ይሀው ሌላ ውሸት ታወራለህ። በመጀመሪያ ትህነግ ህገመንግስት ተብዬው ወረቀት ላይ ስለ እኩልነት ያልፃፈው ህግ አለ? ስለሰብአዊ መብት አከባበር ምን ያልፈረመው ወረቀት አለ ትህነግ አይተገበርም እንጂ? እኛ ህግ ወረቀት ላይ መፃፍ መቼ ቸገረን መተግበሩ እንጂ? ሀገሪቱ እንደሃገር የራሷ ብሄራዊ ቓንቓ ባይኖራትም እኮ ህገመንግስት ተብዬው ሁሉም ሰው በመላ ሃገሪቱ ተዟዙሮ መኖር ይችላል እያለ እኮ ነው ትህነግ ስልጣን ከያዘ ጀምሮ እስካሁን ድረስ ያላቆመው የአማራውን የዘር ማፅዳት ዘመቻ የሚካሄደው ያውም ሰዎች ለዘመናት ከኖሩበት አገር አማራ ናቹ ብቻ በሚል (ልብ በል አማርኛ ተናጋሪ አላልኩም አማራ እንጂ)። ግን አስበህው ታውቃለህ ሌላውን ኢትዮጵያዊ ትተህ አማራው ብቻ በገዛ ሃገሩ ሀገር እንዳይኖረው የተደረገው ህዝብ ቁጥሩ ከትግራይ ወይንም ከሶማሌ ህዝብ ተብሎ ክልል ተከልሎ ከተሰጠው በላይ እንደሆነ? ማሰብ ተሳነህ ጠባብ ብሄርተኝነት ስንት ነገር ያነበበን ሰው የተለያየ አገር በማየት እንኳን ልምድ የቀሰመውን ፖለቲከኛ ሰው በገዛ ሃገሩ ሁለተኛ ዚጋ ሲሆን የሚፈጠረውን ይቺን እንዳያስብ አሳወረው መሰል ያውም ተበድለን ነበር ከሚል ወገን ማለት ነው።
ሌላው በቀደመው ዘመን ንጉስ የሚናገረው ቓንቓ እና ንጉስ የሚከተለው ሃይማኖት እንዲከተል ማድረግ ኢትዮጵያ ብቻ ሳይሆን የትም የነበረ ነው። በዚህ ዘመን ይሄ ቀርቷል ከተወሰኑ የእስላም ሃገሮች በስተቀር ሁሉም በእስልምና እንዲተዳደር ከሚደረግበት ሁኔታ በስተቀር። አንተም የነሱ ግርፍ ስለሆንክ ይሀው አንተ ያልከው ካልሆነ ሞቼ እገኛለው ትላለህ የቀደሙትን የራሳቸውን አላማ ብቻ አካሄዱ እያልክ እየወቀስክ። አትርሳ በ 21ኛው ክፍለ ዘመን አንተ አትጫኑብኝ ስትል ሌሎች ላይ አለመጫንህን አስብ አንደ IS (ISIS) የማታስብ ካልሆነ በስተቀር። ለነገሩ የ OMN ሎጎም የየመን ወይን የግብፅ ባንዲራ ሲመስል እያየን የእስላም አክራሪዎች ሚዲያ እንደሆነ አይጠፋንም። የኦነግ ባንዲራ ሌላ ነው ኦነግ ይሄንን የአረብ ሃገሮች ባንዲራ የመሰለውን ጥቁር ፤ቀይ፤ ነጭ አያውቀውም ነበር እንዳትሉኝ ኦነግ ሲመሰረት ይሄንን ባንዲራው ያላደረገበት። የኦሮሞን እኩልነት ጥያቄ የእስላም አክራሪዎች ጠምዘው የእስላም ሃገር ለመመስረት እየሰሩ እንደሆነ ጸሃይ ያወቀው አደባባይ የሞቀው ስለሆነ ብዙም ስለዛ እዚህ አላወራም።

3. “ኦሮሞ ራስን መቻል ለአማራ ስጋት አይደለም በኦሮሚያ ገንዘብና ሃብት አማራዎችንም ሆነ ሌሎችን በአማርኛ እያስተማርናቸው ነው።” ጀዋር መሃመድ
በጣም ከሚያሳፍሩ ንግግሮቹ አንዱ ይሄ ነው። የሆነ ሰዉ ግብፅ ወይንም የመን እየኖረ ለህዝቡ በመልካም ፈቃደኝነት በአንተ ችሮታ ስጦታ የሰጠህና የፅድቅ ስራ አስመሰልከውእኮ። እኔምለው ጀዋር ይሄ ትናንት ትህነግና ኦነግ ኦሮሚያ ብለው ያሰመሩትም ሆነ ሌላ የተከለለው ነገር ሁሉ በኢትዮጵያዊያን የተገነባ ትናንት ወረቀት ላይ ከመሰመሩ በፊት በኦሮሞ ብቻ ሳይሆን ሁሉም ኢትዮጵያዊ ቀረጥ በከፈለው የተገነባ ሃገር መሆኑን ረሳህው? ቀረጥ ከፍዬ እንደዜጋ ያለኝን መብት ደግነት አደረከው ትንሽነትህን ሲያሳይ። እነኚህ ሰዎች እኮ አገሬ ብለው እየኖሩ ሳለ በድንገት ይሄ ኦሮሚያ ሌላ ሌላ እየተባለ በጎጠኞች ተሸነሸነ እንጂ እኮ አገራቸው እየኖሩ ያሉ ሰዎች እኮ ናቸው በናንተ ችሮታ እያስተማራቹሃቸው ያሉ ያስመሰልካቸው። ያውም ትምህርት ሲጨርሱ ሌላ ክልል ሄደው ሊሰሩ እንጂ የኛ ባላቹትማ የግድ ኦሮምኛ መማር አለባቸው። እንደመብት ሁሉም አፉን በፈታበት ቓንቓ ይማር ትክክል ሆኖ አንተ ግን ውለታ ለሌላው የዋልክ አስመሰልከው። መሆን የነበረበት ሁለት ቓንቓ የስራ ቓንቓም የትምህርት ቓንቓም ሆኖ ሰው በፈቀደው መማር ሲሆን እናንተ ግን ልክ እንደደግነት አማርኛን እንዲማሩ እንደፈቀዳቹ ስታደርጉ አያንቅህም? ከዛም ደሞ ይሄን የመሰለ ፌደራሊዝም ስለሌላ ይሄንን ተቀብላቹ ነው የምንደራደር ስትልም አታፍርም። የምታብጠለጥሉዋቸው በተለይ ከአፄ ምኒሊክ ጀምሮ የቀደሙት መሪዎች እኮ የሁላችንም አገር በሚል ሁሉም መሃል ሀገራ አካባቢ ነው በኢትዮጵያዊያን ገንዘብ (በኦሮሞ ብቻ ሳይሆን) ልማት የሰራው እንጂ የብሄር አገር መርጠው አልሰሩም። አጼ ምኒሊክ አንኮበር ለብቻ ምንም አልሰሩም። ደረቆቹ በሁሉም ኢትዮጵያዊ የተገነባ ሃገር (ልማቱ እንዳቂሚቲ ቢሆንም ማለቴ ነው) በሁሉም ኢትዮጵያዊ ደም በምእራብ ከደርቡሽ፤ በምስራቅ ከቱርክ እና ዚአ,ድባሬ እንዲሁም በሰሜን ከብዙ ጠላት በኦሮሞ ብቻ ሳይሆን በሁሉም ደም የተጠበቀን አገር ድንገት ተነስታቹ የኛ ብቻ ነው ስትሉ ሌላውን በናንተ መልካም ፈቃድ እንደሚኖር ስታደርጉ ትንሽ አያንቃቹም። ለነገሩ አማራው አዚም የፈሰሰበት ይመስል ተኛላቹ ፈነጫቹ። እርግጥ አማራው እንዴት አይተኛ ከደርግ ጀምሮ ሲቀጠቀጥ እንደብሄርም እንዳይኖር ያልተቃጣበት ሴራ የለምና። እኩልነት መብታችን ባህላችን ይከበር ሌላ እኛ የበላይ ሆነን እኛ የፈቀድነው ብቻ ይሁን ሌላ! አየው ሌላ ወየው ሌላ አሉ!
4. “የኦሮሞ ተማሪዎች በጠራራ ፀሃይ በትህነግ ወታደሮች መገደል በቂ ሽፋን አላገኘም አብረውን ሌሎች ኢትዮጵያዊያን አልጮሁም በተለይም በአማራ ልሂቃን ሚዲያዎች ለዞን 9 ብሎገርስ ከተሰጠው ትኩረት አኳያ” ጀዋር መሃመድ

መቼስ ጉድ ሳይሰማ መስከረም አይጠባም አሉ። እኔ እንግዲህ እስካየሁት ድረስ ጀዋርን ካገነኑት ሚዲያዎች አንዱ የሆነው እነ ኢሳትን ጨምሮ ይሄንን ሲዘግቡ ነበር። ምስጋና ቢስ ቢሆኑም ያውም ኦሮሞ ኢትዮጵያዊያን ሰልፈኞቹ ሰልፍ ላይ ምን ይዘው እንደወጡ እያየን ስንት ሰው አብሮአቸው ኢትዮጵያዊ ወገናችን ስለሆኑ ተሰልፍዋል። እንግዲህ ከዚህ በላይ ምን ይደረግ? አማራው ይሀው 23 አመት በትህነግና አጋሮቹ ሲጨረስ መቼ ነበር ኢትዮጵያዊ ለአማራ ሲሰልፍ ያየሀው ባሁኑ ሰአት ጭምር አማራው እየተጨፈጨፈ ማለት ነው? ሌላም ብዙ ኢትዮጵያዊ እያለቀ ያልተጮሀላቸው ብዙ አሉ ምን ስለ ኦሮሞ ብቻ ታወራለህ? እንዲያውም ኢትዮጵያዊ ናቹ ይሉናል ስንሞት ግን ኢትዮጵያዊ ናቹ ብለው ኢይጮሁልንም ነው ያልከው ደሞ? ካንተ የበለጠ ሚዲያዎች ሁሉ ሲያራግቡት ነበር ምናልባት አንተ በጠባብነት ስለታወርክ ሌላው የሚያደርገውን ሁሉ አልታይህ ብሎህ ይሆናል። እኔምለው ልጆቹ ወያኔ እና እናንተ አስተምራቹሃቸው ይዘው የወጡትን መፈክር ረሳህው እንዴ? ኦሮሚያ ለኦሮሚያ ብቻ አማራ ትግሬ ኦሮሚያ ከተባለው ይውጣ እኮ ነው ያሉት መፈክራቸውን ባይናችን እያየን? የቱጋር ነው ያሳደጋቹሃቸው ልጆች ስለኢትዮጵያ ያነሱት እና ኢትዮጵያዊያን ያልጮሁላቸው የምትል? ሌላው ቢቀር ደብረማርቆስ ጭምር እኮ አማራው የኦሮሞን ወገኖቻችንን አትግደሉ ብለው ሰልፍ ወጥተውላቸው ነበር ምኑ ከሃዲ ነህ። እንደዚህም ሆኖ ነበር እንግዲህ ህዝቡ የወያኔን ያልታጠቁ ወጣቶችን ግድያ ያወገዘ በምንም ሁኔታ ትክክል አይደለምና። ዝም ያለ የለም ምንም ይሁን ጥያቄያቸው የትህነግ ደህነኖቶችና ወታደሮች የወሰዱት እርምጃ ግፍ ጥጋብ ነውና። በጣም የሚያሳዝነው የጠገበ የትህነግ ወታደር ኦሮሞ ኢትዮጵያዊያንን ለገደለ የትህነግ አሻንጉሊት ኦህዴድ ኦሮሞዎችን አደራጅቶ ከርታታ የአማራ ደሃዎችን እየገደለ እያሰደደ ነበር። ኢሳት እርሙን ያንን እውነታ ከጊምቢ ዘግቦ መልሶ ይቅርታ አለ ስትጮሁ ስለተደራጃቹ ያልተደራጀው አማራ አፈር ለምን አይግጥም ብሎ? እንግዲህ የቱጋር ነው ታዲያ የኦሮሞ ኢትዮጵያዊያን በግፍ መገደል አትኩሮት አላገኘም የምትለው? የወጣቶቹም ሆነ የሌሎች እስረኞች ጉዳይ ሁሌም ያለ የወያኔ ግፍ ሲሆን እስካሁንም የሚዲያዊችን ትኩረት እንደሳበ ነው ምንድነው ከኦሮሞነት ጋር የምታቆራኘው ለመሆኑ የልጆቹ ብሄር ምን እንደሆነ ማን ያውቃል? የሚያሳዝነው የምትለው ለዚህም አንተ ለታየህ ነገር ተጠያቂው አማራው ነው ማለትህ ነው። መቼ ነው ከአማራው ራስ ወርዳቹ እየገደላቹ ያለውን ትህነግ የምትቃወሙ? ለነገሩ አንተ ንግግርህ ሁሉ በተቃዋሚ ስም የወያኔ አፈቀላጤ ሆነህ ሰራህ እንጂ ምንም ወያኔን የሚቃወም ነገር አልወጣህም ስልጣን ለብቻ ቶሎ ይስጠን ከማለትህ ውጪ።

ጀምረህ እስክትጨርስ አንገቱን እንዲዲፋ የተደረገውን አማራ እንዲያውም እንዳያቆጠቁጥ አድርገን እናጥፋው ብለህ የወያኔን ቃል ነው የደገምከው። በነገራችን ላይ ኦህዴድ እና ኦነግ ልዩነታቸው አንድ ብቻ ነው። ኦህዴድ ትህነግ እስኪጠግብ በስሩ ተለጥፌ ኦሮሚያ የምትባል አገር ቀስ እያልኩ ሰራለው ሲሆን ኦነግ ደግሞ የለም ያኔ ስንገናኝ መስመር ያሰመርንባትን ኦሮሚያ የምትባለዋን ሙሉ በሙሉ ዛሬ ይሰጠኝና እንዳሻኝ ካሁን ጀምሮ ልዘዝበት ሲል ገና ከርሱ ያልሞላው ትህነግ የለም ገና ብዙ የኢትዮጵያን ንብረት ስለምዘርፍ ብሎ ኦነግን አሁን የፈለከውን ስልጣን አልሰጥህም ብሎ አባረረው። እኔምለው ግን አማራው ባሁኑ ሰአትም ጨምሮ ላለፉት 23 አመታት ተራ በተራ ክልል ተብለው ድንበር ከተበጀላቸው በኢትዮጵያ መሬት በትህነግ እና አጋሮቹ ባሁኑ ሰአት ጭምር ሲጸዳ (ስለ ጋንቤላ ተብሎ ስለተከለለው አካባቢ መስማት ባትፈልግም ስለአማራው እልቂት ሳትሰማ አትቀርም ብዬ ነው) ምንም ሰልፍ አላየንም እኮ እንዴት አየሀው ታዲያ ኢትዮጵያዊያኖቹን አትወቅሳቸውም ታዲያ ለዚስ ወይስ እሰየው እያልክ ነው። ታዲያ አማራው ኢትዮጵያዊ ሆኜ ሰልፍ ሳይወጡልኝ መች አለ? የአማራ ነፍስ የዶሮ ነፍስ ይመስልሃል? ለነገሩ ቀና ቀና የሚል ክርስቲያን በሜጫ አንገቱን ነው የሚባል ያለ የአማራ ነፍስን አሳንሶ ቢቆጥር እና ምንም እንዳልተፈጠረ ዝም ቢል አይደንቀኝም። እርግጥ አንተ ና መሰሎችህ ብቻ ሳይሆን ብዙ አለማቀፍ የሰብአዊ መብት ተቓማት በመቶዎች የሚቆጠር ህይወት ሲጠፋ እንኳን የዘር ማጥፋት ወንጀል ተፈፀመ የሚሉ አማራው በሚሊዮን የሚቆጠር ሰው ሲጠፋም ዝም ስላሉ አይገርመኝም። አማራው ስለተኛ ለሱ ታዲያ ማን ይከራከርለት? አንድ ነገር ግን እስማማለው። አንድ የትህነግ አባል የሆነች የሆነ ሰሞን እንደተለመደው አማራውን ሲጨርሱ ሰዉ ሲንጫጫ ተዉት የዲያስፖራ ፖለቲካ እንደ ፈንዲሻ አንድ ሰሞን ቻቻ ብሎ ፀጥ ይላላ ያለችው ውስጤ እውነት ነው እንዴ ብሎ ሁሌ ያቃጭላል። ምክንያቱም አንድ ነገር አንድ ሰሞን ሲሰማ ሃይ ሃይ ይባላል ከዛ ይረሳል አዲስ ሲመጣ ደሞ እንደገና ሃይ ሃይ እንጂ የተቀናጀ ነገር የለም። የኦሮሞውም እልቂት እንዲሁ ተዘንግታል ከሆነ ለብቻቸው ባይሆንም ልክ ነው የመርሳት ችግር በደንብ አለ። አጠቃላይ የ ኢትዮጵያዊው የ memory span እንደገና መታየት አለበት ብዙ ነገር ትተን የፊት የፊት ብቻ ስንጮህ ይሰማልና።

5. ድምዳሜ።
አንደኛ ጀዋር መሃመድ በግልፅ ወያኔ መሆኑን አረጋገጠልን። ከወያኔ ይልቅ ሙሉ ጊዜውን አቅም የሌለውን አንገቱን እንዲደፋ የተደረገውን አማራን በማውገዝ ያሳለፈ ሲሆን የሚገርመው እዚህ ሆኖም ኢትዮጵያን አሁንም እንደሚያስተዳድር ነው የሚዘባርቀው ምናልባት ውስጥ ለውስጥ ግንኙነት ስላለው ሊሆን ይችላል።

ሁለተኛ ደጋግሞ ሲናገር እንደሰማቹት ተንቀን ተንቀን ይላል። ማን ማንን እንዴት እንደናቀ ባይናገርም እንግዲህ ካንዱ ጋር ሲከራከር ምንዳለው እኔንጃ ደሃው አማራ ህዝብ ምንም በማያውቀው ተንቀን ይላል። እርግጥነው አለማችን በግለሰቦች ወይንም ቡድኖች እልህ መያያዝ ምክንያት ስንቱ ሰላማዊ ህዝብ እንዳለቀ እናውቃለን ዝሆኖች ሲጣሉ የሚጎዳው ሳሩ ነው እንደሚባለው ማለት ነው። ሌላም ሳንሄድ በመለስና ኢሳያስ ወይንም በትህነግ (ወያኔ) እና ኤህነግ( ሻቢያ) እልህ መያያዝ ያለቀውን ሰው ቤቱ ይቁጠረው። ስለዚህ ይህ ሰው እና መሰሎቹ ከየትኛውቹ ግለሰብ ይሁን ቡድኖች ከፍተኛ የሆነ እልህ እንደተጋባ ባናውቅም ለእልህ ሲባል ምን አይነት አደገኛ ጉዞ እየሄደ እንደሆነ ልብ በሉ። የዚህ አይነት ሃሳብ ብዙ ጊዜ የዝቅተኝነት ስሜት በሚሰማው የሚታይ ሲሆን ከዚህ ህመሙ እግዚአብሄር ይማረው ከማለት በስተቀር ምንም ማለት አይቻልም። ግን ደሞ እንቅስቃሴው ተንቆ የሚተው አይደለም። ጠላቱን የሚንቅ ፖለቲካ ያልገባው ነው። እነ ትህነግ (ወያኔ) እና ኤህነግ (ሻቢያ) ተንቀው ነው ይሀው ዛሬ ያለንበት ጥፋት ላይ ያደረሱን። መለስ የባንዳ ልጅ እየተባለ አንገቱን ሲደፋ ስላደገ የዝቅተኝነት ስሜት ያሳደረበትን ኢትዮጵያዊነት የሚባለውን ለማዋረድ የቻለውን ሁሉ ያደረገ ሲሆን ኢትዮጵያ የምትባል አገር አምርሮ እነደጠላ፤ሃገሪቱ እንጂ ኢትዮጵያ ብሎ ሳይጠራ ሊበታትናት የቻለውን ሁሉ አድርጎ ሞተ።

ሶስተኛ ጠባባብ ብሄርተኝነት መቼስ በቀላሉ የማይለቅ አደገኛ በሽታ ስለሆነ እና አመለካከትን ሁሉ አሳውሮ እኛ ከሚለው አውጥቶ እኔ ወደሚለው ያመጣል እና ከጀዋር ሃሳብ ላይ ልክ ትህነጎቹ (ወያኔዎች) ላይ እንደታየው የሱ ወገን የሆነው ቅዱስ ደሙ ንፁህ ሌላው ደሞ ወንጀለኛ ይሆናል (ሂትለርን አስቡ እዚህጋ)። አንተስ እዚያው ገባህ አይደል ስለአማራ አተኮርክ እንዳትሉኝ። አልታመምኩም ባይ ነኝ ምክንያቱም አንደኛ አማራን ለይቶ ስላጠቃ ምላሽ ብቻ የሰጠው ሲሆን ሌላው ምክንያት ደሞ ቢያንስ ስለህመሙ insight አለኝ። በተጨማሪም አማራውን ከሰው በታች አታድርጉት ከሰው እኩል አድርጉት ከማለት ውጪ የአማራ ድንበር እዚህ ጋር ነው ይሄ ክልል የአንድ ብሄር ነው ብዬ አላምንም ይልቅስ ሁሉም ሰው በጋራ በእኩልነት ስለመኖር እንመካከር ባይነኝ።

በመጨረሻም ከማስተባበር ችሎታው ተምረን ራሳችንን ለማዳን እኛም ተባብረን እንስራ። ግባችን የተለያየ ቢሆንም ከጠላት አካሄዶች መማር ጥሩ ነው አትርሱ። እንደሰማቹት ኦሮሞን በኢኮኖሚ በትምህርት በሌላም እናጠናክር ነው ያለው እየሰሩም ነው። የትግሬዎቹ ጉዳይ ፀሃይ የሞቀው ስለሆነ ብዙም ስለዛ አላወራም። ስለዚህ አማራው ለሰው ብሎ ሲያማ ለኔ ብለህ ስማ በልና ትምህርት ወስደህ ወገንህን አደራጅ። ያለጠያቂ በራሳቸው ሚዲያ የማይሆን ነገር ሲናገሩ የራስህ ሚዲያ ቢኖርህ ኖሮ ቃል በቃል መልስ መስጠት ይቻል እንደነበር አትርሱ። አማርኛን እንኳን መናገር መስማት አይፈልጉም የጥላቻ ፖለቲካቸውን ለማስፋፋት ስለሚፈልጉ ብቻ ነው በአማርኛ ፕሮግራም የጀመሩት እንጂ የኦሮሚያ ቲቪ በሚል አማርኛን ምን አመጣው? ትህነግ እንዳደረገው አማራውን ለማወናበድ የጀመሩት ዘዴ ነው። ምንም እንኳን እንደኢሳት ያሉ በአብዛኛው በጀት የሚያዋጣው አማራው እንደሆነ ብናውቅም ኢሳት የኢትዮጵያ እስከተባለ እያንዳንዱን የአማራ ጥቃት አንስቶ እንዲከራከር አንጠብቅ። የኢትዮጵያ ከተባለ የሁሉንም ኢትዮጵያዊ በደል መናገር ስላለባቸው በጥልቀት ገብተው ስላንድ ብሄር መናገር ይቸገሩ ይሆናል። በኢትዮጵያዊነታችን እስካመንን ኢሳትን መቃወም ሳይሆን ኢሳት ያልሸፈነውን የአማራ በደሎች አማራው በደሉን የሚያስረዳበት የራሱ ሚዲያ መኖር አስፈላጊ ነው ባይ ነኝ በዚህ ላይ ቢሰራ ይሻላል።

አማራው ጨው ለራስህ ስትል ጣፍጥ አለበለዚያ ድንጋይ ነው ብለው ይጥሉሃል የተባለው እየሰራ እንደሆነ ልብ በል።
ኢትዮጵያን ሁሉም ባህሉና ቓንቓው ተከብሮ እንዲሁም አነስተኛ ቁጥር ያላቸውም መብታቸው ተከብሮ ብዙሃን የሚመሩበት የሰላም አገር አድርጎ ያሳየን።

የህወሓት ፖሊሶች ጋዘጠኞቹን ኣግቶ፣ ፈትሾ፣ ኣንገላትቶ ለቋቸዋል።

ትናንት ሰኞ 19/ 01 / 2007 ዓ/ ም ለስራ ጉዳይ ወደ ኢትዮዽያ የመጡት በኣንድ ጣልያን የሚገኝ ቴሌቭዥን ጣብያ የሚሰሩ 4 ጣልያናውያን ጋዜጠኞችና ኣንድ ሌላ ኣገር ጎብኚ ጣልያናዊ ከሁለት ኣብሯቸው የሚሰሩ ኢትዮዽያውያን ጋራ ወደ ተለያዩ የገጠር ቀበሌዎች የጎበኙ ሲሆኑ እገታው ያጋጠማቸው ወደ ኣፅቢ ወንበርታ ወረዳ, ሩባ ፈለግ ቀበሌ የዓረና ኣባል የሆነው ኣቶ ሕድሮም ሃይለስላሴ መኖርያ ቤት በመሄዳቸው ነው።

የወረዳው ፖሊስ መኪናቸው ወደ ፖሊስ ጣብያ እንድት ሄድ በማዘዝ ከኣስተዳዳሪዎች ጋራ በመሆን ቪድዮና ፎቶ ካሜራዎቻቸው እንዲፈተሹ በማድረግ፣ ፓስፖርታቸው ፎቶ ኮፒ በማድረግ፣ ወደ የዓረናው ኣባል ለምን ጉዳይ እንደገቡ በመጠየቅና ታስረው እንዲያድሩ ብሎው ውሳኔ ኣስተላልፈው ነበር።
ኣምስቱ ታጋቾች ኣዲስ ኣበባ ወዳለው የጣልያን ኢንባሲ ደውለው በመነጋገር ማታ 2:30 ኣከባቢ ሊለቀቁ ችለዋል።የህወሓት መንግስት እነዚህ ጋዘጠኞች ኣግቶ፣ ፈትሾ፣ ኣንገላትቶ ከፌደራል መንግስት በተሰጠው ትእዛዝ ሊለቃቸው ተገደዋል።

መኢዴፓ በአበበ ቀስቶ ላይ በሚፈጸመው በደል ላይ የሰጠው ጋዜጣዊ መግለጫ

ተስፋሁን አለምነህ
በፋሽሽቱ ወያኔ ከጋምቤላ ክልል በግፍ የተፈናቀሉ እና ከዘር ማጥፋት ወንጀል የተረፉት አማሮች ወደ መኢአድ ጽ/ቤት መጥተዋል፡፡
በጋምቤላ ክልል ሜጢ ከተማ ጎሽኔ ቀበሌ አቶ በለጠ ጌታቸው ጎጃም ቢቸና አካባቢ የመጡ የግራ እጃቸውን በከፍተኛ ሁኔታ ጉዳት ደርሶባቸዋል፡፡
በዚሁ ቀበሌ ከወሎ መካነሰላም ቦረና አካባቢ የመጡ አቶ ገበየሁ ኮስትር በጀርባቸው በኩል በከፍተኛ ሁኔታ በጥይት ከተመቱ በኋላ ጥይቱ በሰውነታቸው ውስጥ ይገኛል፡፡ በአካባቢው በተደረገላቸው ህክምና ጥይቱን ማውጣት ስላልተቻለ በከፋ ስቃይ ውስጥ ይገኛሉ፡፡ በተጨማሪም ቤተሰቦቻቸው ይሙቱ ይዳኑ ምንም አይነት መረጃ ባለማግኘታቸው በጭንቀት ላይ መሆናቸውን ተናግረዋል፡፡ ወ/ሮ ጀምበሬ ኮስትር፣ ወ/ሮ ሳዓዳ ተፈራ፣ ወ/ሮ ኮከቤ ኮስትር ከእነ ህፃን ልጆቻቸው በባሰ ችግር ውስጥ ሆነው ወደ መኢአድ ጽ/ቤት በመምጣት በሰቀቀን ችግራቸውን ተናግረዋል፡፡
ተፈናቃዮችና ከዘር ማጥፋት የተረፉት፤ እኛስ ከእነ ችግሩም ቢሆን የተወሰነ ድጋፍ አግኝተናል፡፡ ከዚያው የቀሩት ወንድሞቻችን ጉዳይ በእጅጉ ያሳስበናል ካሉ በኋላ ለእኛም ሆነ ለወንድሞቻችን የኢትዮጵያ ህዝብ በአሰቸኳይ እንዲደርስልን ሲሉ ተማጽነዋል፡፡

የጉዳያችን አጭር ዘገባ

ዘገባውም አያይዞ ”የስቴት ዲፓርትመንት”ቃል አቀባይ ጄን ሳኪ ”ጥያቄያችንን በግልፅ አቅርበናል።ነገር ግን ግለሰቡ ሀገር ጥሎ ጠፋ” ማለታቸውን ያብራራል።ጄን ሳኪ አያይዘውም ”ከሀገር ከወጣ በኃላ ተመልሶ ወደ አሜሪካ የመምጣት ዕድል የለውም ከመጣም ሕግ ፊት መቅረብ ብቻ ነው ዕድሉ” በለዋል።

መስከረም 25 ቀን በአዲስ አበባ ከተማ፣ ሰላማዊ ሰልፍ ለማድረግ የአንድነት ፓርቲ አዲስ አበባ ምክር ቤት ወጣቶች፣ ለአዲስ አበባ አስተዳደር የእውቅና ደብዳቤ ማስገባታቸው ይታወቃል። አስተዳደሩ ደብዳቤው በደረሰው በ48 ሰዓት መልስ ሳይሰጥ ዛሬ መስከረም 22 ቀን፣ በቂ ቅስቀሳ ሳይደረግ፣ «ነገ መጥታችሁ፣ የእውቅና ደብዳቤ አስገቡና ሰልፍ ማድረግ ትችላላችሁ» የሚል መልስ እንደሰጠ ለማረጋገጥ ችለናል።

የአዲስ አበባ አንድነት ምክር ቤት ወጣቶች ግን « ነገ ዓርብ መስከረም 23 ቀን እንደገና ፍቃድ አስገብተን ፣ የእውቅና ደብዳቤ እስክናገኝ ቀኗ ታልፋለች። ለቅስቀሳ የሚኖረን መስከረም 24 ቀን፣ አንድ ቅዳሜ ቀን ብቻ ናት» ሲሉ ፣ አስተዳደሩ ሆን ብሎ ሕዝብ በበቂ ሁኔታ ስለለልፉ አውቆ፣ በነቂስ እንዳይወጣ ለማከላከል ያደረገው እኩይ ተግባር እንደሆነም ይናገራሉ። አምስት ሚሊዮን ሕዝብ ይኖርባታል ተብላ በምትገመተው በአዲስ አበባ፣ አንድ ቀን ብቻ ተቀስቅሶ ሰልፍ እንዲደረግ አስተዳደሩ መጠየቁ አሳፋሪ መሆኑ የገለጹት የአንድነት ወጣቶች በተባለው ቀን ሰልፉን ለማድረግ ፍቃደኛ እንዳልሆኑም ገልጸዋል።

ከሌሎች ድርጅቶች ጋር በመተባበር፣ በቅርቡ፣ ድርጅቶቹ በመረጡት ቀን እና ቦታ፣ ሰልፊ በጋራ እንደሚደረግም የገለጹት የአንድነት ወጣቶች፣ የሰማያዊ ፓርቲ፣ የመኢአድ እና የትብብር አመራሮችን አነጋገረው ፍቃደኛና ደስተኛ መሆናቸውን ይናገራሉ። በጋራ ሊጠራ የታሰበዉን ሰልፍ በተመለከተ ለመድረክም ጥሪ እንደቀረበም የደረሰን መረጃ ያመለክታል።

ትላንት መስከረም 21 ቀን የአንድነት፣ የሰማያዊና የአራና አመርር አባላት በሰጡት ጋዜጣዊ መግለጫ ፣ ገዢው ፓርቲ በወጣት ፖለቲከኞች ላይ እየፈጸመ ያለውን ግፍ በማዉገዝ « ይህን አይነት ተግባር መላው ኢትዮጵያዊ ተገንዝቦ ለምናደርገው ሰላማዊ ትግል ከፓርቲዎቹ ጎን እንዲቆሙ እንጠይቃለን። በቀጣይ ድርጊቱን የምናወግዝበት ፖለቲካዊ እንቅስቃሴ ደረጃ በደረጃ እናሳውቃለን» ሲሉ መናገራቸው ይታወቃል።

ወጣቶቹ ከስብሰባና ከመግለጫ ያለፈ እንቅስቃሴ እያደረጉ ባለበት ወቅት፣ የፓርቲዎቹ አመራሮች ከቢሮ ፖለቲካና መግለጫ ከማወጣት አልፈው ፣ ወጣቶቹ የጀመሩትን በመደገፍ፣ በአስቸኳይ ለሕዝባዊ ሰላማዊ ሰልፎችና እንቅስቃሴዎች ህዝቡን ማስተባበር እንዲጀምሩ፣ ብዙ አባላትና ደግፊዎች እየጠየቁ ነው። «የመግለጫና የስብሰባ ጋጋታ ለዉጥ አያመጣም። የአሁኑ የአንድነት ሊቀመንበር እንደሚፈልጉት ገዢውን ፓርቲ መለመን የትም አያደርስም» ሲሉ አስተያየት የሰጡት በጉዳዩ ላይ ያነጋገርናቸው ተንታኝ ፣ አንድነት፣ መኢአድ ሰማያዊ እና ትብብር እንዲሁም መድረኮች ሰልፉን ለመቀላቀል ፍቃደኝነት ካሳዩ፣ በዋና ዋና ከተሞች፣ ሕዝቡ ድምጹን ያሰማ ዘንድ ሰልፎችን በጋራ ማዘጋጀት እንዳለባቸው ይናገራሉ። «ሕዝብን የማያንቀሳቀስና ወደ ሜዳ ያልወጣ ትግል፣ ጊዜ ማጥፋት ነው” ያሉት እኝሁ ተንታኝ በተለይም ትልቁ የሚባለው የአንድነት ፓርቲ በዚህ ጉዳይ አስቸኳይ ዉሳኔዎች መዉሰድ እንዳለበት ይናግራሉ።

ጥያቄ፡-1
እግሬን በጣም ይሸመቅቀኛል፡፡ ብዙዎች ሲናገሩ እንደምሰማው የቁም ወሲብ ለዚህ እንደሚያጋልጥ ነው፡፡ እኔ ደግሞ ይህንን ድርጊት በተደጋጋሚ ፈፅሜያለሁ፡፡ ታዲያ ችግሬ ከዚህ የመጣ ሳይሆን አይቀርም፡፡ ምክንያቱም ሌላ የጤንነት ችግር የለብኝም፡፡ እውን የእግሬ መሸማቀቅ ከቁም ወሲብ የመጣ ነው? መፍትሄውስ ምንድነው?
ተዘራ

ጥያቄ፡-2
ለተከበራችሁ ለጤና አምድ አዘጋጆች፤ ከባለቤቴ ጋር ወሲብ በምንፈፅምበት ሰዓት ወገቤንና ጀርባዬን ያመኛል፡፡ በተለይም ባለቤቴ ከኋላ ሆኖ የሚፈፅመውን የወሲብ (ፖዚሽን) ጀርባዬን ያሳምመኛል፡፡ ምን ባደርግ ይሻለኛል? ህመሙ አስቸግሮኛል፤ ባለቤቴንም ማስቀየም አልፈልግም፡፡ እስቲ አንድ በሉኝ፡፡
የዘወትር አንባቢያችሁ ነኝ

መልስ፡-ውድ ጠያቂዎቻችን የሁለታችሁም ጥያቄዎች ጭብጥ ተመሳሳይ በመሆኑ በአንድ ላይ አስተናግደናቸዋል፡፡ መልካም ንባብ፡፡
ውድ ተዘራ፡- ከተለመደው ባህላችን ውጪ ምንም ሳትፈራ እንደ ወሲብ ባሉ ‹‹አይነኬ›› ጉዳይ ላይ በግልፅ መጠየቅህ የሚበረታታ ነው፡፡ ለችግሮቻችን ተገቢውን መፍትሄ ለማግኘት በግልፅ መጠየቅ፣ መወያየት፣ መነጋገር… ልናዳብረው የሚገባ ባህል ነውና፡፡
ይህን እንደመግቢያ ካልኩ በቀጥታ ጥያቄህን ወደ መመለሱ ላምራ፡፡ በደብዳቤህ የገለፅክልን ዋነኛ የጤና ችግር የእግር መሸማቀቅ ነው፡፡ በተለይም በተደጋጋሚ ፈፅሜዋለሁ ላልከው ከቁም ወሲብ ጋር የተያያዘ መሆን አለመሆኑን ነው የጠየከን፡፡ ጥያቄህ ጠቅለል ባለ መልኩ ስለቀረበ አንዳንድ ዝርዝር ሁኔታዎችን ለማወቅ ይከብዳል፡፡ በተለይም የእግር መሸማቀቁ ይበልጥ ብታብራራው ኖሮ ጥሩ ነበር፡፡ ማለትም መቼ እንደ ጀመረህ፣ እንዴት እንደሚነሳብህ፣ ምን ያህል እንደሚቆይ፣ የሚያባብስብህ፣ የሚያስታግሱልህ ሁኔታዎች ምን ምንድናቸው? ወሲቡን እንደፈፀምክ ወዲያው ነው የሚጀምርህ፣ ወይስ ዘግይቶ፣ የመሸማቀቁ ሁኔታስ ከጊዜ ወደ ጊዜ እየባሰ ሄዷል ወይስ እየቀነሰ… የሚሉትንና ሌሎች ተዛማጅ ሁኔታዎችን ብታብራራልን ኖሮ የችግሩን ምንነትና መንስኤውን ለማወቅ ይበልጥ ይረዳን ነበር፡፡
ይሁንና አንተ ከፃፍክልን መረጃ ተነስተን በወሲብ እንቅስቃሴና በእግር መሸማቀቅ/በጡንቻ ህመም መሀል ያለውን ተዛምዶ ለማየት እንሞክር፡፡ እንደመነሻ ወሲብና እንቅስቃሴዎቹ ለጤና ያላቸውን ፋይዳ በመግለፅ እንጀምር፡፡

ወሲብና የጤና ፋይዳዎቹ
ወሲብ ከፈጣሪ ለሰው ልጆች ከተሰጡ ፀጋዎች አንዱ ነው፡፡ ከአዳምና ሄዋን መፈጠር ጀምሮ ያለና ለህይወት ቀጣይነት እጅጉን አስፈላጊ ከሆነ ጠቃሚ ነገሮች አንዱ ነው፡፡ ወሲብ በአግባቡ ከተፈፀመ ዘርን ከመተካት ባለፈም አብሮነትንና የፍቅር ህይወትን በማጣፈጥ ትዳርንና ኑሮን የሚያጎለብት የህይወት ቅመም ነው፡፡
ጤናማ ወሲብ
– ራስ ምታትን ያስወግዳል፣
– ከጭንቀትና ከድብርት ይገላግላል፣
– ውፍረትን በመቀነስና ትርፍ ስብን በማቃጠል በአላስፈላጊ ውፍረት ሳቢያ የሚመጡ የጤና እክሎችን ይከላከላል፣
– ለቆዳ ውበትና ለፀጉር ዕድገት ይረዳል፣
– የዳበረ ጡንቻና ጥሩ ቅርፅ እንዲኖረን ያደርጋል፣
– አዕምሮን በማረጋጋት ሰላም እንዲሰፍን ያደርጋል፣
– ሌላም ሌላም
በእነዚህና በሌሎች ፋይዳዎቹ አዕምሯዊም ሆነ አካላዊ ጤናችንን የተሟላና የተጠበቀ ያደርጋል፡፡
ይሁንና ጥንቃቄ የጎደለውና ጤናማ ያልሆነ ወሲባዊ ተራክቦ (unsafe sex) ብዙ የጤናማ ማህበራዊ ችግሮችን ሊያስከትል እንደሚችል ግልፅና ግልፅ ነው፡፡ ስለሆነም ጠያቂያችንም ሆነ ሌሎች አንባቢዎቻችን ከወሲብ ጋር በተያያዘ ሁሉም ይህን ማስታወስ እንደሚገባው ለማስገንዘብ እንወዳለን፡፡
ስለወሲብም ሆነ የጤና ተጽዕኖዎቹ ይህን ያህል ካልኩ በቀጥታ ጥያቄዎቹን ወደ መመለስ ላምራ፡፡ ሁለቱም ጥያቄዎች በወሲብ ተራክቦ ወቅት የሚደረጉ አካላዊ እንቅስቃሴዎች ሊያስከትሉት በሚችሉት የአካል ጉዳት በመሆናቸው አያይዘን እንመልሳቸዋለን፡፡

የወሲብ እንቅስቃሴና የጡንቻ መሸማቀቅ
በወሲብ ተራክቦ ወቅት መላው የሰውነታችን ጡንቻዎች ከባድ እንቅስቃሴ ያደርጋሉ፡፡ በተለይም የዳሌ፣ የወገብ፣ የታችኛው ጀርባ ክፍል፣ የሆድ፣ የብልት፣ የእጅና የእግር ጡንቻዎች ትልቁን ድርሻ በመውሰድ ወሲባዊ እርካታን ከመፍጠርም ባሻገር ከላይ ለተገለፁት የጤና ፋይዳዎች ትልቅ አስተዋፅኦ ያበረክታል፡፡ ይሁንና ማንኛውም ፋዳ ያለውና እርካታን የሚሰጥ ነገር አንፃራዊ ጉዳይ ሊኖረውም ይችላልና የእነዚህ ጡንቻዎች መድከም ወይም መዛልም አልፎ አልፎ ድካምን፣ የህመም ስሜትን ብሎም ከበድ ያለ የጡንቻ መሸማቀቅን ሊያስከትል ይችላል፡፡ ይህም እንደየሰውና እንደየአፈፃፀሙ ይለያያል፡፡ ማለትም በተለያዩ የስፖርትም ሆነ የስራ እንቅስቃሴዎች የፈረጠሙና ጠንካራ ጤንቻዎችና ሰውነት ያለው ሰው ከመጠነኛ ጊዜያዊ ድካም ባለፈ ምንም ችግር ላይከሰትበት ይችላል፡፡ እንዲሁም የወሲቡ አፈፃፀም ሁኔታም የራሱ አስተዋፅኦ አለው፡፡ ማለትም ተራክቦው ለምን ያህል ጊዜ መቆየቱ፣ ፍቅር ሰሪዎቹ የሚጠቀሙት የተራክቦ አቅጣጫ (position)፣ የድግግሞሹ ብዛት፣ የሚያደርጉበት ቦታ፣ ሌሎች የጤና ችግሮች መኖር አለመኖራቸው ወዘተ… ለተጠቀሱት ህመሞች የሚኖራቸው አስተዋፅኦም ይለያያል፡፡ በጡንቻዎች ላይ ከፍተኛ ሚናን ሊፈጥሩ የሚችሉ የተራክቦ አይነቶች በተደጋጋሚና ለረዥም ሰዓት የሚፈፅም ሰው የጡንቻ መሸማቀቅ፣ የወገብ ህመም፣ የጀርባ ህመምና አጠቃላይ ድካም ይበልጥ ሊሰማው ይችላል፡፡ ለዚህ ጥሩ ምሳሌ የሚሆነው የመጀመሪያው ጠያቂያችን የጠቀስከው አይነት ችግር ነው፡፡ በተደጋጋሚ የቁም ወሲባዊ ተራክቦን መፈፀምህንና እግርህን እንደሚያሸማቅቅህ በመግለፅ የሁለቱን ተዛምዶና የመፍትሄ ሀሳብ ጠይቀኸናል፡፡ ጠያቂያችን የጠቀስከው የተራክቦ አቅጣጫና አፈፃፀም ከፍተኛ የሆነ የጡንቻ ጥንካሬን የሚጠይቅና አድካሚ በመሆኑ ያለውን አይነት መሸማቀቅና ህመም ሊያስከትል ይችላል፡፡ በተለይ የፍቅር አጋርህን የመደገፍና የመሸከም ጫና ከታከለበት ተጨማሪ ኃይልና ጥንካሬን ሊጠይቅ ይችላል፡፡ በተለይም በዚህ አይነቱ የአፈፃፀም ሁኔታ ትልቁን ድርሻ የሚወስዱት የታፋና የዳሌ ጡንቻዎች የመዛል፣ የመሸማቀቅና (Muscle spasm) ‹‹ስትራፖ›› የሚባለውን አይነት የመጠዝጠዝ ህመሞች ይከሰትባቸዋል፡፡ እንዲህ አይነቱ ሁኔታ ሁሌና በሁሉም ሰው ላይ ሳይሆን እንደየሰዉና ሁኔታው ይለያያል፡፡
የጠያቂያችንም ህመም በቀጥታ ከወሲባዊ ተራክቦው ጋር የተያያዘ ነው ለማለት በቂ መረጃ ስላልሰጠኸን አስቸጋሪ ነው፡፡ ለምሳሌ ሁሉም በተራክቦው ወቅትና ያንን ተከትሎ የህመም ስሜቱ የሚከሰት ከሆነና ካለ ወሲባዊ እንቅስቃሴው የማይከሰት ከሆነ በእርግጥም መንስኤው እሱ ነው ሊባል ይችላል፡፡ ሌላው ከወሲባዊ እንቅስቃሴ ጋር ተያይዞ ሊከሰት የሚችለውና ሁለተኛዋ ጠያቂያችን ያነሳችው የወገብና የጀርባ ህመም ጥቂት ልበልና ወደ ጋራ የመፍትሄ ሀሳብ እመለሳለሁ፡፡

ወሲብና የጀርባ ህመም
ይህም በአንዳንድ ሰዎች ላይ በተለይም በሴቶች ላይ በወሲባዊ እንቅስቃሴ ሳቢያ ሊከሰቱ ከሚችሉ አንፃራዊ የወሲብ ጉዳቶች አንዱ ነው፡፡ በተለይም የሰባን የጎን፣ የወገብና የማህፀን አካባቢ ጡንቻዎችን (pelvic muscle) ይበልጥ የሚንቀሳቀሱበትን የወሲብ አቅጣጫና አፈፃጸም ለጀርባ ህመምና ለወገብ ህመም የመጋለጡን ዕድል ይጨምረዋል፡፡ በተለይም የሴቷ ለሩካቤ ስጋው ያላት ተነሳሽነትና ፍላጎት እንዲሁም አፍቃሪዎች ያንን ተገንዝበው ዘና ብለው ለጋራ እርካታ ስሜት ለስሜት ተግባብተው አብረው ወደ ፍትወተ ፈንጠዝያ (orgasm) የሚደርሱበትን ወሲባዊ መጣጣም መፍጠር መቻል አለመቻላቸው ለህመሞቹ መከሰት አለመከሰት ትልቅ ሚና አላቸው፡፡ ያ ሳይሆን ቀርቶ ፍላጎቱና ምቾቱ ሳይኖራት በማትፈልገው አቅጣጫና ሁኔታ የምታደርገው ተራክቦ ጡንቻዎቹ ይበልጥ በማኮማተር እንዲሸማቀቁና ህመም እንዲያስከትል ሊያደርጋቸው ይችላል፡፡ በመጣጣም፣ በሙሉ ፍላጎትና ዘና ባለ ሁኔታ ከሆነ ግን የጡንቻዎች መላላትና ዘና የሚያደርጉ ወሲባዊ ንጥረ ኬሚካሎች መመንጨት ስለሚኖሩ ምንም የህመም ስሜት አይኖርም፡፡ መጠነኛ ህመም ቢኖር እንኳ በደስታውና በእርካታው ይሸፈናል- አስደሳች ህመም ይሆናል ማለት ነው፡፡
የእነዚህ አለመመቸትና የህመም ስሜቶች ከላይ እንደተብራራው ከሴት ሴትና ከሁኔታ ሁኔታ ይለያያል፡፡ ለዚህ አስተዋፅኦ ከሚያደርጉት አንዱ የተራክቦው አቅጣጫ (position) ሲሆን ጠያቂያችን እንደጠቀስሺው አይነት ወንዱ ከኋላ ሆኖ የሚፈፅመው ተራክቦ ለጀርባና ለጎን ህመም የመዳረግ ዕድሉ ይጨምራል፡፡ ከላይ የተጠቀሰው ቅድመ ሁኔታ ካልተሟላ ደግሞ ህመሙ የከፋ ሊሆን ይችላል፡፡ ጠያቂያችን እነዚህን ሁኔታዎች በዝርዝር ስላልገለፅሽልን ያንቺም የጀርባ ህመም እንደመጀመሪያው ጠያቂያችን መንስኤው ወሲባዊ ነው ለማለት ቢከብድም ከዚያ ጋር የተያያዘ ሊሆንም ይችላል፡፡ ከዚህ ማብራሪያ ተነስተሽ ነው ወይስ አይደለም ለማለት ህመሙ የሚከሰትበትን የሚብስበትን ወቅትና ሁኔታ፣ የሚያባብሱና የሚያረግቡ ሁኔታዎች ምን ምን እንደሆኑ፣ በየጊዜው እየባሰ ነው ወይስ እየቀነሰ የሚሄደው፣ ወዘተ… የሚሉትን ጥያቄዎች መመለስ ይኖርብኛል፡፡
ይህን ያልኩበት ምክንያት የጀርባ ህመም ከቀላል እስከ ከባድ የተለያዩ መንስኤዎች ስላሉት ተቻኩሎ በወሲቡ ሳቢያ ነው ማለት ሊያናጋም ይችላልና ነው፡፡ አብዛኞቹ የጀርባ ህመም መንስኤዎች ቀላልና የሚያሳስቡ ቢሆንም አንዳንድ ለከፋ የጤና ችግር ሊዳርጉ የሚችሉ መንስኤዎችም ስላሉ እንደነዚህ አይነቶቹ ላለመኖራቸው በደንብ እርግጠኛ መሆን ያስፈልጋል፡፡ ጥርጣሬው ካለም ወደ ተገቢው የህክምና ባለሙያ ዘንድ ሄዶ ማረጋገጥ ብልህነት ነው፡፡
በተለይም የጀርባ ህመም ከበድ ያለና በዕለት ተዕለት እንቅስቃሴና ስራ ላይ ተፅዕኖ የሚያሳድር ከሆነ እንዲሁም የሌሎች የፀና ህመም ጠቋሚ ምልክት ከሆነ ቶሎ ህክምና ሊያስፈልገው ይችላል፡፡ ለምሳሌ የህመሙ ሁኔታ ከጊዜው ወደ ጊዜ እየጨመረ ከሄደ፣ ከአከርካሪ ህመምና እብጠት ጋር የተያያዘ ከሆነ፣ ወደ ታፋና እግር የሚሰራጭ የመደንዘዝ ወይም የመጠዝጠዝ አይነት የነርቭ መጎዳት ምልክቶች አብረው ከተከሰቱ፣ እንደ ትኩሳት፣ ሳል፣ መክሳት የመሳሰሉ የበሽታ ምልክቶች ካሉ… ፈጥኖ ወደ ሐኪም መሄድ ያስፈልጋል፡፡

ወሲብን ተከትሎ ለሚከሰት የጡንቻ ህመም መፍትሄዎች
ህመሙ ወዲያው የማይጠፋና አሳሳቢ ከሆነ መፍትሄ ያሻዋል፡፡ ያለበለዚያ ከወሲቡ የሚገኘውን ሐሴት ሊያጠፋው ይችላል፡፡ እንደሚታወቀው ወሲብን ጣፋጭ ሊያደርጉ የሚችሉ የተለያዩ የወሲብ አፈፃፀም አቅጣጫዎች ስላሉ ከእነዚህ ውስጥ የትኛው ይሻለናል፣ ይበልጥ ምቾት የሚሰጠንስ የቱ ነው? ለህመምና ለምቾት ማጣት የሚዳርገኝ የትኛው ነው? በማለት መጠየቅና የተሻለውን መምረጥ ያስፈልጋል፡፡ ምናልባትም ይህን ለይቶ ለማወቅ የተለያዩ አቅጣጫዎችን ደጋግሞ መሞከር ያስፈልግ ይሆናል፡፡ በዚህ ሂደትም ሆነ ተራክቦው ህመም በሚያስከትልበት ጊዜ የወሲብ ተጣማሪን/የፍቅረኛ አጋርነትና ሁኔታውን ተረድቶ ማመቻቸት ትልቅ ፋይዳ አለው፡፡ እናም ስለ ሁኔታው በግልጽ ተነጋግሮ ምቾት ያለውን ተራክቦ አቅጣጫና ሁኔታን በጋራ መምረጥ ችግሩን ያቃልለዋል፡፡
ይህ ሁሉ ተሞክሮ አሁንም የጡንቻ መሸማቀቁና የጀርባ/የወገብ ህመሙ አልታገስ ካለ አንዳንድ ቀድሞ የመከላከል እርምጃዎችን ከተራክቦው በፊትና በኋላም መውሰድ ችግሩን ሊያቃልል ይችላል፡፡ ቀለል ያሉ የህመም ማስታገሻ መድኃኒቶች፣ በሙቅ ውሃ መታጠብ፣ የጡንቻ መኮማተር ካለም በበረዶ ማላላት፣ ህመም ባለበት ቦታ ለስለስ ባለ ሁኔታ መታሸት (massage)፣ የተራክቦን ቦታ ምቹና የማይቆረቁር ማድረግ፣ እና ጡንቻዎችንና ስሜትን በጥሩ ማነሳሻ (warming up) መጀመር ችግሩን ከሚቀንሱ የመፍትሄ እርምጃዎች የሚጠቀሱ ናቸው፡፡
ከዚህ ባለፈ ሁለቱ ተጣማሪዎች እስከተመቻቸው ድረስ የፈለጉትን አይነት የወሲብ አቅጣጫ በፈለጉበት ሁኔታ በመጠቀም ምቾታቸውንና ጤናቸውን ማጎልበት ይችላሉ፡፡ ታዲያ መሰረታዊ በሽታን የመከላከል ጥንቃቄዎች ሳይዘነጉ፡፡ በዚህ ሁኔታ ጤናማ ወሲባዊ እንቅስቃሴ የሚሰጠው የጤና ጥቅም በጂምናዚየም ውስጥ ከሚደረጉ ስፖርታዊ እንቅስቃሴዎች ባልተናነሰ ለጤናማ ሰውነት እንደሚጠቅም በመስኩ ጥናት ያደረጉ ባለሙያዎች ያስረዳሉ፡፡
ወድ ጠያቂዎቻችን ከሰጠኋችሁ ማብራሪያ ግንዛቤን እንዳገኛችሁ በመተማመን መልካም የፍቅር ህይወትን እየተመኘሁ ልሰናበት፡፡ ሰላም!!