(ዘ-ሐበሻ) በሚኒሶታ የሚኖሩ የኦሮሞ; አማራ; የኡጋዴን; አፋርና የጋምቤላ ማህበረሰብ አባላት በጋራ በአንድነት የጠሩት ሰላማዊ ሰልፍ ዛሬ በደማቅ ሁኔታ መደረጉን የዘ-ሐበሻ ዘጋቢዎች አስታወቁ::

መነሻውን ከሚኒያፖሊስ ኦሮሞ ስትሪት (መንገድ) ያደረገው ይኸው ደማቅ ሰላማዊ ሰልፍ ከተለያዩ የኢትዮጵያ ክፍሎች የመጡ ሕዝቦች በጋራ አንድነታቸውን ያሳዩበት እንደሆነ ታይቷል:: በሰልፉ ላይ ከኦሮሞ; አማራ; ኡጋዴን; አፋርና ጋምቤላ ማህበረሰብ የተውጣጡ አክቲቭስቶች በአንድነት ወያኔን ለመገርሰስ በጋራ ቃል ገብተዋል:: በሰልፉ ላይ በሃገር ቤት በትግራይ ነጻ አውጪ መንግስት እየተገደሉ ያሉ ወገኖችን ጉዳይ አጽንኦት የሰጡት ሰልፈኞቹ በቀጣይም በጋራ አንድ ላይ ይህን ከፋፋይና ገዳይ ስር ዓት ለመጣል በጋራ እንደሚሰሩ ቃል ተገባብተዋል::

ቭዲዮውን ይመልከቱ::

“…በውጨ የሚገኘው ኢትዮጵያዊ ለዚህ የግፍ አገዛዝ ምዕራባውያን ከሚለግሱትበላይ ዶላር ወደ አገር ቤት በየዓመቱ ይልካል ከእሱ ያነሰ ጉልበት ወዳላቸውምዕራባውያን ተሰልፎ ገዳዩን ስርዓት አትርዱ ይላል ይሄን ዶላር ለተወሰነ ጊዜመንፈግ ቢቻል ስርዓቱን በኢኮኖሚ ማዳከም ይቻላል…”

• አክቲቪስትና ጋዜጠኛ ዘሪሁንተስፋዬ በቅርቡ ይፋ ያደረጉትን በወያኔ ላይ የዶላር ማዕቀብ በማድረግ ስርዓቱን ማዳከም ስለሚቻልበት ስትራቴጂ ለህብርከሰጠው ቃለ መጠይቅ (ቀሪውን ያዳምጡት)

“…ወገኖቻችንን የሚገድለው ስርዓት ለመሳሪያ መግዣ ዶላር የሚያገኘው እኛም ከምንልከው ነው። ቤተሰብ ሳይጎዳ የህዝቡን ትግል በመደገፍ ተጽዕኖ መፍጠርይቻላል…ወደ አገር ቤት የሚላከው ዶላር ለቤተሰብ ይላክ እንጂ ከየቦታውተሰብስቦ ወያኔ ጋር ይደርሳል:፡ ገንዘቡ ለጊዜው ቢቋረጥ ወይ ቢቀንስ በቤተሰብላይ ተጽዕኖ አያመጣም። ይሄን በጥናት አረጋግጠናል።ነገር ግን በተለምዶየሚባለው ከዚህ የተለየ ነው…”

• አክቲቪስት ተጉዋዘ ብርሃኑ ከዲሲ ግብረ ሀይል በጋራ ስለ የዶላር ማዕቀቡዘመቻ ከዲሲ ግብረ ሀይል ስለዘመቻው ከሰጠን ቃለ መጠይቅ (ቀሪውን አዳምጡ)

ከናትናኤል ኃይለማርያም

የአርበኞች ግንቦት ሰባትሊቀመንበር ፕሮፌሰር ብርሀኑ ለመከላከያ ሰራዊት አባላት፣የፌደራለ እና የክልል ፖሊስ አባላት፤ለአጋዚ ልዩ ጦር አባላት እና ለሌሎች ስርአቱ ታጣቂዎች ያደረጉት ጥሪ በሰራዊቱ ዉስጥ ከፍተኛ መነጋገሪያ ከመሆኑም በተጨማሪ ሰራዊቱ ከህዝብ ጋር ለመቆም የመጨረሻ ዉሳኔ ላይ እንዲደርስ ያደረገዉ ጥሪ ነዉ ሲሉ እነዚሁ ምንጮች ጠቅሰዋል።የተደረገዉን ጥሪ መቀበላቸዉን ለማመላከት ሀሳባቸዉን የገለጹት የሰራዊቱ አባላት እንዳሉት “ መከላከያዉ የህዝብ ሳይሆን የህዉሀት ቡድን አገልጋይ እየሆነ መምጣቱን ሙሉ በሙሉ ያወቁበት ደረጃ ላይ መድረሳቸዉን እና ሊቀመንበሩ እንዳሉት ሰራዊቱ የቁም እስረኛ ሲሆን በተለይ ህዝባዊ እምቢተኝነቱ ከተጀመረ ጀምሮ ምን እንደሚያደርግ እና ወዴት እንደሚሄድ የጠራ አቅጣጫ ባለማግኘቱ እና ባለበት ከፍተኛ ጫና የተነሳ አማራጭ በማጣት በሰራዊቱ ዉስጥ እንደሚገኝ ተናግረዋል።

አክለዉም በአሁኑ ሰአት አዛዦቻቸዉ ድንጋጤ ዉስጥ ከመሆናቸዉ የተነሳ በሰራዊቱ ላይ ያለዉ ቁጥጥር እና ማስጠንቀቂያ በከፍተኛ ሁኔታ እየጨመረ መምጣቱን እንዲሁም ከአንድ ብሄር የሆኑ አባላት ባንድ ላይ ለግዳጅም ሆነ ለስምሪት እንደማይመደቡና በግል ህይወታቸዉ ዉስጥ ስለላን እያካሄዱ ነጻነታቸዉን ፍጹም እንደነጠቋቸዉም ገልጸዋል፡፤በዚህም ምክንያት ከሰራዊቱ መካከል ያሉ አንዳንድ አድር ባይ አባላትን ሳይቀር የሕዉሐት ገደብ ያለፈ ጥርጥር ወደተቃዋሚነት ስለለወጣቸዉ በአሁኑ ሰአት በጥቂት ቁጥር ከሚቆጠሩ የግል ሰዎቻቸዉ በቀር ሰራዊቱ ልቡ ከህዝብ ጎን ሆኗል ብለዋል፡፤ በየጊዜዉ ለግዳጅ ሲወጡ ወደነጻነት ታጋዮች ከነትጥቃቸዉ የሚቀላቀሉ እና በቡድን በመደራጀት በየጫካዉ የሚመሸጉ የሰራዊት አባላት ቁጥር ከቀን ወደቀን እየጨመረ መምጣቱንም አመልክተዋል።
ፕሮፈሰር ብርሀኑ ነጋ ለሰራዊቱ ያደረጉትን ጥሪ በርካታ ሰዎች ለዉጥ የሚያመጣ ጥሪ መሆኑን በመግለጽ እነሱን ባገኙት አጋጣሚ ሁሉ መከላከያ ሰራዊቱ ወገኑ ላይ መተኮስ እንዲያቆም እና የመሳሪያ ነጠቃን እና በ አስቸኳይ ጊዜ አዋጅ ሰበብ የሚደረግባቸዉን የጅምላ አፈሳ እንዲሁም ግድያ በመቃወም ወደጫካ ከገቡ ወጣቶች እና አርሶ አደሮች እንዲቀላቀል ጥሪ አቅርበዉ፤ ከሳምንታት በፊት በፍኖተ ሰላም ከተማ 18 የመከላከያ ሰራዊቶች እና አራት ያጋዚ አባላት ሰራዊቱን ከድተዉ መዉጣታቸዉን አስታዉሰዋል።በተለይ በአማራ ክልል አገዛዙ በስፋት ለማከናወን አቅዶ እየተንቀሳቀሰ ያለበትን የመሳሪያ ነጠቃ ሽሽት ወደየጫካዎች በመግባት ላይ ያለዉ ህብረተሰብ እየጨመረ መምጣቱን እና የኮማንድ ፖስት አባላት ወጣቶችን ያለምንም ምክንያት ስለሚያስሩዋቸዉ በፍኖተ ሰላም በከተማዋ ዉስጥ አዛዉንቶች፤ሴቶች እና ህጻናት ብቻ እየቀሩ እንደሆነ ገልጸዋል።
በተያያዘ ዜናም በባህር ዳር ከተማ ከስድስት ሳምንት በፊት ወቶ የነበረዉና መመዘኛዉ ከ10ኛ ክፍል በላይ የነበረዉ የመከላከያ ምዝገባ ፤ተመዝጋቢ በማጣቱ ምክንያት ማስታወቂያዉ ከወጣ ከሁለት ሳምንት በሗላ መስፈርቱ ወደ 6ተኛ ክፍል ዝቅ ብሎም ባለመሳካቱ በአሁኑ ሰአት ወጣቶች ወደ መከላከያ ቢገቡ ጥቅማጥቅሞችን እንደሚያገኙ ዉስጥ ዉስጡን በቅስቀሳ መልክ እየተወራ መሆኑን ነዋሪዎች ተናግረዋል።
ይህ በእንዲ እንዳለ የክልሉ አየር መንገድ ለአዉሮፕላን አብራሪነት እና ለቴክኒሺያንነት የቅጥር ማስታወቂያ ማዉጣቱን ተከትሎ ምናልባት በስራ አጥነት ሲሰቃይ የከረመዉን ወጣት በዚ መልክ በመመዝገብ ወደመከላከያ ስለጠና ሊወስዱት ይችላሉ የሚል ስጋት እንዳላቸዉም ጠቁመዋል። የህዋት መንግስት ለመከላከያ እና ለፖሊስ አባላት መላቀቂያም ሆነ ፈቃድ መጠየቅ እንደማይቻል ቢያስተላልፍም እየከዱ እና እየጠፉ በሚለቁ አባላት ምክንያት አለመተማመን የመጣዉን የሰራዊቱን ቁጥር ለመጨመር በሰበብ አስባቡ በቁጥጥር ስር ያዋላቸዉን ወጣቶች በማባባል እና በማስገደድ ወደ ስልጠና ለማስገባት ሙከራ እያረገ ይገኛል ሲሉም ተደማጠዋል።
ከአመት በፊት ጀምሮ ሰራዊቱን እየለቀቁ የሚሄዱ አባላት ቁጥር በተለይ ህዝባዊ ትግሉ ከተጀመረ በሁዋላ በመጨመሩ፤የህዋት መንግስት በየክልሉ የመከላከያ ሰራዊትነት ምዝገባን ለማካሄድ ከጥሩ የደሞዝ ክፍያ ጋር ጥሪ ቢያደርግም የሚመዘገብለት ማጣቱ በሌሎች አስገዳጅ መንገዶች ወጣቶችን በማታለል በግዳጅ ወደ መከላከያ ያስገባበት ሁኔታ መኖሩን ሲዘገብ መቆየቱ ይታወሳል።

በዛሬው የአማራ ድምጽ ራድዮ ዘገባ የሚከተሉት ዜናዎች እና ሌሎችም ተካተዋል ያድምጡት

* በሊቦ ከበከብ ወረዳ ብቻ የተገደሉ የትግራይ ነጻ አውጪ ወታደሮች ከ100 በላይ ሆኑ
* በሽማግሌዎች ውትወታ ጠመንጃቸውን ያስረከቡ ወጣቶች ባህርዳር ፖሊስ ጣቢያ ተደብድበው ታዩ
* የባህርዳር የአማራ ተጋድሎ መሪዎች የተለያዩ ማስጠንቀቂያዎችን አስተላለፉ
* የወያኔ ካድሬ በአማራ ታጋዮች እርምጃ ተወሰደበት

ሕዝባዊው ስብሰባ እየተደረገበት ያለበት ሁኔታን የሚያሳይ ፎቶ

(ዘ-ሐበሻ) አራት ድርጅቶች በጋራ የመሰረቱት “የኢትዮጵያ ሃገራዊ ንቅናቄ” ዛሬ በዋሽንተን ዲሲ የድርጅቶቹ መሪዎች ሌንጮ ለታ እና ምክትላቸው ዲማ ነገዎ፣ ዶ/ር ብርሃኑ ነጋ (በስካይፕ)፣ ዶ/ር ኮንቴ ሙሳና አቶ በቀለ ዋዩ በተገኙበት ይፋ ሆነ:: በአሁኑ ወቅት ሕዝባዊ ስብሰባ በዋሽንግተን ዲሲ ሜሪላንድ እየተደረገ መሆኑን ከስፍራው ለዘ-ሐበሻ የደረሱ መረጃዎች አመልክተዋል::

“የኢትዮጵያ ሃገራዊ ንቅናቄ”ን የመሰረቱት የኦሮሞ ዴሞክራሲያዊ ግምባር፣ አርበኞች ግንቦት 7፣ የአፋር ሕዝብ ፓርቲና የሲዳማ ሕዝብ ዴሞራሲያዊ ንቅናቄ ሲሆኑ ይህ ዜና እስከተጠናቀረበት ጊዜ ድረስ ንግግር ያደረጉት የኦሮሞ ዴሞክራሲያዊ ግምባር መሪ ኦቦ ሌንጮ ለታ ““ወረቀት መፈራረም ቀላል ነው፤ እዚህ ንግግር ማድረግ ቀላል ነው። ከባዱ ነገር ሀገር ቤት እያለቁ ያሉ ወገኖቻችንን እያሰብን ጠንክረን መሥራቱ ነው። እጅግ ብዙ ሂደት አልፈን ነው እዚህ የደረስነው። ከፊታችን ብዙ ከባድ ፈተናዎች አሉ።ከፍተኛ ጥንቃቄ ያስፈልገናል። በህዝቦቿ መፈቃቀድ ለምትመሰረት አዲሲቷ ኢትዮጵያ ጠንክረን እንሠራለን!” ሲሉ ቃል ገብተዋል::

በተጨማሪም የአርበኞች ግንቦት 7 መሪ ፕሮፌሰር ብርሃኑ ነጋ በበኩላቸው ”ጨቋኙን አገዛዝ ለማስወገድና ዲሞክራሲያዊት ኢትዮጵያን ለመገንባት ስምምነት ለተፈራረምንበት ለዚህ ታሪካዊ ቀን በመብቃታችሁ ሁላችሁም እንኳን ደስ ያላችሁ! ንቅናቄው በአራት ፓርቲዎች ይመስረት እንጂ ሌሎች ድርጅቶችንም ወደ ህብረቱ ለማምጣት ተግተን የምንሠራበት ነው። ከራሳችንንና ከድርጅታችን ይልቅ ሕዝባችንን እና ሀገራችንን አስቀድመን ልንታገል ቃል ገብተናል።” ብለዋል::

ዝርዝር መረጃዎችን እየተከታተልን እናቀርባለን::

ትናንት ኢትዮጵያን እናፈረሳለን የሚለው ንግግር ቢያመንም ዛሬ ግን በዋሽንግንተን ዲሲ የተበሰረው አንድነት ተስፋ ሰጥቶናል::

በቅርቡ በአንድ የኦሮሞ ወገኖች ስብሰባ ላይ አንድ ሰውየ ኦሮምያ ሰላም የምታገኘው ኢትዮጵያ ስትፈራርስ ነው ኢትዮጵያ መፍረስ አለባት አለ ተብሎ ሲራገብ እያየን ነው። እኔ በግሌ የዚህን ሰው ተልእኮ ለመረዳት ቅንጣት ጊዜ አልወሰደብኝም። ከራሱ ከወያኔ በቀጥታ መልእክት እየተቀበለ የሚሰራ የወያኔ ተቀጣሪ ነው ወይም እያጃጃሉ በስልት የሚጠቀሙበት ሰው ነው። አለቀ።

ይህንን ለማለት ያስቻለኝ ነገር እንደሚታወቀው ይህ መንግስት ገና ሲመሰረት ጀምሮ በስልጣን ላይ ለመቆየት የሚያስችለው መሳሪያ  ህዝባዊ ድጋፍ አይደለም። በዚህ ጎጠኛ የፓለቲካ አስተሳሰቡና በሙስና ድር በተፈጠረ ሥርዓት ምን ጊዜም ሰፊ ህዝባዊ ድጋፍ አገኛለሁ ብሎ አያስብም። ይህንን መንግስት በሚገባ ያውቃል። ይህን ስርዓት እድሜ ይቀጥልለታል ተብሎ የሚታሰበው ስልት ቅራኔ ነው። ለዚህም ነው መንግስት ከህገ መንግስቱም በላይ አብዮታዊ ዴሞክራሲን የሚያራግበው። ምክንያቱ ቅራኔዎችን እየፈጠረ በዚያ ቅራኔ መሃል ነው ስርዓቱ ህልው የሚያገኘው። በኢትዮጵያ ውስጥ ቅራኔ ሲፈልጉ ደግሞ በአሁኑ ሰዓት የመደብ ቅራኔን ማንሳት ስለማይችሉ ቅራኔውን የመሰረቱት በአለፈ የሃገሪቱ መጥፎ ትዝታዎዥ (past bad memories) ላይ ነው። ያለፈውን የታሪክ ትውስታ በነባራዊው እውነት ላይ እየጨማመሩና እያራገቡ ሲያስፈልግም እንደ አኖሌ አይነት ሃውልት እያቆሙ ቅራኔን ማራገብ ነው። በዚህ ጊዜ ፓለቲካው በብሄር ላይ ስለቆመ ያለፈ የታሪክ ግድፈት ለቅራኔ መሰረት ሲሆን ያን ያለፈ ችግር ወደ አንድ ብሄር በማላከክ ቅራኔው ሲራገብ አቅጣጫው በቀጥታ ወደ ብሄር ግጭት ይሄዳል። በዚህ መሰረት ወያኔዎች ቅራኔውን ሲያራግቡ በተለይ ሁለቱ ብዙ የሰው ሃይል ያላቸው አማራና ኦሮሞ ቅራኔ ውስጥ ይገባሉ የሚል ስልት ይዘው ነው። የታሪክ ቅራኔው በብሄር ፓለቲካ ከባቢ ውስጥ ሲግል ይህ ቅራኔ በቀጥታ ወደ ብሄር ግጭት ይዞራልና ነው። ይሄ ስልት የወያኔ የስልጣን መሰረት ተደርጎ የሚወሰድ ነው። በሌላ በኩል ያለው ቅራኔ ደግሞ መድብለ ፓርቲውን የአንድነት ሃይልና የብሄር ሃይል በመፍጠር እነዚህን ሃይላት ማናቆር በየብሄሩ አክራሪ ብሄርተኞችን በማፍራት ከአንድነት ሃይሉ ጋር እንዲናቆሩ ማድረግና የየብሄሩ አክራሪ ሃይላት እርስ በርስ እንዲነቃቀፉ ማድረግ ነው። እነዚህ ሃይላት በቀላሉ ስለማይገናኙ ይህ የፓለቲካ ቅራኔ የስልጣን መሰረቴ ነው ብሎ ህወሃት ኢህአዴግ በጣም ያምናል። ቅራኔዎች በብሄርና በመድብለ ፓርቲው አካባቢ ሲበዛ ከእኔ ላይ ገለል ይላሉ ነው ስልቱ።

መንግስትን ህዝባዊ መሰረት የሚያጎናፅፈው ተመራጭ የፓለቲካ አስተሳሰብ ባይኖረንም ግን ቅራኔ መብዛቱ አንድን ጠባብ ቡድን በኢኮኖሚው ዘርፍ እስክንለውጥ ድረስና የበላይነቱን እስክናቆናጥጥ ጊዜ ይሰጠናል ብለው የስርአቱ ዋናዎች በሃይል ያምናሉ።

ታዲያ ይህ ስልት ባለፉት አመታት የተጠቀሙበት ቢሆንም በቅርቡ የተነሳው ህዝባዊ ንቅናቄ የዚህን መንግስት የስልጣን መሰረት የሆነውን የብሄር ቅራኔ መቀመቅ እያወረደው ነው። አማራውና ኦሮሞው ማዶ ለማዶ እየሆኑ ደምህ ደሜ ጉዳትህ ጉዳቴ ነው እያለ አስገራሚ ህብረት ሲያሳዩ መንግስት እጅግ ደንግጧል። ለምን ካልን ከፍ ሲል ያልነው ስርዓቱ በቅራኔዎች ላይ የተመሰረተ ሲሆን ህዝቡ እነዚህን መሰረቶች መናድ ስለጀመረ ነው። ስለዚህ ይህ ህዝባዊ ድጋፍ የሌለውና ቅራኔዎች ላይ ተንጠልጥሎ ያለ መንግስት አስቸኳይ ስብሰባ ጠርቶ ሊወያይ የሚችለው ነገር ይህን ቅራኔ እንዴት እናድስ? የስልጣናችን መሰረት እየተናደ ነውና እንዴት እንደገና ቅራኔውን እናራግብ የሚል ነው። ያለ ጥርጥር በቅርቡ በኦሮሞ ተወላጅ ወገኖቻችን ስብሰባ ላይ ያንን ከሃዲ ቀስቅሰው ኢትዮጵያን እናፈርሳለን በል ሲሉ ያ ሰው ይህንን ሲል ቀበል ብለው መነጋገሪያ እንዲሆን አደረጉ። አንዳንድ የዋሆች ወያኔን ትተው ወይኔ የሚፈልገውን ቅራኔ ወዲያው ያዙለት። ወያኔ ይህ ቅራኔ ሲነሳ እፎይ እላለሁ አስቀየስኩ (divert አደረኩ) ይላል።

የሚገርመው አንዳንድ የዋሆች ሰውየው የሚናገረውን መንፈስ እንኳን ላይመረምሩ ይችላሉ። እርግጥ ነው ባለፉት ጊዚያት ወያኔዎች ያልሆኑ አንዳንድ የኦሮሞ ተወላጆች ሪፈረንደም ያስፈልጋል ይሉ ነበር። ይህ ሰው የሚለው እኮ ኦሮምያ ሰላም ትሆን ዘንድ ኢትዮጵያ መፈራረስ አለባት መበታተን አለባት ነው። ይህንቃል በማየት ብቻ ንግግሩ የሆነ ሃይል ከሁዋላው እንዳለ ያሳያል። በመገንጠል የሚያምኑም እንዲህ አይናገሩም። ቃሎቹ ራሳቸው ለሶሻል ሚዲያ ዋና ጉዳይ እንዲሆኑ በወያኔ የተቀመሙ ናቸው። ይህንን መገምገም አለብን። በሌላ በኩል ይህ ሰው ሲናገር ጭብጨባ ነበር። የወያኔን ስልት ከ25 አመት በሁዋላ ያልተረዳ ካለ ያሳዝናል። በየመድረኩ ህዝብ የማይወደውን ነገር መናገር ሲሹ በስብሰባው መሃል እዚያና እዚያ ፈንጠር እያሉ ጥግ እየያዙ ካድሬዎች ይቀመጡና ጭብጨባና ፉጨቱን ያግሉታል። ይሄ ብዙ ጊዜ የሚያደርጉት ነገር ነው። በአጠቃላይ ይህ ኮንፈረንስ ብዙ የኦሮሞ ልጆች በሃቅ ለሃገራቸው መላ ለመሻት የኦሮሞን ህዝብ ትግል ለመደገፍ የተነሱ ሰዎች እንዳሉበት ሁሉ ወያኔም ጥሩ መድረክ ያገኘበት ጉባኤ ነበር። ስብሰባው ዴሞክራሲያዊ መሆን እንዳለበት አምናለሁ ነገር ግን እንዲህ አይነት አገር አፈርሳለሁ የሚል ወንበዴ ሲነሳ ይሄንን ሰው አውጥቶ መጣል እንጂ ዝም ማለት አይገባም። ወያኔዎች ውጭ አገር ሲመጡና ስብሰባ ሲጠሩ ለምን ስብሰባቸውን አክቲቪስቶች ይበጠብጣሉ? አገር እያፈረሳችሁ ነው በሚል አይደለም? እንዲህ አይነቱ የወያኔ ቅጥረኛ በአንድ ስብሰባ ኢትዮጵያን እናፈርሳለን ሲል እንዴት ዝም ይባላል?።  አንድ መዘንጋት የሌለብን ነገር በሚመጣው ህዳር ወር ላይ በሚኖረው ስብሰባ ላይ እንዲሁ ኢትዮጵያ ትፍረስ የሚሉና የሚያጨበጭቡ ካድሬዎች መዘጋጀታቸውን እንጠብቅ። አዘጋጆቹም ሃሳብ በነፃነት እንዲንሸራሸር ማድረጉን ሳይዘነጉ ለፍተው ያዘጋጁትን መድረክ የወያኔ መፈንጫ እንዳያደርጉ መጠንቀቅ አለባቸው። ሌላው መሰረታዊ ነገር መታወቅ ያለበት ዲያስፓራው ያለው ሚና ሃገር ቤት ያለውን ትግል መደገፍ ነው። ህዝቡ ህብረትና ትብብርን ሲያሳይ ኢትዮጵያን እናፈርሳለን የሚል ሃይል ከመጣ ከወያኔ ሌላ ከቶ ማን ይሆናል። ዲያስፓራው ይህንን ህብረት ማየትና በገንዘቡ በዲፕሎማሲው መደገፍ እንጂ የህዝቡን ትግል ለማናጋት ቢሰራ ተቀባይነት አያገኝም። በተረፈ እነዚህ ኢትዮጵያን እናፈርሳለን የሚሉ ሃይላት ከወያኔም በላይ የምንዋጋቸው መሆናቸው መታወቅ አለበት። በስንት የኦሮሞ ጀግኖች ደምና አጥንት የተገነባችን አገር በአባቶች መቃብር ላይ ቆሞ ኢትዮጵያን አፈርሳለሁ የሚል ሃይል የኦሮሞ ልጆችን መሳደብ ነው። ሁላችንን መሳደብ ነው። ከዚህ በተረፈ የወያኔን ስልቶች ሁል ጊዜም አንዘንጋ። ለምን ዝንጉ እንሆናለን?። እነሱ እኮ ስራቸውን እየሰሩ ነው። አንድ ጊዜ የጉዳይ ማስቀየሻ ስልታቸውን ካወቅን በሁዋላ እንደገና መታለል የለብንም። የቅራኔ መሰረቶቻቸውን በህብረት መስበራችንን መቀጠል አለብን። እነሱ በየጊዜው እያጠኑ የሚሰሩልንን የማስቀየሻ  ጉዳዮች ስናብጠለጥል እነሱ ጊዜ አገኙ ማለት ነው። ለወያኔ መንግስት ውሎ ማደር ወሳኝ ነው። ራእይ የላቸውም። ነገር ግን ትግሎች በዘገዩ ቁጥር የጀመሩት ቢዝነስ ይዳብራል ከሚል ነው። ተቃዋሚውን ህዝቡን ትግሉን ማዘግየት ዋና የስልጣን ዘመን ማራዘመያ መሳሪያዎች ናቸውና ኢትዮጵያውያን በህብረት በፍጥነት ትግላችንን እንቀጥል። አሁን የተቋቋመው ኮማንድ ፓስት በውጭ አገር በሚኖረው ትግል ላይ የሚኖረው ሴራ እንደዚህ አይነት ድራማዎችን እየሰሩ ሃይልን ህብረትን መበተን ነው። ይህንን አንዘንጋ። የኦሮሞ ወገኖችም የሚመጣው ስብሰባችሁ የተሳካ እንዲሆን እመኛለሁ።

እግዚአብሔር ኢትዮጵያን ይባርክ

geletawzeleke@gmail.com

የትግራዩ ነጻ አውጪ መንግስት በአኝዋክ ሕዝብ ላይ የፈጸመውን ጭፍጨፋ ተከትሎ የተቋቋመው የታህሳስ 3 መታሰቢያ ዴሞክራሲያዊ ድርጅት አመራር የሆኑት ኢንጂነር ኦዶል ኦዶል ጽናት ኢትዮጵያ በሚኒሶታ ባዘጋጀው የውውይት መድረክ ላይ ባደረጉት ንግግር የዘር ፖለቲካ ለኢትዮጵያ አያዋጣትም አሉ:: ኢንጂነሩ ኦሮሞም ሆነ አማራና ትግሬ በማንነታቸው ሃገሪቱን ካስተዳደሩ እኛ (ጋምቤላዎች) ከየት ነን? ብለዋል:: የተለያየ አቋምና ከተለያየ አካባቢ ብንሆንም አንዱ የወደደውን ሌላው ሳይጠላ በጋራ መኖርን በምሳሌ ሲያስቀምጡም “እንጀራም ቢሆን እኮ የሁላችንም ምግብ አይደለም” ብለዋል ኢንጂነር ኦዶል:: የኢንጂነሩን ንግግር ያድምጡት::

ከሰሞኑ የፌስቡክ ግብግቦች የማይናቁ የፖለቲካ ግንዛቤዎች ልንቀስም እንችላለን። ባንድ ወገን የወጣቱን የጋለ የሃገር ፍቅር ስሜት ስናስተውል በሌላ ጎኑ ደግሞ ግብግቡ ላይ የተንጸባረቁትን ስሜት የወለዳቸውን ብሶቶች ልብ እንላለን። ወጣቱ የሚጠቀምባቸው የቃላት ሃረጎች ለስላሳ፣ ግብረገባዊ አንዳንዱም አጸያፊ መሆናቸውም የወጣቱን ባህርይ ወይም ጠባይ ልክ ያሳያል። ግብግቡ ከአሜሪካ ምድር ተነስቶ በኢትዮጵያ አድርጎ አረብ አገርንና እስራኤልን ካካለለ በኋላ ተመልሶ አሜሪካ ይገባል። እስኪ ለዚህ ጽሑፍ መነሻ የሚሆኑ አራት ናሙናዎችን (sample) እንመልከት።

እነዚህን ጥቂት ናሙናዎች የምናየው ብሶት ከስሜት ጋር ሲትደባለቅ ሊፈጥር የሚችለውን ሁኔታ በጥቂቱ ለመቃኘት ነው እንጂ በጥልቀት ገብተን የነገር ለኳሹን (protagonist) ወይም ተጻራሪውን (antagonist)ባህርይ በቅጡ ለመመርመርና (assessing character of participants) ጥናታዊ ጽሑፍ ለማቅረብ አይደለም። ሁሉንም ውይይቶች፣ አታካራዎች፣ ሽንቆራዎችና ስድቦች ብንመለከት ሠፊ ግንዛቤዎች ልንቀስም በቻልን ነበር። ከነዚህ ናሙናዎቹ ግን ምናልባት የአመለካከት ልዩነቶችንና የአስተሳሰብ ደረጃዎችን ለመለካት ፍንጭ እናገኝ ይሆናል እንጂ እንደ ጥቅል እይታ (generalization) ልንወስድ አይገባም። ጽሑፉ በተጓዳኝ የማህበራዊ ሜዲያ ሥርዓትን፣ ከግብግቡ ያገኘናቸውን ግንዛቤዎችና የኢሕአዴግን ውስጣዊ ችግር ለመገንዘብ ጥረት ያደርጋል።

ሀ. አራት ናሙናዎች (Four Samples)

አንዲት ልጅ አማራንና ኦሮሞን “አህዮች፣ ደደቦች” ስትል በስድ ንግግር በመዝለፏ ሳብያ የሁለቱ ታላላቅ ነገድ ስብዕና መነካቱ ያስቆጣቸው በርካታ ወጣቶች የቃላት ጦር ሠብቀው “ሆ” ብለው ተነሱባት። ለዚህች ልጅ መልስ ከሰጡት ወጣቶች መካከል አንዳንዶቹ እውጭ ሃገር ያደጉ የትውልደ ኢትዮጵያውያን ልጆች ናቸው። ምላሹ ምክርና ትምህርት ያዘለ ሲሆን አብዛኛው ግን በዘር ላይ የተመሰረተ ስሜታዊ የአጸፋ ስድብ ነበር። በአጸፋው ስድብ ወቅት በዚህች ልጅ ሰበብ የትግራይ ሕዝብ ስዕብና እንደ ሥጋ ተዘልዝሏል። የትግራይ ሕዝብ መዘለፍ ያስቆጣቸው ሰዎች ማለትም የእሷ ደጋፊዎች ብቅ ማለታቸው ደግሞ ፍልሚያውን ይበልጥ አጧጧፈው።

እዛው አሜሪካ የሚኖር አንድ ተፋላሚ የቃላት ሚሳይል ታጥቆ ብቅ አለ። የወያኔ ደጋፊ የሚላቸውን ሁሉ በመሸንቆጥ የሚታወቀው ይህ ሰው የሚሠነዝረው ስድብ በዓይነት በዓይነት ተደርድረዋል። በተለይም አንዲት ባህር ማዶ አረብ አገር የምትኖረውን የፌስ ቡክ ተሳታፊ “ትግሬ ነኝ” በማለትዋ “ወያኔ ነች” እያለ ካብጠለጠላት በኋላ በሌሎችም እንድትጠላ መንገዱን አመቻችቷል። ይልቁንም እሷነትዋን የሚነካ ብዙ ስድቦች ከወረወረ በኋላ “ገረድ – ሸሌ” ሲል አንቋሿታል።

አረብ አገር የምትኖረዋ ወጣት ፌስቡክን የምትጠቀመው ሌሎች ወገኖቿን ለመርዳትና በሚያጋጥሙ ችግሮች ላይ ተወያይቶ መፍትሄ ለማፈላለግ እንጂ ፖለቲካ ለማራመድ እንዳልሆነ ትናግራለች። ወጣቷ አለባበሷዋ ምናልባት ለብዙዎች የሚስማማ ላይሆን ቢችልም “ትግሬ ነኝ” በማለትዋ ግን በመንግሥት ደጋፊነት መፈረጅዋ ምቾት አልሰጣትም። “ትግሬ ሁሉ ወያኔን አይደግፍም፣ ያ ቢሆን ብዙዎች ለምን ተሰደዱ” የሚል ጥያቄ ካቀረበች በኋላ “ግርድና አያስነውርም፣ ሥራ ክቡር ነው፣ እዛም ያላችሁት (አሜሪካ ማለቷ ነው) ወንዱ ፈረስ አጥቦ ሴቷ የአሮጊት ዳይፐር ቀይራ ነው ደሞዝ የምታገኙት፣ ስደት የትም ያው ነው” በማለት ስደትን ባጭሩ ቃኝታዋለች። የኦሮሞም ወጣቶች ሊጎነታትሏት ጀምረው “ጃዋርን ለቀቅ አድርጊ” የሚል ማስጠንቀቅያ አዘል ንግግር አድርገዋል። ይህች ወጣት በመጨረሻ “የፈለጉትን በሉ እንጂ የፌስ ቡክ ተሳትፎዬን አላቆምም ኢሕአዴግም ጃዋርም ይዘቅዘቁ” ስትል አቋሟን ግልጽ አድርጋለች።

ሌላኛዋ የፌስ ቡኩ ተፋላሚ በዘለፋ አንጀቷ ያረረ እስራኤል ሃገር የምትኖር ወጣት ስትሆን ይህች ወጣት አማራነቷን እያንጸባረቀች፣ በባህል ቀሚሷ ዘንጣ መጥታ ወያኔ አግዓዚን በዘለፋና ተቃውሞ እሳሩን አብልታ በፋሲል ደሞዝ ቀስቃሽ ዘፈን እስክስታ ወርዳለች። ልጅቷ የዘር ልዩነትን የማትደግፍ ስለመሆኗ ብዙ ጊዜ ተናግራለች። ይህ በእንዲህ እንዳል “በአራት ቀናት ውስጥ ይቅርታ ካልጠየቅሽ ትሞቻለሽ” ሲሉ ባላጋራዎቿ ደብዳቤ ጽፈው እቤቷ ደጃፍ አስቀምጠዋል። “የመይሳው ዘር ነኝ” ያለችው ወጣቷ ተፋላሚ፣ ሞትን እንደማትፈራ ገልጻ እንደውም ከቆመችበት ዓላማ አንዳች እንደማይመልሳት ለወዳጅም ጠላትም አሳውቃለች።

ለ. ሥነ ምግባርን ተከትሎ ተሳታፊዎች ያንጸባረቁት መልዕክት ጠቅላይ ይዘት

ሁሉም ነገር ሥርዓት አለው። ሥነ ምግባር ሥርዓትን ይመራል። ማህበራዊ መገናኛም በስነ ምግባር መመራት አለበት። በሁለቱ መካከል ያለውን ዝምድና እንዲሁም ገደብ ማስቀመጡ የዚህ ጽሑፍ ዓላማ አይሁን እንጂ የማህበራዊ ሜዲያ ተጠቃሚዎችን ጠባይና አኳኋን ከመስመሩ እንዳያልፍ ሥነ ምግባር ገደብ ያስቀምጣል።

የችግሩ መንሥኤ ሆናለች የምትባለው ተፋላሚ ወጣት አማራን “አህያ” ኦሮሞን “ደደብ” ስትል ያለመሸማቀቅ ከተናገረች በኋላ ይቅርታ ጠይቃለች። አንድን ሕዝብ ነገዱን አህያ፣ ደደብ፣ ችግራም እያሉ መስደብ ኢትዮጵያዊነትን አያንጸባርቅም። ዘር ወይም ነገድ እግዚአብሄር በንጹህ እጁ የፈጠረው የአምላክ ዕቃ ነው። የሱን እቃ መስደብ እሱን ራሱን መቃወም ነው። ወንድሜን “አህያ”፣ እህቴን “ደደብ”፣ እናቴን “ችጋራም” ብዬ ብሰድብ – እኔስ ማነኝ። የአንድ እውቅ ጸሃፊን አባባል ልዋስና እንዲህ መሳደብ በራስ ላይ እንደ መጸዳዳት አሳፋሪና የሥነ ምግባር ድህነት ነው (to be unethical is absurd)።

የአሜሪካ አገር ነዋሪው ተሳታፊ ብዙ ተከታዮች አሉት ነገር ግን ለእርሱ የማይስማሙትን ሰዎች ለመቃወም የሚጠቀምባቸው አነጋገሮችና ስድቦች ወይንም የአነጋገር ለዛዎች ኢትዮጵያዊ ጨዋነትን አያሳይም። አሳሳቅ፣ አነጋገርና አባባሎች ስነምግባራዊ መመርያዎች (social ethical rules) አሏቸው።

የአረብ አገሯ ልጅ ምናልባት ቄንጧን እንድታስተካክል ምክር መለገሱ ጤናማ ቢሆንም “ትግሬ ነኝ” በማለትዋ ልትሰደብ አይገባም። ትግሬ የሆነ ሁሉ በኢሕአዴግ ደጋፊነትም ሊፈረጅ አይገባም። በርካታ ሴት ወጣቶቻችን ሥርዓቱ በፈጠረው የስነ ልቦና ጫናና ሥራ ማጣት የተነሳ ወደ አረብ ሃገሮች በገፍ ተሰደዋል። አረብ አገር ያለችን እህት “ሸሌ” ብሎ መስደብ እህት ወይም እናት እንደሌለው መሆን ነው። የሃገራችንን ባህላዊ አለባበስንና ሃገራዊ የአነጋገር ዘይቤዎችን ይዞ በሕዝብ ፊት መቅረቡ ያስከብራል። ለተረዳ ሰው በየአጋጣሚዎቹ ኢትዮጵያዊነትን ማንጸባረቅ ብልህነት ነው።

የጎንደሯ ልጅ “ወያኔን እጠላለሁ” በማለትዋና አማራዊ ማንነትዋን በማንጸባረቅዋ የወያኔ ደጋፊ ነኝ ከሚሉ ሰዎች ማስፈራርያና ዛቻ ደርሷታል። ይህም ተገቢ አይደለም ምክንያቱም ወያኔን እንደ ፖለቲካ ሥርዓት የጠላችበት የራስዋ ምክንያት አላት። እንግዲህ ትጥቅ ቢኖራቸው ወይንም ሥርዓት ባይኖር ዛቾች በእርስዋ ላይ ምን ሊፈጥሩ እንደሚችሉ ይህን ብቻ በማየት መረዳት እንችላለን።

ስድብና ዘርን፣ ነገድንና ጎሳን ማንቋሸሽ ኋላ ቀር አስተሳሰብ ነው። ተሳትፏችን ለብዙሃኑ ጠቃሚ እንዲሆን ካሰብን የታዳሚውን ፍላጎት ማወቅ (know the audience) ብቻ ሳይሆን ከብዥታ የጠራ (stay away from bias) ጠቃሚና የሚያንጽ መልዕክት ልናስተላልፍለት ይገባናል። በማህበራዊ መገናኛዎች ስንጠቀም የግለሰብን ስብዕና ሆነ ግለሰቡን ሁለንተናዊውን መብቱን መንካት የለብንም (never compromise on privacy)። በተሳትፎ ወቅት ግልጽ ልንሆን (be transparent) ይገባናል። እውነትን መናገርና (speak truth) ሃሳባችንን በዓየር ከመልቀቃችን ወይም ከመጻፋችን በፊት ማሰላሰሉ ተወዳጅና በሳል ያደርገናል(think before you speak or tweet)። መለክቶቻችን ሁልጊዜ ተጽዕኖን ፈጣሪዎች ሊሆኑ ይችላሉ ብለን ከመገመቱ ባሻገርም ( imagine the impact) የሕዝብ ጉዳይ ትልቅ መሆኑን ልንገነዘብ ይገባልና (public perception matters a lot) ንጹህ ሆነን በጨዋ አለባበስ ቢቻል በባህል ልብሳችን ብንቀርብ የብዙዎችን ቀልብ እንስባለን።

ሐ. አጭር ግንዛቤ

(1)የማህበራዊ መገናኛው ተገልጋዮቹ ወጣቶቹ ሲደጋገፉ ወይንም ሲስማሙ አንዱ አንዱን በእጅጉ ያቆላምጣል። የኔ እናት፣ የኔ ጌታ፣ የኔ ማር፣ ውድድ ነው የማደርግሽ፣ በርቺ የኔ ቆንጆ፣ የኔ ጀግና፣ ስኳርዬ፣ ወለላዬ፣ ወዘተ የመሳሰሉት ማወደሻ ቃላት የተለመዱ ናቸው። በሃሳብ ካልተስማሙ ደግሞ በባህርያቸው ልክ ቅዋሜ ይንጸባረቃል። መልካም ጠባይ ያሏቸው ለተነሳው ሃሳብ ለስላሳ ምክርንና ወቀሳን ወይም ጠቃሚ ሂስን ሲያንጸባርቁ ስሜታቸውን መቆጣጠር የማይችሉት ደግሞ ከግብረገብ ውጭ የሆኑ እጅግ ዘግናኝ፣ ስብዕናንና ዘርን የሚያንቋሽሽ ለመስማት የሚያጸይፍ ስድብ ይሠነዝራሉ። ይህ ሲሆን አንድ ነገር መገንዘብ እንችላለን። ስሜትን አለመቆጣጠርና በችኮላ መናገር ቀላል ያልሆነ ጥፋትና ግጭት ሊያስከትል ይችላል። “ትንሽ ምላጭ አገር ትላጭ” እንደሚባለው ትንሽ ስሜታዊ ዘለፋ የበርካታ ሰዎችን ናላ ታናውጣለች። ጥፋቱም መሪር ነው። በምዕራቡ ዓለም እየተኖረ ሌላ ሃሳብ ያመነጨን ግለሰብ ላይ ጥላቻን ማንጸባረቅ ገና እተሻለው አስተሳሰብ ደረጃ አለመድረስን ያሳያል።

(2)የሃገሪቱን ፖለቲካና ማህበራዊ ጉዳይ በተመለከት የወጣቱ ተሳትፎ እጅግ ጠቃሚ ነው። የፖለቲካ ባህል የሚዳብረው እንዲሁም ፖለቲካው የሁሉንም ወገን ጥቅም አስጠባቂ ሊሆን የሚችለው የመላ ሕዝቡ የውስጥ ስሜት በነጻነት መንጸባረቅ ሲችል ነው። ማህበራዊ መገናኛዎች (Social Media) ለዚህ ክቡር ዓላማ ተግባራዊ መሆን ወሳኙን ክፍል ይይዛሉ። ማህበራዊ መገናኛዎች ከዚህ በተቃራኒ ሲውሉ ደግሞ ብዙ ነገሮች ይበላሻሉ። ይልቁንም የሰው ልጅን ሃሳቡን ሰምቶ አላምጦ በተሻለ ሃሳብ መቃወም ሲገባ ስብዕናን በመንካት የማህበራዊ መገናኛዎችን አገልግሎት ማቃወስ የራስን ማንነት መልሶ ማንቋሸሽ ነው። ኢትዮጵያውያኖች፣ በጣም ጥቂት ካልሆንን በቀር አብዛኛዎቻችን ድሆች ነን። ወይንም ደግሞ ድሆች ዘመዶች አሉን። ሁላችንም የመጣንበት ዘር ወይም ነገድ አለን እንጂ፣ የመጣንበት ዘር ወይም ነገድ ለፈጸመው ጥፋት ሁሉ ተጠያቂ አይደለንም። ሥራ መተዳደርያ ነው። ሥራን ብንንቅ፣ የሰዎችን ሥራ ዝቅተኛ አድርገን ብንመለከት አምላክ ደስ አይለውም። እኛ ኢትዮጵያውያን እጅግ ብዙ የተደበቁ ዓለምን የሚያስደንቁ እሴቶችና ባህሎች እያሉን በተልካሻ ምክንያቶች ለምን እንቆራቆሳለን።

(3)የምዕራቡ ሃገር ወጣቶች የመሰዳደብን ደረጃ ከማለፍም ባሻገር ትዕግስትንና ጥንቃቄን እንደ ዓዕምሮ ቀበቶ ይጠቀሙበታል (high tolerance)። ለዚህም በተሳትፏቸው ጊዜ የሚሰነዝሩት ሃሳቦች ምስክሮች ናቸው። ምዕራብያኖች የሰው ዘር እኩል መሆኑን በመከባበር ያሳያሉ። በምዕራቡ ዓለም ማንኛውም ሥራ ክቡር ነው። ለምሳሌ ቀድሞ ከየሠፈሩ በመኪና ቆሻሻ የሚያነሱት ሰዎች ማለትም «garbage man»የሚባሉት አሁን የሥራውን ክቡርነት ለማሳየት «sanitary engineer» ይባላሉ። የጽዳት ሠራተኞች «building engineer» ይባላሉ። ሥራ ክቡርነቱ ካልታወቀ ዕድገት የለም። አንዳንዶቻችን ታድያ ከድህነት አስተሳሰብ አለመውጣታችን አንዱ ማስረጃ ሥራን መናቃችን ነው። ብንንቀውም ግን ሥራው ለብዙዎቻችን መተዳደርያ ነው።

(4)በአውሮፓ በአንድ ትልቅ መሥሪያ ቤት ውስጥ አብረው የሚሠሩት ሚኒስቴሩና እንግዳ ተቀባይዋ ምሳ ለመብላት ካፌቴርያ ውስጥ እኩል ተሰልፈው ነው የሚስተናገዱት። በምዕራቡ ሃገር ያደጉት የትውልደ ኢትዮጵያውያን ልጆች መልካም እሴቶችን ገና ከልጅነታቸው ስለሚማሩ (value learned as children) በሰው ልጅ እኩልነት ያምናሉ፣ ሲናገሩም፣ ሲራመዱም ሚዛናዊ ናቸው፣ ሥራን ያከብራሉ፣ ሃሳባቸውን ሌላውን በማያስቀይም መንገድ መሰንዘሩን ያውቁበታል። የምዕራብያኑ አብዛኛው ዜጎች ሰውን ማሳዘን አይፈልጉም፣ ሰው እንዲሸማቀቅ አይፈልጉም ይልቁንም ማበረታታትና ለሌላው ቅድሚያ መስጠት ሥርዓቱ ያስጨበጣቸው የእድገት ደረጃዎች ናቸው። በእርግጥ ድህነቱን በማንበርከካቸው ግለሰብ ከግለሰብ የሚቆራቆሱባቸው ምክንያቶች እጅግ ሊጠቡ ችለዋል። ኢሕአዴግ በድህነት ላይ ዘመትኩኝ ቢልም እንኳን በተዘዋዋሪ ድህነቱ የብዙ ሰዎችን በር በማንኳኳቱ ብሶትና ሃዘን የሰዎችን ስሜትን ነክቷል። ሕዝቡ “እምቢ ለሥርዓቱ” ያለው በዚህ ምክንያት ነው። የሰሞኑ የፌስቡክ ግብግብ የዚሁ እምቢተኝነት ነጸብራቅ ነው።

መ. የኢሕአዴግ ችግር

“ልማት ዘንቧል”፣ “ሁለት አሃዝ ዕድገት ተመዝግቧል” ቢባልም ኢሕአዴግን የሚቃወሙት፣ በራሱ በኢሕአዴግ ዘመን የተወለዱ ከሃያ አምስት ዓመት በታች የሆኑ ወጣቶች ናቸው። ምናልባት ሠላሳና አርባ ዓመት የሞላቸው ቢኖሩ እንኳን ያን ጊዜ ከአምስት እስከ አስራ አምስት አመት የነበሩ ትናንሽ ልጆች ነበሩ። ወጣቶቹን ልማቱም ዕድገቱም አላመረቃቸውም ማለት ነው። ይህ ጉዳይ እንግዲህ ወደ ፖለቲካዊ ሥነ-ልቦናዊ ፍተሻ ሊያመራን ይችላል ማለት ነው።

ኢሕአዴግ የመነነች መንግሥት ተብላ ትጠራ ከነበረችው አልቤኒያ ርዕዮተ ዓለም ልክፍት ሳይፈወስ ደርግ ድንገት በመውደቁ ምክንያት ከመቅስፈት የከበርቴውን ሥርዓተ ማህበር እንዲቀበል ተደርጎ ተጠመቀ። ይህ ሳይፈልግ የአሜሪካ የጡት ልጅ የሆነው ድርጅት ለሁለት ተቃራኒ ውቃቢዎች መስገድ ግድ ሆነበት። ግትሩ ውቅቢ፣ አልባዊነቱን መተው አይፈልግም። ለስለስ ያለው ውቃቢ ደግሞ ሌሎቹ የሞቱለትን የዲሞክራሲውን መንገድ መከተሉን ቢያንስ በመርህ ደረጃ ይቀበላል። ግትሩ ውቃቢ፣ ተዋግተን ነው ሥልጣኑን የያዝነው የሚለው ወታደራዊ ኃይል ወይንም ጭፍኑ ኮሙኒስታዊው ውቃቢ “ልማታዊ” ነኝ የሚለውን ውቃቢ ይግደራደራል። ነጻና ፍትሃዊ ምርጫ ሊኖር ያልቻለው ጭፍኑ ኮሙኒስታዊው ውቃቢ ሥልጣኑን ለሕዝብ ማስረከብ ሽንፈት መስሎ ስለሚታየው ነው። “ልማታዊው” በከበርቴው ሥርዓት ፍልስፍና እየታገዝኩኝ ሃገሪቱን ወደ እድገት አሸጋግራለሁ የሚለው ውቃቢ በሁለት ተግዳሮቶች ይሰቃያል። አንደኛ፣ የኮሙኒስቶቹ ወታደራዊ ኃይላት ጫና የፈጠረው የፖለቲካ ሙስናና ብልሹው አስተዳደር ማህበራዊ ምጣኔ ኃብታዊውን ሥርዓት ጠምዛዛ (twisted socio-economic structure) እያደረገበት የፖለቲካ ምህዳሩን አጠበበ። ይህ ውቃቢ አድጎ አድጎ “ኮማንድ ፖስት” ሆኗል። ሁለተኛ፣ በልማት ስም መሬት የተሰጣው ባለሃብቶች ብዝበዛን እንጂ ከመሬቱ ላፈናቀሉት ጭቁን ሕዝን የነጻነትና የእድገት ጭላንጭሎች ሆነው አልታዩም። በሃገሪቱ የኃብት ክፍፍሉ (Wealth inequalities) መጠን እጅግ ማደጉ ብሶቱን አኑሮ እምቢተኝነቱን (public disobedience and violence) ባቀጣጠለ ጊዜ ግትሩ ውቃቢ “ኮማንድ ፖስቱ” ላይ ሲንጠለጠል ለስላሳው ውቃቢ “በቅጡ እታደሳለሁ” አለ። ተቃራኒ ውቃቢዎች ርህራሄ ቢስ ያደረጉት ሊለወጥ የማይችለው ኢህአዴግ የውስጥ ችግር ይህን ይመስላል።

ሉላዊነትን ተከትሎ የሚራመደውን ወጣት ለማርካት፣ በሁለቱ ውቃቢዎች የሚዋዥቀው ኢሕአዴግ ማለትም “ኮሙኒስታዊ ውስጡንና ልማታዊ ውጭውን በማምለክ የተጠመደው ኢሕአዴግ”፣ አቅሙ፣ ብስለቱና አስተሳሰቡ ያለው አይመስልም። ለምን?

– ኢሕአዴግ አዲሱንና ብልጭልጩን የከበርቴው ሥርዓት ተግባራዊ ሲያደርግ ሃገሪቱን መዝባሪዎች ተቀራመቷት።
– ሕወሃት-ኢሕአዴግ ለሥልጣን ያበቁትን ምዕራብያኖቹን ለማስደሰትና እንደልባቸው እንዲፈነጩ ሲያደርግ ነጻና ፍትሃዊ ምርጫ የተጠማው ሕዝብ ብሶት እያደገ ደሃው ዕንባው አልደርቅ አለ።
– ስግብግቦች ደግ በመምሰል የሚለግሱት ርጥባን ብሶትን እንዴት ሊያፍን እንደሚችል ኢሕአዴግ ከከበርቴው ሥርዓት በወሰዳት አነስተኛ ኮርስ ታግዞ ስለ ሊበራል ምጣኔ ኃብት ዘይቤ፣ ልማትና ዲሞክራሲ ያደሰኩራል እንጂ ማንም አይሰማውም።
– ኢሕአዴግ አስተሳሰቡ ከኢትዮጵያ ሕዝን አኗኗርና ስለልቦናዊ አመለካከት ጋር አብሮ አይሄድም።
– ኢሕአዴግ የተከተለው ሥርዓት የመጨረሻ ግብ በገቢና በኃብት እጅግ የተለያዩ መደቦችን እንደሚፈጥር ጥናቶች ይጠቁማሉ። ይልቁንም ይህ አሰራር ሃገሪቱን በትልቅ ዕዳ ውስጥ ዘፍቆ ጥቂቶች ብቻ የብድሩ ተጠቃሚዎች እንዲሆኑ ማድረግና ብዙሃን ግብር ከፋዩን የሚያደኸይ፣ ጥቂቶች ውጭ ሃገር እየተመላለሱ መታከም ሲችሉ ደሃ እናቶች በወሊድ፣ ልጆቻቸው በበሽታ እንዲሞቱ የሚያደርግ የጤና አጠባበቅ መርህን የሚነድፍ ሥርዓት ይደረጃል።
– ፍትህ ለጥቂቶች ብቻ እንድትሆን ሌላውን የሚያፍን ህጎችን የሚያረቁ አድር ባይ ምሁራንን መልምሎ የሳይንስ፣ ቴክኖሎጂ፣ ኤሌክትሮኒክስ መሥሪያ ቤቶች እየከፈተ ሥልጣን በገፍ በማደል በሕዝብ የሚቀልድ የመሃይማን ሥርዓት ማደርጀት።።
– ባጠቃላይ ርካሽ የሰው ልጅ ጉልበትን መከመርና ለውጭ ባለሃብቶች ማደል፣ ሁሉ አልሆን ብሎት የመረረው ወጣት እንዳይታገል ማፈን አልያም ተሰዶ ባህር እንዲሰምጥ ወይም በምድረበዳ ዘራፊዎች እየተገደለ እንዲያልቅ የሚያደርግ፣ ያልተሰደደው ባንድ ለአምስት እታች በወረደ የስለላ አውታሮች ተጠርንፎ መሰቃየት ሥርዓቱ ያዳበረው ፖለቲካ ነው።

ሌላም ጉድ አለ። የሰሞኑ አመጽም ሆነ በፌስቡኩ ግብግብ ላይ በዋነኛነት የሚንጸባረቀው የዘር ክፍፍል ከየትም አልመጣም። የከተሞች ማደግና መንገዶች መዘርጋት ቅርጻዊ ሲሆን ከላይ በጠቃቀስኳቸው ምክንያቶች የኑሮ ውድነቱና ድህነቱ መቀረፍ አለመቻሉና ውስጣዊ ብሶት ማባባሱ ነባራዊው እውነታ (objective reality) የወለደው ሃቅ (truth) ነው። የችግሩ ዋነኛ መንሥዔ በፈረንጆቹ ግፊት ኢሕአዴግ የሚያራምደው የአፍሪካ አህጉር አሳፋሪው የፖለቲካ ባህል የሆነው የዘር ፖለቲካ የወለደውና ይህንኑ ተከትሎ የመጣው “የማንነት ጥያቄ” ነው። ኢሕአዴግ የሕዝቡን ጥያቄዎች ለማፈን፣ የማንነቱን ጥያቄ ለማርገብና እየጋለ የመጣውን ሕዝባዊ እምቢተኝነት ለመቆጣጠር “የአስቸኳይ ጊዜ አዋጅ” አውጇል። ኢሕአዴግ አዋጁን ተንተርሶ ፌስቡክንና ማህበራዊ ሜዲያዎችን መዝጋቱ እምቢተኝነቱ በራሱ ኅልውና ላይ ሊያደርስ የሚችለውን ጥፋት ገምቶ ነው። ይህ ግን ዘለቄታዊ መፍትሄ አይሆንም። መፍትሄው የሕዝቡን ጥያቄ መመለሱና የማንነቱን ቀውስ መፍታት ነው።

የቱንም ያህል አልሚ ሥራዎች ያከናወኑ፣ በሥልጣን ላይ ያሉ መሪዎች የዘር ፖለቲካን ካራመዱ፣ እንወክለዋለን የሚሉት ጎሳ ወይንም ነገድ በሌሎች ጎሳዎች ወይም ነገዶች ላይወደድ ይችላል። ይህ ስሜት ነው ጀግናውን የትግራይ ሕዝብ እንደ መንግሥት ደጋፊ ያስፈረጀው። እንዲህ ዓይነቱ የዘር አድልዎና “ዘርን እንደ ጋሻ የመጠቀም ፖለቲካ” (Tribe shield politics) አፍሪካን ቁልቁል ያስኬዳት። በደቡብ ሱዳን የሙርቴና (Murte) ኑወር (Nuer) ጎሳዎች መካከል ያለው መቆራቆስ ሙርቴውን የራሱን ነጻ መንግሥት የመመስረት ፍላጎት አሳድሮበታል። ከሰሜኑ የተከፈለችው ደቡብ ሱዳን እንደገና ልትከፈል ነው ማለት ነው። መንግሥት የፍትህ አካላትን እንደማስፈራርያና መጨቆኛ ሲጠቀምባቸው በጎሳዎች መካከል ልዩነቶች ይከሰታሉ። ሩዋንዳና ዚምባብዌ ውስጥ ይህ ሁኔታ ጎልቶ ይታያል። የደቡብ ኡጋንዳ ነዋሪዎች ምጣኔ ኃብቱን መቆጣጠራቸው አኮሊ (Acholi) የሚባሉትን የሰሜኑን ክልል ነዋሪዎች አስከፍቷል። ነባራዊ ሁኔታው (Lord’s Resistence Army Rebel Groups) ለሚባሉት አማጽያን ኃይል መፈጠር ምክንያት በመሆን አለመረጋጋቱን አብሷል። በደቡብ አፍሪካም በፕሬዚዳንት ጃኮብ ዙማ አስተዳደር ውስጥ ከፍተኛውን ቦታ የያዙት የዙሉ ጎሳዎች (Zulu Tribes) ናቸው። ይህም ሌሎቹን የተገፉ ጎሳዎች አስቆጥቷል። እነዚህን በመሳሰሉ ክልላዊና የጎሰኝነት አስተሳሰብ ሳብያ የሚፈጠሩ የኃብት ክፍፍል ልዩነቶች ደም አፋሳሽ ናቸው። የመጀመርያው ደረጃ መቆራቆስ በፌስ ቡኩ ላይ እንደምናየው በብሽሽቅ፣ መናናቅና መዘላለፍ ይጀምራሉ። የሚቀጥለው መጎሻሾሙ ነው። ይህ ዓይነቱ አሳፋሪ ፖለቲካ ኢትዮጵያ ውስጥ መስፈን አልነበረበትም። ኢትዮጵያውያኖች እንዲህ ልንሆን ባልተገባ ነበር። የእልፍ ዓመታት አኗኗራችንንና ታሪካችን በምድር ከሚኖሩት ሕዝቦች መካከል ልዩ ሥፍራን አሰጥቶን ነበር። እነ ሄሮዶቱስና ሆሜር ድንቅና እውነተኛ ሕዝቦች እንዳላሉን ኢሕአዴግ በአመራር ስህተት ሃገሪቱን አዋረዳት።

ሠ. መደምደምያ

ድንገት የገነፈለው ብሶት በርካታ የፌስቡኩን ተጠቃሚ ወጣት “አሸናፊ” ሆኖ የመውጣት ስሜት ቢያሳድግም የመማርና የማስተማር፣ የማመንና የማሳመን ሂደትም ተንጸባርቋል። አንዳንዱ አድናቂና ቲፎዞ በበዙለት መጠን ይበልጥ ቢዋዥቅም በእርግጥ ዘለፋና ስድብ ከበዛበት የሰሞኑ ፌስቡኩ ፍልሚያ ቁም ነገርም አይታጣም። ጥቂት ወጣቶች ፖለቲካውንም አበጥረው ተንትነዋል። የኢትዮጵያም ወጣቶች በነጻ ሃሳባቸውን ማንሸራሸር ሲችሉ «DOWN DOWN TPLF» በማለት ተባብረዋቸዋል። ይህ የታመቀ ብሶት መግለጫ ነው። “አትናገር”፣ “አትተንፍስ” የተባለ ወጣት ቀዳዳውን ሾልኮ ከወጣ እንደ ነብር ኃይለኛ ነው። በሃገር ቤት የተደረጉት አመጾች ሳይደመሩ፣ የፌስቡኩን ናሙና ብቻ እንኳን ተመርኩዘን ያስተዋልነውን ብናስቀምጥ፣ ኢሕአዴግን ከሞላ ጎደል እጅግ በርካታ የወጣት ተቃዋሚዎች እንዳሉት ማወቅ ይቻላል። ስድሳ በመቶ የሚሆነውን የኢትዮጵያ ሕዝብ የሚወክሉት ወጣቶች ኢሕአዴግን አይደግፉም። እነዚህ ወጣቶች በኢሕአዴግ ዘመን ያደጉ ወጣቶች ናቸው። መንግሥት “የሚቃወሙኝ የቀድሞ ሥርዓት ናፋቂዎች ናቸው” የሚለውን ሰበቡን ውድቅ ያደርጉበታል። ኢሕአዴግ “ለገጠሩ ሕዝብ አጋዥ ነኝ” የሚለውንም አባባል “የገጠሩ ወጣቶች ተሳትፎ” አፋልሶታል። ይህ ኢሕአዴግን ደጋፊ አልባ ለማድረጉ በቂ ማስረጃ ነው። የአስቸኳይ ጊዜው አዋጅ ውቃቢዎቹን ከዚህ ሁሉ ውርጅብኝ የሚከልሉት ላጭር ጊዜ ነው።

ኢትዮጵያን ከዚህ በኋላ ትመራ የምትችለው ሰከን ባለ ኃይል ነው። ሁሉንም ጎሳዎችና ነገዶች በአንድ ማዕድ የሚያሰባስበው “ኢትዮጵያዊነት” ከብስለት (prudence) ይገኛል። ደግና ትሁት የሆነው ኢትዮጵያዊ ቅን ይሁንለት እንጂ ለማንም ይገዛል። የፖለቲካ ባህላችን ባብዛኛው ይህን ይመስላል። ለብዙ ዓመት በብሔራዊ ነጻነት የኮራ ሕዝብን “የሥልጣን ጥማትን በማርካት ጥማት” ለባዕዳኑ የግራውም ሆነ ቀኙ ርዕዮተዓለም ተንበርካኪ ማድረግ አይቻልም። በስድሳዎቹ የተማሪዎች እንቅስቃሴ ዘመን ተማሪዎች እንዳይረብሹ አሜሪካኖች በስድስት ኪሎና አራት ኪሎ ዩኒቨርሲት ካምፓሶች ውስጥ አዳዲስ የመኝታ ቤቶችንና (new block) ኬኔዲ ላይብራሪን (Kennedy Library) አንጸው ነበር። እነዚህ ምቾቶች ተማሪውን ከትግሉ አላስቆሙትም። ኢሕአዴግም ለብዙ ዘመን ተከፍሎ በማያልቅ የዓለም ባንክ ብድር ፎቆችና ፋብሪካዎች ተክሏል፣ ከአዲስ ድሬዳዋ፣ ከአዲስ ትግራይ ዘመናዊ መንገድ አንጥፏል። ይህም የዛሬውን ወጣት በተለይም ደግሞ ዓለም አንድ በሆነችበት ዘመን (globalization) የሚኖረውን ወጣት ተቃውሞ አላዳፈነም። ላዲሱ ትውልድ ብዝሃነት (diversity) ከዓለማቀፍ ማህበራዊ ምጣኔ ኃብታዊ ትስስር ጋር አብሮ መራመድ እንጂ “ብሔር ብሄረሰቦች” የሚለው አሮጌው የማርክሲስቶች አባባል አይደለም።

ሃገራችን ከፖለቲካ ፓርቲዎች በተጨማሪ ሥነ ምግባርን የሚያስተምር ግብረገብነትን የሚያስፋፋ ከሁሉም የኃይማኖት አባቶች የሚውጣጣ አዲስ ኃይማኖታዊ ድርጅት ያስፈልጋታል። ይህ ድርጅት እንደ ፓርቲ ለሥልጣን የሚወዳደር ሳይሆን ለሕዝባዊ ግልጋሎት ራሱን የሚያዘጋጅ የሥነልቦና ተሃድሶ መስጫ ኃይል ነው። ይህ ድርጅት በሃገራችን ነባራዊ ሁኔታ ታግዞ ሕዝብን በግብረገብነት የሚያንጽ አስተሳሰብን የሚያሰፋና ዓዕምሮን ለሥራና ለስተሳሰብ እድገት የሚያዘጋጅ ስብስብ ነው። ይህ ድርጅት ለሕዝብም፣ ለመንግሥትም፣ ለፖለቲካ ፓርቲዎችም የሥነ ምግባር ምንጭና አጋዥ ኃይል ብቻ ሳይሆን የሥልጣንና ፖለቲካ ሙስናን (power and political corruption) ጭምር የሚዋጋ ኃይል ይሆናል። ጽሑፌን በዚህች ማሳሰብያ ልቋጭ።

ጋናዊው የምጣኔ ኃብት ምሁር የሆኑት ዶክተር ጆርጅ አይተይ (George Ayittey) አንድ ወቅት በስብሰባ ላይ ሲናገሩ ያሁኑን አፍሪካዊ ትውልድ “አነር” (Cheetah) ሲሉት በሥልጣኝ ላይ ያሉትን በልተው በልተው በቃኝ የማይሉትን ሙስናው ያወፈራቸውን ገዢዎች “ጉማሬ” (Hippos) ብለዋቸዋል። እርሳቸው በነዚህ “አነሮችና ጉማሬዎች” መካካል (African Cheetahs versus Hippos) ያለው ትግል ቀላል እንዳልሆነ አውስተው፣ ዞሮ ዞሮ ጉማሬ አነርን አባሮ መያዝም ሆነ ማሸነፍ ስለማይችል ሜዳውን ከወዲሁ ቢለቅለት ውሃ ውስጥ ለሚያሳልፈው ቀሪ ዘመኑ መልካም መሆኑን በማውሳት ምክራቸውን ለግሠዋል። እነዚህኑ አፍሪካዊ ጉማሬ ባለስልጣኖች ነው ፕሬዚዴንት ባራክ ኦባማ ኬንያን በጎበኙበት ወቅት “ይበቃችኋል፣ እርፍ በሉ፣ ሥልጣኑን ለቃችሁ ያጠራቀማችሁትን ብሉ” ያሉት።

ሠሚ ጆሮ ያለው ቢኖር እነዚህ ምክሮች የአፍሪካን አምባገነኖች ከስጋትና ነገ ከሚመጣው መቅሰፍት የሚያድናቸው ምክር ነበር። ምክሮቹ አህጉሪቱንም ከጥፋት ያድናሉ። ኢሕአዴግም ከእነዚህ ምክሮች ማስተዋል ያገኛል የሚል እምነት አለኝ።

ለመሆኑ አሁን የሌሊት ወፍ አለ? ጊዜው እንዴት ተለውጧል! ልጅ እያለሁ ቀትር ላይ ህምምምምም  እያለ የሚሰማው የንብ ድምጽ አሁን ላይ የለም:: ጠጠር ወደሰማይ ስንወረውር ጠጠሩን ተከትሎ ላይ ታች የሚል ንብ ዛሬ አይታይም:: በክረምት ከመሬት የሚፈላው አሸን: አሸኑን ለመልቀም ብር ብር የሚሉ ወፎች የሚፈጥሩት የተፈጥሮ ሙቀትና ድራማ ደብዝዟል:: የትኩስ እንጀራ ሽታ ከሩቅ አይጣራም::  ብዙ ብዙ ነገር ተለውጧል:: ቀን ላይ በሜዳ መሀል ስንጓዝ ድንገት ቱር ብላ ስትበር የምታስደነግጥዋ ድርጭት: በምሽት ጆሮን ታካ ሽው ስትል ቆሌ የምትገፈዋ የሌሊት ወፍ መኖራቸው እንኳ አይታወቅም:: 

ላወራ የፈለኩት ስለአንድ የሆነ የሌሊት ወፍ ነው:: ይህኛው የሌሊት ወፍ ወፍ አይደለም: ሰው ነው:: የሌሊት ወፍ የሚል ስያሜ  የሰጠሁት ቀድሞ የነበረውን ስብዕና ገፍፎ ጥሎ ከጊዜ በኋላ በተላበሰው አዲሱ ባህሪው ነው:: የቀኑ ብርሀን ደብዝዞ ምሽቱ ሲተካ የጨለማው ተዋናይ ሆኖ ብቅ ስላለ ነው:: ፊቱስ የሌሊት ወፍ ሳይመስል ይቀራል!

መስሪያ ቤቴ የብሔር ብሔረሰቦች መናሀሪያ ነበር ማለት ይቻላል:: አገው: ትግሬ: ኦሮሞ: ጉራጌ: አማራ: ከምባታ: ወላይታ – – -የሆኑ ሰራተኞች የተሰባሰቡበት:: ከተለያየ ጎሣ መሰባሰባችን ከልዩነት ይልቅ አንድነትን: ከመፈራራት ይልቅ መዋደድን: ከመጠራጠር ይልቅ መተማመንን ያጎናጸፈን ነበር:: በእረፍት ሰዐት ያለው ጨዋታና ተረብ ለጉድ ነው:: እና ሁሉም የእረፍት ሰዐቷን ይናፍቃል:: ጎሣችን አንዱ የመተራረቢያ አጀንዳ ሆኖ ስንጠራረብ ሳቅና ውካታ እንጅ ቂምና ኩርፊያ ተሰምቶን አያውቅም::

አድዋ ቡዳ ነው ስለሚባል የአድዋው ጓደኛችንን ነገር ስንጀምረው “አይናማው ምን ታስባለህ?” በማለት ነበር:: አይናማው የምንለው በዐይኑ ሰው ይበላል ለማለት ነው:: አይናማው “እኔና አንተማ እንዲህ አንባባልም” ይልና ቀስቱን ወደጎጃሜው ይወረውራል:: “በደንብ ተከራከሩ: እኛ በኋላ እንፈርዳለ” ይላሉ ሌሎቹ:: ቤቱ በሁካታ ይሞላል:: የሰላሌዋ ፍልቅልቅ የጨዋታው እምብርት ናት:: እርሷ ስትመጣ ሁሉ ነገር ደስ ይላል:: የሰላሌ የገጠር ሴቶች የሆነ ነገር በጀርባቸው ተሸክመው ሲሄዱ ሽንታቸው ከመጣ ቀሚሳቸውን ሰብሰብ አድርገው እንደቆሙ ይሸናሉ እንደሚባል ስለምናውቅ የሆነ ነገር በተናገረች ቁጥር “ወንድ ነሽ!” ብለን እናሸሙራታለን:: “አትጠራጠሩ!” ትላለች  እየሳቀች:: ከምባታው ጓደኛችን ጎጃሜውን መተረብ ይወዳል:: ሲናገር አፉን እንዳልፈታ ሕጻን ኩልትፍትፍ ስለሚል ቢሰሙት ቢሰሙት አይጠገብም:: ጎጃሜው “አንተም አፍ አለኝ ብለህ ታወራለህ ገመድ አፍ” ብሎ ያስቅበታል:: ከምባታው አይረታም “ገመድ አፍ ብሆንም እናገራለሁ” ይልና ጎጃምን የሚያናንቅ ነገር ጣል ያደርጋል:: ሌላው “ነው እንዴ!” ይልና ያዳንቃል:: ይኸኔ ጎጀ በልበ ሙሉነት “ደግሞ ብሎ ብሎ ከምባታ ጎጃምን ይንቅ ጀመር?” ሲል ድጋፍ ፍለጋ ሁሉንም ይቃኛል:: መጯጯሁ አይድረስ ነው::  ሁሉም ከወዲያ ወዲህ ነገር እየተወራወረ ድምጹን ለማሰማት እየጮኸ ስለሚያወራ አካባቢው የቅቤ ገበያ ይመስላል:: ከምባታው ይመልሳል “ከምባታ ጎጃምን እንዴት አይንቅም! ስማ! ጎጃም እህል እንጅ መች ሰው ያበቅላል” ይላል በአሸናፊነት መንፈስ ዙሪያውን እየገረመመ:: “ነገረው!” ይላል ሌላው እየተቀባበለ:: የሰሜን ወሎ አካባቢ ተወላጆቹ ሁለት የስራ ባልደረቦቻችን የማይለያዩ ጓደኛሞች ናቸው:: እነርሱ ሲመጡ የነገር ጦሩ ወደነርሱ ይዞራል:: “እነ አባ ውዴ መጡ!” ይላል ቀድሞ ያያቸው:: አባ ውዴ የሚባሉት “ላሊበላ” በአንዳንድ አካባቢ ደግሞ “አሚና” የሚባሉት ናቸው:: እነርሱም መከላከልና ማጥቃት ይጀምራሉ:: በዚህ ግብግብ አሸናፊም ተሸናፊም የለም:: አኩራፊም አስኮራፊም የለም:: ሁሉም የሚደረገው በቃ ለጫወታ ብቻ ነው:: እዚህ ቦታ ላይ ተርጓሚም አስተርጓሚም የለም:: የናዝሬቱ ልጅ አንዱ የተዋጣለት ብልጥ ተራቢ ነው::  አካሄዱ ለየት ይላል:: በሌላው ላይ ለመቀለድ ከመነሳቱ በፊት መጀመሪያ ራሱን በራሱ ያስተዋውቃል:: ኦሮሞ የሚሉትን አይቀበልም:: “ማንም እየተነሳ የሚያወጣልኝን ስም የምቀበል አይደለሁም:: እኔ የከረዩ ጋላ ነኝ:: እያንዳንድሽን ደህና ቦታ ባገኝሽ ኖሮ ቁርዝሽን እጎነድልልሽ ነበር::” ይልና ቤቱን በሳቅ ይሞላዋል:: “እኔ የጋሊቱ ልጅ!” ይላል ሲፈክር:: “ጅንኑ መጣ!” ይባላል ጎንደሬውን ለመፎገር:: ጎንደሬው “እንደ እናንተ ከየት እንደመጣሁ የማልታወቅ እንዳይመስላችሁ:: ጥርት ያልሁ ጎንደሬ የነቴወድሮስ: የነፋሲል: – – -ዘር መሆኔን እወቁ” ይላል በኩራት:: ሌላው ይነሳና “ጉድ እኮ ነው! ጎንደር ንጉሥ አጫዋች እንጅ ንጉሥ ሆኖ መች ያውቅና ነው እንዲህ የምትለው እባክህ!” ሲል በሳቅ ፍ-ር-ስ ይባላል:: ማንም ስለምንም ግድ የለውም:: ጫፍ ተይዞ ይወራል: ተፈብርኮም ቢሆን:: ዋናው ነገር ጨዋታ ፈጥሮ መጫወት መሳቅ ብቻ ነው:: እንዲህ እንደአሁኑ ማንነቴ: ጎሣዬ: ቋንቋየ ተነካ ብሎ አካኪ ዘራፍ የሚል አልነበረም:: ሁሉም መግባቢያ: ሁሉም መጫወቻ: ሁሉም መሳሳቂያ: ጭንቀትን ማራገፊያ ነበር:: ከተለያየ ጎሣ መምጣታችን የፍቅራችን ሚስጥር ነበር::

ሌላ የጫወታ አይነት ደግሞ አለ: “ቀደዳ” የሚባል:: በዚህ ጨዋታ ላይ ገጠመኞች እና ግለሰባዊ ታሪኮች ይቀርባሉ:: ማንም ከቤቱ ውጭ ያለን ግለሰብ ታሪክ እያነሳ አያብጠለጥልም:: ሁሉም የሚያወራው በራሱና በራሱ ዙሪያ ስላለው ብቻ ነው:: ማጋነን ወይም ፈጥሮ     ማውራት እንደነውር አይቆጠርም:: የሚፈለገው የሚያስቅ ነገር ማምጣት ብቻ ነው:: ወላይታውና ከምባታው ጓደኞቼ ሁልጊዜም ለሽንፈቴ ምክንያቶች ነበሩ:: በተለይ ወላይታው አንደኛ ፎጋሪ ነው:: አንድ ቀን ሲያቀብጠኝ በትውልድ ከተማየ ስላለው ሁኔታ እያወጋሁ ነበር:: “ከተማው እንዴት ነው: ማለት ትልቅ ነው!” የሚል ጥያቄ ያቀረበልኝ ማን እንደነበር አላስታውስም:: “አዎ ትልቅ ነው” አልሁኝ ደረቴን ነፍቸ:: ያወዳደርሁት በሥራ ከምኖርበት ከተማ ጋር ነበር:: አንድ የትውልድ ከተማየን የሚያውቅ ሰው ከየት መጣ ሳልለው ካለቦታው ተገኝቶ ያስቅብኝ ጀመር:: የተሳቀብኝ ውሸት ተናግረሀል ተብየ ነበር:: “ስሙኝማ!” አለ ሰውየው የሁሉንም ጆሮ ለመሳብ ጮክ ብሎ:: “አሁን እርሱ ወንድሜ ተወለድሁባት ከሚላት ከተማ የትራፊክ ፖሊስ ሆኘ ተመድቤ ሄጀ ነበር::” “እ—ሺ” አለ ምድረ ወሬኛ::  “ይገርማችኋል በቀን ቢበዛ አስር መኪና ቢሄድባት ነው:: እዚያ ቦታ የትራፊክ ፖሊስ አድርገው እንዴት እንደላኩኝ ሳስብ ዘወትር ይገርመኛል:: ያለችው አስፓልት አንዲት ብቻ ናት:: ያችም መንገድ ዋናዋ የክፍለሀገር አውቶብሶች መተላለፊያ መስመር ናት:: በዝናብ ጊዜ አካባቢው ጭቃ ስለሚሆን እቁብተኛውም እድርተኛውም ስብሰባ የሚያደርገው በዚች አስፓልት መንገድ ላይ ነው” አለ:: “እሽ ያራዳ ልጅ ምን ትላለህ!” አሉኝ እየተቀባበሉ:: ዝም ብልም ደግ ነበር:: ሰውየውን ዋሽቷል ብየ ልከራከር ከንፈሮቸን ላላቅቅ ስል ወላይታው ጓደኛችን በአስገምጋሚ ድምጹ አቋረጠኝ እና  “ቆይ እስቲ ለመሆኑ ትልቅ ነው በምትለው ከተማ ታክሲ አለ?” ሲል ጠየቀኝ:: “አይ ታክሲ የለም ጋሪ ግን አለ::” ብየ መልስ ሰጠሁ:: የተረገመ! እግሩን ጭምር እያነሳ ሲንከተከት ቆየና “ታዲያ አህያና ፈረስ የሚውልበትን ነው ከተማ የምትለው!” ብሎ ሲያስቅብኝ ከረመ::

በዚህ የቀደዳ ፕሮግራም “ኮከብ ቀዳጅ” የሚል ማዕረግ የተሰጠው የስራ ሀላፊያችን ነበር:: የሥራ ሀላፊያችን የደቡብ ሰው ነው: ቦርቧራ የሚሉት አይነት:: ስቆ ያስቃል አሳስቆ ያሰራል:: ከሰራተኛው ውስጥ አንድም ሰው እንደ አለቃ አይቶት: እንደ አለቃ ፈርቶት አያውቅም:: ይህን ሰው ጠላሁት የሚል አንድም አይገኝም::  ወይም ተግባቢና የሁላችንም ጓደኛ በመሆኑ ምክንያት የናቀው ሰው አልነበረም:: ኮስታራ ባለመሆኑ ሰራተኛው ከሥራ የቦዘነበት ወይም ሥርአት የጎደለበት ሁኔታ አልነበረም:: ጠቅላላ ሠራተኛው የሚገርም ዲሲፕሊን ነበረው:: በሥራ ጊዜ በሥነስርአት ይሰራል:: በእረፍት ጊዜ ደግሞ ምን ይሉኝ ሳይል የልቡን አውርቶ ስቆ አሳስቆ የኑሮና የቤቱን ሸክም ያራግፋል::  ሀላፊያችን የኮከብ ቀዳጅነት ማዕረግን ያገኘው በሁለት ቀልዶቹ ነው::

አንደኛው እንዲህ የሚል ነበር:: “የሆነ ድግስ ላይ የደረስሁት ትንሽ ዘግይቸ ነበር:: ሥራ በዝቶብኝ ስለነበር በሰአቱ ልደርስ አልቻልሁም:: ተጋባዡ በልቶ ጠጥቶ ርሀብና ጥማቱን አስታግሶ ሁሉም የየራሱን ጨዋታ ይዟል:: የሩጫ ያህል እየፈጠንሁ ስለመጣሁ ውሀ ጥም አቃጥሎኛል: ምሣም አልበላሁም:: አስተናጋጁ የሆነ ቦታ አመለከተኝና ወደዚያ አምርቸ ቁጭ አልሁ:: ስለጠማኝ እንደሆን አላውቅም: ጠላው የሚጠገብ አልነበረም:: አስተናጋጁ ሞልቶልኝ ሄዶ ሁሉንም ከሚያስተናብርበት ቦታ ሲደርስ ጠላውን ደቅ ደቅ አድርጌ ጠጥቸ ባዶዋን ብርሌ ከፍ አድርጌ አሳየዋለሁ:: መጥቶ ሞልቶልኝ ተመልሶ ሲሄድ አሁንም እንደዚያው አደርጋለሁ:: ሁሉም የቀረበለትን ለአመል ያህል ፉት እያለ መልሶ እያስቀመጠ ጨዋታውን ቀጥሏል:: እኔ ግን ጥሜ ሊቆርጥልኝ ስላልቻለ ሰውየውን ማመላለስ ቀጠልሁ:: አስተናጋጁ ከእኔ በስተቀር ሌላው ወደጨዋታው እንዳደላ ስለተገነዘበ ለአመል ያህል ሁሉንም በዐይኑ ከቃኘ በኋላ በትልቅ ማንቆርቆሪያ ጠላውን ሞልቶ ሲያበቃ ‘ምን አደከመኝ’ ብሎ ከነማንቆርቆሪያው ከአጠገቤ መጥቶ ተቀመጠ::” ሲናገር የፊቱ ገጽታና የሰውነቱ እንቅስቃሴ ሲበዛ አርቲስቲክ ነው:: ሁሉም ማለት ይቻላል በሳቅ ወደቀ::

ሁለተኛው ገጠመኜ ብሎ ያወራን ደግሞ እንዲህ የሚል ነበር:: “የዩኒቨርሲቲ ተማሪ እያለሁ ከአንድ ልጅ ጋር ተጣላሁ:: ራሴን ከጠቡ ለማራቅ ብፈልግም ልጁ የሚለቀኝ አልሆነም:: ‘ኧረ እባክህ ተወኝ’ ብለው እሽ የሚለኝ አልሆን አለ:: ሲበዛብኝ ከጎኔ ተለይታ የማታውቀዋን ሰንጢየን ላጥ አድርጌ ቂጡ ላይ ሰካሁለት:: ልጁ ያልጠበቀው ነገር ስለነበር በድንጋጤ ብን ብሎ ጠፋ:: ‘የት አባቱ! ተገላገልሁ!’ ብየ ወደዶርሜ ልሄድ ስል ከሰንጢው እጀታ ላይ የተጻፈው ሙሉ ስሜ ትዝ አለኝ:: ትምህርቴን አቋርጨ ወደእስር ቤት እንደምወረወር ሳስብ ድንጋጤ መላ አካላቴን ይወረኝ ያዘ:: የነበረኝ ብቸኛ አማራጭ ልጁን መፈለግ ነበር:: እንደአጋጣሚ ከግቢው ውጪ ቆሞ  አካባቢውን በፍርሀትና በጥርጣሬ ሲቃኝ አየሁት:: ጩቤየን ከእጀ ለማስገባት አዋዝቸ ልቀርበው ሞከርሁ:: ልጁ ግን ድጋሚ የምወጋው መስሎት ልክ ነብር እንዳየ የሜዳ ፍየል እየዘለለ እግሬ አውጭኝ አለ:: በምንም አይነት የቃላት ሽንገላ ላስቆመው ስላልቻልሁ ባለ በሌለ አቅሜ እየሮጥሁ እከተለው ጀመር:: እሱ ሲሮጥ እኔ ስከተል እንደምንም ብየ ብሔራዊ ሙዚየም ላይ ደረስሁበት:: ቀላል ሩጫ አልነበረም የሮጥሁት:: በዚያው ብቀጥል ኖሮ ብዙ ሳልደክም ወፍራም እንጀራ በበላሁ ነበር:: ልጁ ከመደንገጡ የተነሳ ከታፋው ላይ የተቀረቀረውን ሰንጢ ልብ ሳይል ይዞት ሲሮጥ ዋለ:: መጨረሻ ላይ ግን እንደምንም ደርሸበት ሰንጢውን ነቅየ በእጀ አስገባሁ:: ሰዎች ሁኔታችንን በአግራሞት ይከታተሉ ነበር:: ይህ ሁሉ ሲሆን ልጁ ሩጫውን እንደቀጠለ ነበር:: ከዚያም በኋላ አላየሁትም” አለን:: ሳቅ ቢገድል ያን ጊዜ ሁላችንም በሞትን ነበር:: በቃ የአመቱ ኮከብ ቀዳጅነት ማዕረግን ተቀዳጀ::

ያ ሁሉ ፍቅራችን እና መተሳሰባችን ግን እንደድሮው መቀጠል አልችል ብሎ ቀስ በቀስ ፍቅሩ ወደጠብ: መተማመኑ ወደመጠራጠር   ተለወጠ:: ለዚህ ሁሉ ምክንያቱ ደግሞ የሌሊት ወፍ ነበር:: እስከ 1985-1986 ድረስ የሌሊት ወፍን የምናውቀው በአዲስ አበባ ልጅነቱ ነበር: አማርኛው ጥርት ያለ: ሌላ ቋንቋ ከአንደበቱ ተደምጦ የማያውቅ:: ቋንቋውን እንዳይናገር ተከልክሎ ነው ብሎ የሚሞግተኝ አይኖርም ማለት በአሁኑ ጊዜ የሚቻል አይመስለኝም:: ያም ሆነ ይህ እስከ 1986 ዓ.ም ድረስ ከሁላችንም ጋር ተመሳስሎ ስንቀልድ ቀልዶ ስንስቅ ስቆ ኖሯል:: በ1986 ዓም ላይ የሌሊት ወፍ የአድዋ ልጅ መሆኑን በይፋ ነገረን:: ከዚያ በኋላ እንደኛ ተራ ሰራተኛ የነበረ ቢሆንም አነጋገሩና ሁኔታው የባለስልጣንነት ባህሪ እየተላበሰ ቀስ በቀስ ራሱን ከብዙሀኑ እያገለለ መሄድ ጀመረ:: የነገር ብልት ሲያወጣበት የነበረው የአማረኛ ቋንቋ በአንድ ጊዜ ጠፍቶት መንተባተብ ያዘ:: ወዲያው እንዴት እንደሆነ ሳይገባን የመሥሪያ ቤታችን ምክትል ሀላፊ ሆኖ መሾሙ በስብሰባ ላይ ተገለጸልን:: ከዚያ በኋላ ያ ሳቅ ጨዋታ ቀርቶ ሁሉም በየስርቻው ተወሽቆ የራሱን የውስጥ ህመም ያስታምም ያዘ:: አዲዮስ ነጻነት! የመሥሪያ ቤቱ ድባብ መቶ በመቶ ተለወጠ:: የሌሊት ወፍ ባለስልጣን መሆኑን ለአፍታም እንድንዘነጋ አይፈልግም:: በአንድ ጊዜ ወደሁሉን አዋቂነት ተቀይሮ የሁሉም ነገር መምህር ሆነ:: በትንሽ በትልቁ ይቆጣናል: ይገላምጠናል:: የምንሰራው በትዕዛዝ ሆነ:: ወደነው የምንታዘዝለት አለቃችን እያደር ፈርተነው ለምንታዘዝለት ምክትል አለቃችን አሳልፎ ሰጥቶን ራሱም ከእኛ እንደአንዳችን ትዕዛዝ ተቀባይ ሆነ::  ለካስ ሰውን ሰው የሚያደርገው ስልጣኑ ነው! ቀደም ሲል ከማናችንም አይበልጥ የነበረው የሌሊት ወፍ ዐይን ሞልተው ደፍረው ሊያዩት  የሚያስፈራ ሆነ::

ሁላችንም የአባልነት ፎርም እንድንሞላ ሲነገረን ብዙወቻችን መደናገራችን አልቀረም:: ይሁንና አብዛኛው ሰራተኛ ራሱን ከሁኔታው ጋር አጣጥሞ ከሌሊት ወፍ እግር ስር ለመንከባለል ጊዜ አልፈጀበትም:: ጥቂቶች ብቻ አባል አንሆንም ብለን ግግም አልን:: እየተጠየቅን ያለነው  ለሕወሀት አባልነት አይደለም:: ምክንያቱም የሚታወቁት የትግራይ ልጆች በዚያው በራሳቸው መስመር ይገናኙ ይሆናል:: ከ90% በላይ የምንሆነው ሰራተኞች ግን ትግሬ አይደለንም:: የምንሰራውም በትግራይ ክልል ውስጥ አልነበረም:: ማን አድራጊ ፈጣሪ አደረገው? ለሌሎች ድርጅቶች የአባል መልማይነት ማዕረግ ማን ሰጠው? አባል አንሆንም ያልን ሰዎች በተናጠል እየተጠራን መጠየቅ ያዝን:: እኔ “ሁሉም ሰው ፖለቲከኛ መሆን አይችልም:: ፖለቲከኛ መሆን የሚፈልጉ ሰዎች ራሳቸው ማመልከቻ ይዘው ሊመጡላችሁ ይችላሉ:: እኔ በበኩሌ በድርጅት ዲሲፕሊን መታሰር የማልፈልግ ደስ ባለኝ መንገድ መኖር የምመርጥ ሰው ነኝ” የሚል መልስ ሰጠሁ:: እንደዚያ ከሆነ የአባልነት ሳይሆን የደጋፊነት ፎርም ሙላ ተባልሁ:: “ኢሕአዴግን አትደግፍም?” ተብየ ስጠየቅ “ኧረ እደግፋለሁ!” አልሁ:: እንደዚያ ከሆነ በል የደጋፊነት ፎርም ሙላ የሚል ትዕዛዝ ተሰጠኝ:: “ፎርም አልሞላም: ግን ደጋፊ ነኝ” ብየ በአቋሜ ጸናሁ:: ይህ መልሴ የሌሊት ወፍን የሚያስደስት አልሆነም::  “ፎርም የማትሞላ ከሆነ ደጋፊ አይደለህም ማለት ነው:: ደጋፊ አይደለህም ማለት ደግሞ ጠላት ነህ ማለት ነው” ሲለኝ ግልፍ አለኝና “እንደፈለግህ መተርጎም ትችላለህ” ብየው ጥየው ወጣሁ::

ለካስ ዘመድ ጊዜ ነው! የልብ ጓደኞቸ ጭምር ራቁኝ:: ከእኔ ጋር የአቋም አንድነት የነበራቸው ሁሉ ብዙ እርምጃ ሳይራመዱ እጥፍ ብለው የየሌሊት ወፍ አፋሽ አጎንባሽ ሆኑ:: አንዳንዶቹ በየሌሊት ወፍ ሪኮመንዴሽን የትምህርት ዕድልና ስልጣን አገኙ:: በእኔ ላይ ግን ፈተናወች በዙ:: ስራወች ከሌሎች እየተቀነሱ ይጫኑብኝ ጀመር:: በየምክንያቱ ጉንተላው ሊያሳብደኝ ደረሰ:: በዚህ የተነሳ በየስብሰባው መናገር: የሰውየውን ገመና ማጋለጥ ጀመርሁ:: ያም ሆኖ አድራጎቴ የእኔን ሸክም የበለጠ አከበደብኝ እንጅ በእርሱ ላይ ያመጣበት ጣጣ አልነበረም:: በዘመነ ሕወሀት ህሊናና ዕውነት ጎጅ መሆናቸውን በተግባር አየሁ::

ምክትል ሀላፊ ሆኖ መሾሙ ሳያንስ ይባስ ብሎ የወረዳው አድራጊ ፈጣሪ መሆኑን አምኘ ለመቀበል አልቻልሁም:: የክልል ወረዳ ሀላፊወች ፊት የሚፈካውና የሚጠቁረው የርሱን ገጽ ተከትሎ መሆኑን የተረዳሁት ጊዜ ካለፈ በኋላ ነበር:: ሳላውቀው ለካስ የሌሊት ወፍ የከተማው ትልቅ ሰው (Important figure) ኖሯል::

የሥራ ኃላፊያችን በተግባር የምክትሉ ተላላኪ ሆነ:: በአጋጣሚ ሰዋራ ቦታ ከተገናኘን “ልጅ አሳድግ ብየ ወንድሜን ከዳሁህ:: ምን አድርግ ትለኛለህ? አንተስ ምን ቸገረህ እንደሰው ብትመስል እና ነገሩን ብታበርደው” ይለኛል:: ሁሉም ሸሹኝ:: ይባስ ብለው አንዳንዶቹ መልዕክተኞች ሆነው ይነካኩኝ ጀመር:: ከአመት አንድ ጊዜ ድግስ ደግሰን እየበላን እየጠጣን ሁሉም ያለውን እያዋጣ እንጫወት: እንደንስ: እንዘፍን በነበረበት በዚያ ደግ ዘመን እንደ ድምጻዊ መድረክ ላይ ወጥቸ ያቀነቀንሁት ትዝ ይለኛል:: ጉንጮቸን ስሞ የአምስት ብር ኖት አውጥቶ የሸለመኝ ጓደኛየ ከአፍታ ቆይታ በኋላ “አንተ እኰ የእውነት ታደርገዋለህ!” ብሎ ከኪሴ ገብቶ መልሶ ሲወስዳት  በደስታ ያሳቀኝን ያህል በዘመነ ፍዳ የጥፋት ተባባሪ ሆኖ ባደረሰብኝ የክህደት ተግባር የቁጭት ሳቅ አስቆኛል::

ሰሞኑን የምሰማው “ሚስማር ሲመቱት ይጠብቃል “የሚለው አባባል እኔ ላይ የሚሰራ አልነበረም:: አመታት ከማጥበቅ ይልቅ  ሊያጣምምም ይችላል:: ያ ሁሉ ፎልፏላነቴ ድራሹን ጠፍቶ በብቸኝነት በሀሳብ ተወጠርሁ:: በራስ መተማመኔና ጥንካሬየ ተወግዶ ግራ የገባኝ ልፍስፍስ: ተጠራጣሪና ድንጉጥ ሆንሁ:: በመጨረሻም “ሥራ ላይ ንዝህላልነት ያሳያል: የድርጅት አባሎችን ካለስማቸው ስም ይሰጣል” ተብየ በዲሲፕሊን እና ቁጥጥር ኮሚቴ ክስ ቀረበብኝ::

የዞን ሀላፊወች ሁሉንም ነገር ያውቁ ስለነበር ራቅ ወዳለ ሌላ ዞን ተዛውሬ እንድሰራ ሁኔታቸውን በሚስጥር ስላመቻቹልኝ ሁልጊዜም አስባቸዋለሁ:: ደጉም ክፉውም ሁሉም በየፈርጁ ይታሰባሉ::

በመስሪያቤቱ ሥነ-ሥርዓት በተለያየ ምክንያት መስሪያቤቱን ለቆ ለሚሄድ ሰው የሽኝት ግብዣ ማድረግ የተለመደ ነበር:: የሚመጣን ተቀብየ የሚሄድን ሸኝቸ እንዳልኖርሁ አካባቢውን በዝውውር ስለቅ እንሸኘው ያለ: ደህና ሁን ብሎ ምኞቱን የገለጸልኝ አልነበረም:: የሌሊት ወፍ መዛወሬን ሲያውቅ “ከማይገኝበት ቦታ ሄዶ መደበቁ ነው!” ብሎ እንደተሳለቀብኝ ሰማሁ::

ተዛውሬ በሄድሁበት ቦታ ለጥቂት ጊዜያትም ቢሆን እፎይታ አግኝቻለሁ:: የዲስፕሊን ኮሚቴው የወሰነብኝን ውሳኔ የተቀበልሁት በአዲሱ የስራ ቦታየ ላይ ሆኘ ነው:: በውሳኔው መሰረት ከደመወዜ ላይ መቀጫ ከፈልሁ: ከደረጃ ዕድገትም ታገድሁ::

የሌሊት ወፍ እኔን ከነቀለ በኋላ ፊቱን ያዞረው ወደሥራ ኃላፊው ነበር:: ስልጣኑን በመጠቀም በዙሪያው የተኮለኮሉትን ተስፈኞች አስተባብሮ የሥራ ኃላፊውን ከቦታው አስነስቶ በተራ ሠራተኛነት መድቦት ሲያበቃ የኃላፊነት ቦታውን ለራሱ አድርጎ የምክትልነቱን ማዕረግ ደግሞ ለጀሌው ሰጠ:: በተወሰደበት ሕገ-ወጥ ርምጃ ሲበሳጭ የነበረው ቅኑ ኃላፊያችን ብዙም ሳይቆይ በሞት መለየቱን ስሰማ ከልብ አዝኛለሁ::

የየሌሊት ወፍን ሕወሀታዊ አገዛዝ ተከትሎ ነበር በመሥሪያ ቤታችን የነበረው የዘመነ ፍስሀ ጊዜ ወጥቶ ዘመነ ችጋር የገባው: ሳቅና ጨዋታችን በለቅሶና በሀዘን የተተኩት: መተማመንና አንድነት ለመጠራጠርና ለልዩነት ቦታቸውን የለቀቁት:: የሌሊት ወፍ ያንን ድንቅ ማህበራዊ ህይወት አናግቶ: ትንሽቷን ኢትዮጵያችንን አፈራርሶ ተልእኮውን ሲጨርስ ወደአዲስ አበባ ሄዶ በሰላም እየኖረ እንደሆነ ሰማሁ:: ያ ፍቅር: ያ አንድነት: ያ መተሳሰብ: ያ መቻቻል: ያ ሳቅና ጨዋታ በአንድ ጭብጥ የማይሞላ እርኩስ መንፈስ እንዳልነበረ ሆነ:: ያ በትንሽ ገቢ እምቡር ብለን በፍቅርና በሰላም የኖርንበት መልካም ጊዜ ትዝታውን ትቶ እንደቀልድ አለፈ::

ሞት ለወያኔ!

ትንሳኤ ለኢትዮጵያ!

ዶ/ር ፍቅርተ ይታገሱ | 

መጸሐፉን ገበያ ላይ ፈልጌ አጥቼው ካንድ የቅርብ ወዳጄ ተውሼ ነው ያነበብኩት ያውም ወረፋ ገብቼ ፦ እጅግ አመሰግናለሁ አሌክስ ወረፋውን ስላሰበርከኝ።
መጸሐፉን ስፈልግ በነበረ ጊዜ (አሁንም እየፈለግሁት ነው) አንድ መደብር ውስጥ ያገኘሁት ሰው ይኼ መጸሐፍ “ኢንዴንጀርድ ስፒሽየስ” ሆኗል አዲስአበባም ሊያገኙሉኝ አልቻሉም እንደው ባጋጣሚ የምታገኘው ከሆነ አደራ አስቀምጥልኝ ብሎ ስልክ ቁጥሩን ለባላመደብሩ ሰጥቶ ሄደ። “ኢንዴንጀርድ ስፒሽየስ” የምትለዋ ነገር ውስጤ ቀረች ፦ ለምን? ከሚል ጥያቄ ጋር። መጸሐፉ ከፍተኛ ተነባቢነት አግኝቶ መሆን አለበት ብዬ አሰብኩ። በኋላ ግን ከሪፖርተር ጋዜጣ ላይ ይህ የፕሮፌሰር ፍቅሬ ቶሎሳ ጂግሳ መጸሐፍ ከጋዜጠኛ ተመስገን ደሳለኝ “የፈራ ይመለስ” እና ጋዜጠኛ ሙሉ ቀን ተስፋው “የዘመኑ ጥፋት” መጸሕፍት ጋር አመፅ ቀስቃሽ ነው በሚል እንዳይሸጥ እየተደረገ እንደሆነና መጽሐፍት አዟሪዎችም ለእስር እንደተዳረጉበትም ጭምር ተረዳሁ።

“የኦሮሞ እና የአማራ እውነተኛው የዘር ምንጭ” ይዘቱ ምን ይሆን? መጸሐፉን እስከማነበውም እጅግ ጓጓሁ።
መጻሐፉን እያነበብኩ በህሊናዬ የሚመላለሰው “ሕዝቤ እውቀት ከማጣቱ የተነሣ ጠፍቶአል” ትንቢተ ሆሴዕ 4፥6 የሚለው የመጸሐፍ ቅዱስ ጥቅስ ነበር (ጥቅሱ ከተነገረበት መጸሓፍ ቅዱሳዊ የታሪክ ይዘት (ክስተት) ተያይዞ ሳይሆን በትርጉሙ ይነበብ) ።

በእርግጥ ያለንበትን የሃያ አንደኛውን ክፍለዘመን የእድገትና የሰው ልጆች የንቃተ ህሊና ደረጃ ለማይመጥን የዘር ፖለቲካ የመከፋፋት የሽኩቻና የመቃቃር አባዜ ሰለባ የሆንነው ያውም የታሪክ እርዛት ሳይኖርብን ተግተን እውቀትን እንደመፈለግ ተግተንም የሚረጭብንን የጥላቻና የመለያየት መርዝ በእውቀትና በፍቅር እንደማርከስ ተግተው ውድቀታችንን የሚደግሱልንን እና ቁልቁል የሚጎትቱንን ወገኖች በመስማታችን ይብሱኑ ደግሞ ሰምተንም በልካቸው ወርደን እነሱን መስለን እነሱን አክለን የሚወረውሩትን ጭቃ መልሰን በመወርወራችን አይደለም ይሆን?
ወደ መጻሐፉ ስንመለስ ፦
የመጻሐፉ መቅድም (ከገፅ 7-14) ብዙ አንኳር ጥያቄዎችን ያነሳና የመጻሐፉንም ዓላማ ይገልጻል።

“በተለይ የኦሮሞን ምንጭ ባጠቃላይ ደግሞ ኦሮሞ ከአማራ ጋር ያለውን ዝምድና በተመለከተ እጅግ ግራ መጋባት አለ።” ብለው ይጀምራሉ ፕሮፌሰር ፍቅሬ ቶሎሳ ጂግሳ። በመቀጠልም…
“ኦሮሞዎች ከቅርብ ጊዜ ወዲህ ማለትም የዛሬ 500 ዓመት አካባቢ ከእስያ ተነስተው በማዳጋስካር አቋርጠው ወደ ኢትዮጵያ የመጡ የውጭ ወራሪዎች ተደርገው አጉል ስም ይሰጣቸዋል። ኦሮሞው መጤ ነው ወይስ አገር በቀል?”
“ስለ አማራ ማንነትም ቢሆን ሁሉም የታሪክ ሊቃውንት ርግጠኞች አይደሉም ፡፡ ከኦሮሞ ቀድመው ከደቡብ አረቢያ የፈለሱ ናቸው የሚሉ ታሪክ ጸሐፊዎች አሉ፡፡ አማሮች እንደ ሴማዊ ይባስ ብሎም እንደ ሃበሻ ይታያሉ፡፡ አማሮች በእውኑ እነዚህን ናቸውን? አማሮች ንጉሠነገሥታትና ንግሥተነገሥታት ሆነው ላለፉት 3000 ዓመታት እንደገዙት እንደ ሰለሞን ሥርወ -መንግስት አባላት ተቆጥረዋል፡፡ አማሮች ይህን ሁሉ ነበሩን? የኦሮሞዎችና የአማሮች እውነተኛው ምንጭ ከየት ነው?”
“እውን አማራው ላለፉት 3000 ዓመታት ዋናው የኢትዮጵያ ገዢ ኃይል ሆኖ ያውቃል? አማሮች የአማራ ሥርወ-መንግስት የሚል መስርተው፣ ኢትዮጵያን የገዙበት አጋጣሚስ አለ? አማራውን እወክላለሁ ብሎ ያወጀ ንጉሠ ነገሥትስ ይኖር ይሆን? ለመሆኑ ላለፉት 700 ዓመታት ኢትዮጵያን የገዛው ኦሮሞ ነው ወይስ አማራው? በኢትዮጵያ ሥርወ -መንግስታት ውስጥ የአማሮች ተሳትፎ ምን ያህልና እስከ ምን ድረስ ነበር? አማራ የሚባል ህዝብስ አለ ወይስ የለም? ንግሥተ-ሳባስ ተረት ነች ወይንስ እውን? ፊደላትን በተመለከተ ለኦሮሞዎች የሚበጀው በላቲን ወይንስ በኢትዮዽያ ፊደላት መጻፍ?”

እያሉ ይጠይቁና እነዚህን ሁሉ ዓቢይ ጉዳዮች በዚህ መጸሐፍ እንደሚመረምሩና መጸሐፉ በነዚህ መደናገሮች እና ጥርጣሬዎች ላይ ብርሃን ፈንጥቆ እውነቱን ያጠራል ይላሉ ።
በዋናው የመጻሐፉ ክፍሎችም በተለያዩ ንዑሳን አርዕስት ስር ተጨማሪ ጥያቄዎች ከአስገራሚ ትንታኔና መልሶች ጋር አተካተዋል።
መጸሐፉ በሶስት አቢይ ርዕሶች የተዋቀረ ሲሆን ፦ በክፍል አንድ “ኦሮሞ ለኢትዮጵያ ስልጣኔ ያበረከተው አስተዋጽኦ” በሚል ንዑስ ርዕስ ስር የታላቁ የኦሮሞ ህዝብ እጅግ የበለጸገ ቁሳዊና አእምሯዊ ባህል በየዘርፉ （በሥነ-ልሳን፣ በፍልስፍና፣ በመንፈሳዊ፣ በውትድርና፣ በቅኔ፣ በሙዚቃና በዳንኪራ፣ በዕደ ጥበብ ዘርፎች ወዘተ ）ዛሬ ላይ አማሮችና ሌሎችም የኢትዮጵያ ህዝቦች ከኦሮሞ ወንድሞቻቸውና እህቶቻቸው ጋር ለሚጋሯቸው የባህልና የአኗኗር ዘይቤዎች ብልጽግና ያበረከተው ጉልህ አስተዋጽኦና በሁለቱ ህዝቦች መካከል ያለውን የባህል ትስስር የአኗኗር ዘይቤዎችና የቋንቋና ብሂል መወራረስ ገልጸዋል። በመጸሐፉ በጥቂቱ ለዓብነት ያክል የተጠቀሱት አሁን የአማርኛ መዝገበ ቃላት አካል የሆኑ የኦሮምኛ ቃላት እነ ጮማ፣ጭኮ፣ ጫካ፣ ጨፌ፣ ዳክዬ፣ ገርዳሳ፣ ወጌሻ፣ ደቦ፣ ቡራ ከረዩ፣ አሬራ፣ ቦና፣ ቦቃ፣ አባወራ፣ ቢላዋ፣ ጋያ ወዘተ）፣ የኦሮምኛ መዝገበ ቃላት አካል የሆኑ የአማርኛ ቃላት （ገባሪ፣ በረከት፣ ስስት፣መጥረቢያ፣መስቀል፣ማረ፣ አተላ ፣ሬሳ፣ ተማሪ፣ ዕዳ፣ ሳጥን፣ ልጓም፣ከሰል፣ ወባ፣ጾም ወዘተ）፣ ምሳሌያዊ አነጋገሮችና ብልህ አባባሎች፣ እንዲሁም ኦሮሞዎች ለኢትዮጵያ የጦርነት እቅድ ያበረከቱት በጭፍራ የመዋጋት ስልት፣ የኢትዮጵያ የጦር መሪዎች ለፈረሶቻቸው የሚሰጡት “አባ” የሚለው ቅድመ ግንድ ቅጥያ ከኦሮሞ ባህል መወረስ ወዘተ ተዘርዝሯል። ይህ የኦሮሞ እና የአማራ ሕዝብ የባህል ትስስር የአኗኗር ዘይቤዎችና የቋንቋና ብሂል መወራረስ እንዲሁም ለዘመናት በጋብቻ መተሳሰርና መዋሃድ የሁለቱን ህዝቦች እርስበርስ ተፈቃቅሮ መኖርና በባህል በህሊናና በመንፈስ ፍጹም መዋሃድና መቀላቀልን ከማስረገጡም በላይ ውህደቱ ሁለቱ ህዝቦች አንድ ዓይነት የዘር ሃረግ፣ አንድ ዓይነት ታሪክና አንድ ዓይነት ዕጣ ፈንታ ከመጋራታቸው ጋር ጥብቅ ቁርኝት እንዳለውም ይገልጻሉ ፕሮፌሰር ፍቅሬ ቶሎሳ ጂግሳ።
በክፍል ሁለት፦ “የኦሮሞ እና የአማራ ሕዝብ እውነተኛው የዘር ምንጭ“ በሚል ንዑስ ርዕስ ስር የመጸሐፉ አስኳል ይገኛል። ፕሮፌሰር ፍቅሬ ቶሎሳ ጂግሳ ኦሮሞ እና አማራ ከሞላ ጎደል በሁሉም የታሪክ እና ስነ-ሰብ ምሁራን ኩሻዊና ሴማዊ ተብለው እንደሁለት የተለያዩ ዝርያዎችና አንዳቸው ከእስያ ተነስተው በማዳጋስካር አቋርጠው ወደ ኢትዮጵያ የመጡ አንዳቸው ደግሞ ከደቡብ አረቢያ የፈለሱ ተደርገው መቅረባቸውን ቀደምት ስራዎችን በማጣቀስ በአመንክዮና በመረጃ ውድቅ በማድረግ ሁለቱ ታላላቅ ሕዝቦች ኦሮሞ እና አማራ በዘር አወራረድ ስረ መሰረታቸው አንድ መሆኑን ያስረዳሉ። ይኼውም ሁለቱም ህዝብ ኩሻዊ በአባይ ዙሪያ በጎጃም ከአንድ ምንጭ የተቀዱ ጥንተ አባቶቻቸው መልከጼዴቅ፡ ልጁ （ኢትኤል）በኋላ ኢትዮጵ የተባለውና የደሸት （ደሴት） ልጆች የሆኑ የስጋ ዘመዳሞች መሆናቸውን ይተነትናሉ። ጥንተ አባቶቻችን መልከጼዴቅ ኢትዮጵና ደሸት （ደሴት）የእነርሱም ልጆች ዛሬ ኢትዮጵያ ያሉትን ህዝቦች ሁሉ አስገኝተው ሁላችንንም እንዳዛመዱንም ይገልጻሉ። ኢትዮጵያ የሚለውን የአገራችን መጠሪያም ከጥንተ አባታችን ከኢትዮጵ（ትርጓሜውም ለእግዚአብሔር የብጫ ወርቅ ስጦታ ማለት የሆነ）ስም የሚመዘዝ እንጂ ግሪኮች ያወጡልን ስያሜ እንዳልሆነ （ገፅ 52-54） ፣ ”ሱባ“ ልሳነ-ሰብ （ሰብአዊ ቋንቋ） ከቀዳማዊ ምኒልክ ስልጣን መያዝ በፊት የኢትዮጵያ ብሔራዊ ቋንቋ የነበረ መሆኑን （ገፅ73 ፣78-79）፣ ቋንቋና ፊደላትንም በተመለከተ በተለይ የግዕዝ ፊደላት ከአርመንም ሆነ ደቡብ አረቢያ የተቀዳ ነው ስለሚባለው ፍጹም የተሳሳተ አባባል ወይም ግንዛቤ（ገፅ 93-99）፣ አበሻ （ሐበሻ） ስለሚለው ቃልና ቃሉ ስላለው አሉታዊና ክብረ-ነክ ትርጓሜና የአማራ ብዙሃንም አበሾች እንዳይደሉ（ገፅ76-77）፣ ብሔራዊ ሰንደቅ ዓላማችን ከ3400 ዓመታት በፊት የኦሮሞ የአማራ የአፋር የሱማሊ የሀዲያና የሌሎችም ኢትዮጵያዊን አባቶች በሆነው በንግሥና ስሙ ሰንደቅ ዓልማ በሚባለው አጼ ወይም እሴ መሆኑን （ገፅ 129-133）እና ሌሎችም ታላላቅ ቁም ነገሮችን ያወሳሉ። ለዚህ ማስረጃነት ከሌሎች የታሪክ መጽሐፍት የምርምር ውጤቶች በተጨማሪና በዋናነትም ሱዳን ኑቢያ ጀበል ኑባ በተባለ ስፍራ በአንድ የኢ/ኦ/ተ/ቤ/ክ ፍርስራሽ አጠገብ ከሚገኝ ከትልቅ ቋጥኝ ከተፈለፈለ ዓለት ውስጥ ተቀብረው የተገኙ እድሜ ጠገብ የብራና ጥቅሎችን ይጠቅሳሉ። የብራና ጥቅሎቹ ከግዕዝ ወደ አማርኛ በመራሪስ አማን በላይ “መጽሐፈ ሱባኤ” እንዲሁም “የኢትዮጵያ ትንሳኤ ታሪክ” በሚሉ ርዕሶች ወደ አማርኛ ተተርጉመው ታትመዋል።
ከገፅ 125-128 ኢትዮጵያን እንዴት እንደሚያፈቅሯትና ለኢትዮጵያዊ ማንነታቸው ያላቸውን ክብር ጥልቅ በሆነና ልብ በሚነካ መንገድ ገልጸዋል።
ክፍል ሶስት፦ “በኢትዮጵያ ሥርወ -መንግስታት ውስጥ የአማራው ተሳትፎ መጠን” በሚል ንዑስ ርዕስ ስር የዘመኑ የዘር ፖለቲካ መሃንዲሶች በተለይ የአማራ ገዢ /ጨቋኝ መደብ እያሉ ህዝብን እንደ ጠላት በመፈረጅ ርካሽ የፖለቲካ ትርፍ ለማግኘትና ሆን ብለው ቅራኔን በመፍጠርና በማጦዝ አንዱን በአንዱ ላይ በማስነሳት ስልጣን ለመቆናጠጥና በስልጣንም ላይ ለመቆየት ሲሉ የሚያሰሙትን ከንቱ ውንጀላ መሰረተ-ቢስነት በመረጃና በመስፈርት ላይ ተንተርሰው ግልጽ አድርገው አሳይተዋል። የሰሎሞናዊውንም ሆነ የዛጉዌን ሥርወ -መንግስታት አጼዎች （አጼዎቹ ፍጹማዊ ስልጣናቸውን ለራሳቸው ብቻ አድርገው መኖራቸው ተሰምሮበት） የዘር ሐረግ በመዘርዘር አማርኛ አቀላጥፈው ከመናገራቸውና አማርኛ የአገራችን ብሔራዊ ቋንቋ ሆኖ ከመገኘቱ ውጭ ከመጀመሪያ እስከመጨረሻ ኢትዮጵያን የመሩና ያስተዳደሩ ኦሮሞዎች እንጂ አማሮች እንዳልነበሩ አስገንዝበዋል።
በጹሑፋቸው ማጠቃለያ（ገፅ 261-267）የዘር ፖለቲካንና ጥላቻን መከፋፋትና መገፋፋትን ገሸሽ አድርገን ዘመኑን በፍቅር እንድንዋጀው ነገን የተሻለ ለማድረግ ባስተዋይ ህሊና በጥሩ መንፈስ እና በጋለ ፍላጎት ትውልዱ እንዲነሳ ጥሪ አቅርበዋል።
በዚህ መጸሐፍ ኢትዮጵያ አገራችን ኢትዮጵያዊነትና ኢትዮጵያዊ ፋይዳዎች ከፍ ተደርገዋል ። ሰላም ፍቅር እርቅ አንድነት መቻቻልና ብሩህ ነገን የማለምና የመፈለግ ነገር ብሎም ለዕውንነቱ በአንድነት መቆም አጽንኦት ተሰጥቶታል። ዘረኝነት ተወግዟል።
አንብቤ ስጨርስ ይህ ፍፁም አገርንና ወገንን የመውደድ ውጤት የሆነ ተጨባጭ እውነታዎችንና አስገራሚ ታሪኮችን ያዘለ ነገን አሻግሮ ያየ ድንቅ ስራ የፍቅር ሸማ እንጂ እንዴት “አመፅ ቀስቃሽ” የሚል ታርጋ ይለጠፍበታ አልኩ በቁጭት። እንዲህ ያለውንስ ስራ እንዴት “ኢንዴንጀርድ ስፒሽየስ” ያደርጉታል？！
መጸሐፉ የያዘው እስካሁን ድረስ ከምናውቀው የአገራችን ታሪክ ለየት ያለ አዲስ ታሪክ ነው። በመሆኑም አነጋጋሪ ነው፦ የአንባቢያን ህሊና ታሪኩን እንዲያምሰለስልና ይበልጡንም አንኳር ጥያቄዎችን እንዲያነሳ ጥያቄዎቹን ለመመለስ በመጽሀፋ የተካተቱትን ማጣቀሻዎች ጨምሮ ሌሎች ምንጮችንም በትጋት ፈልጎ እንዲያነብ የሚገፋፋ፣ ትውልድ ራሱን ከጣለበት እንዲያነሳ የከፍታ አምባውን ኢትዮጵያንና ኢትዮጵያዊ ማንነቱን አንድነቱን እንዲል በበጎ የሚቀሰቅስ！
ይህ መጸሐፍ ለታሪክና ለጥንተ-ታሪክ ስነ-ሰብዕ ለስነ-ልሳን （ቋንቋ）እና የሐይማኖት ንጽጽር ምሁራንና ተመራማሪዎችም ወደፊት ብዙ ሊሰራበት የሚገባ እጅግ ሰፊና ዘርፈ-ብዙ የጥናትና ምርምር አቅጣጫም አበርክቷል። ፕሮፌሰር ፍቅሬ ቶሎሳ ጂግሳ አጽንኦት እንደሰጡትም በተለይም የራሳችንን ጥናት ማካሄድም አለብን።
ለመሆኑ ስንቶቻችን ታሪካችንን በአድሎአዊነት ወይም ከመጥሌነትም የተነሳ ሊባል ይችላል እንደተቀማን እናውቃለን？ በአጠቃላይ የሰውን ዘርና የስልጣኔ ምንጭን በተመለከተ አብዛኛው የታሪክ፣ የጥንተ-ታሪክ ፣የስነ-ሰብዕ ፣ የስነ-ልሳን፣ የሐይማኖት ንጽጽርና ተጓዳኝ ጥናትና ምርምር ዱካ በአመዛኙ ወደ ኢትዮጵያ （የአፍሪካ ምድር እና ጥቁር ህዝቦች） እንደሚመሩ ሆኖም ግን ግኝቶቹ እንደሚዛቡና እንደሚጠመዘዙ አሊያም ሆን ተብሎ እንደሚደበሰበሱ። ለምንታውን ለመመለስ እንደማሳያ 。。。

(ዘ-ሐበሻ) ዛሬ በዋሽንግተን ዲሲ በተደረገውና አራት ድርጅቶች በጋራ ለመታገል በመሰረቱት ንቅናቄ ላይ በስካይፕ የተገኙት ፕሮፌሰር ብርሃኑ ነጋ ንግግርን ይዘንላችኋል – ያድምጡት::

ማስታወሻ
*** ይህ ጽሁፍ ከራሴ ውጭ የምሰራበትን የኢትዮጵያ ሳተላይት ቴሌቭዥንና ሬዲዮ (ኢሳት)ን ጨምሮ የማንንም አቋም አያንፀባርቅም::
“የአዲስ አበባ ነዋሪ” (“አዲስ አበቤ”) የሚለው ቃል ማንኛውም ኢትዮጵያዊ ሆኖ በአዲስ አበባ የሚኖር አሊያም ለወደፊት መኖሪያውን አዲስ አበባ ለማድረግ የፈለገን በሙሉ የሚያጠቃልል ነው።

1. መንደርደሪያ
የዛሬ ሦስት ወራት አካባቢ ከኦሮሞ አክቲቪስት ገረሱ ቱፋ ጋር በኢሳት ስቱዲዮ ለአጭር ሰዓታት ኢ-መደበኛ ወግ ጠርቀን ነበር። ገረሱ በወጋችን መሀል “ለጋራ መፍትሔ ግልፅና ደፋር ውይይት የማድረጊያው ሰዓት አሁን ነው” በማለት ይናገር ነበር። መልሶ መላልሶም “የጋራ ችግር አለብን፤ ያልተነጋገርናቸው እና በይደር ያቆየናቸው ድፍረት የሚጠይቁ አጀንዳዎች ከፊታችን ተቆልለዋል። በግልፅና በሐቅ ተወያይተን መፍትሔ ልናበጅለት ይገባል” እያለ የቀጣይ ስጋቱን ይዘረዝር ነበር። የዛሬን ብቻ ሳይሆን የነገንም ጭምር። የነገንም ብቻ ሳይሆን የተነገወዲያውም። ለልጅና ልጅ ልጆቻችን!
ከቀናቶች በኋላ ይሄንኑ አባባል በኦሮሞ ጉዳዮች ላይ ብዙ ምርምር ከሰራውና የወቅቱ የኦሮሞ ጥናት ማዕከል ፕሬዝዳንት ከሆነው ፕሮፌሰር ህዝቅኤል ጋቢሳ ሰማሁት። ርግጥ ከላይ ከተገለጠው የገረሱ አባባል ጋር ቃል በቃል የተገለጠ አይደለም። መንፈሱ ግን ተመሳሳይ ነው። አገር አደጋ ላይ ወድቃለችና የልባችንን አውጥተን እንነጋገር፤ እንመካከር የሚል ነው። ዛሬ አገራችን ኢትዮጵያ ያለችበት ሁኔታ የማያሳስበው ዜጋ ያለ አይመስለኝም። በሌላም በኩል ወርቃማ የለውጥ ሁኔታን በብስለት ካልያዝነው ከእጃችን ሊወጣ ይችላል የሚል ነው። የህዉሃት መራሹ መንግስት የአገዛዝ ፖሊሲ መሰረት ያደረገው የኢትዮጵያ የለውጥ ሃይሎች የማይተባበሩ፣ በፖለቲካ ስልጣን፣ ብሄርና ሃይማኖት ተከፋፍለው የውስጥ ሽኩቻ የሚያደርጉ የሚለው ክስ ወደ እውነት እንዳይቀየር ነው።
“ግልፅ ውይይት” የሚለው አባባል በጽሁፍና በቃል ሲገለጽ ቀላል ሊመስል ይችላል። ወደ ተግባር ሲገባ ግን እጅግ ከባድና ውስብስብ ጥያቄዎችን ማስነሳቱ አይቀርም። ከባድ የሚያደርገው ወደ ተግባር የማይቀየር ስለሆነ አይደለም። ይልቁንስ ከባድ የሚያደርገው ይህን አስተሳሰብ አቅጣጫ የሚለውጥ ውይይት ለማድረግ ለሚጠይቀው መስዋዕትነት ምን ያህል ተዘጋጅተናል የሚለው ይመስለኛል። የተለያዩ ጥቅሞችና ፍላጎቶችን ለማጣጣምና ለጋራ ድል (win- win) በሁላችንም ዘንድ ምን ያህል ፍቃደኛነቱ አለ የሚለውም በተዛማች ሊነሳ የሚችል ነው። ህወሐት የሚባል የጋራ ጠላት ላይ በሚደረገ ርብርብ (ትክክል እንደሆነ አምናለሁ) በተቀየሰ ስልት በአርምሞ የተያዙ ግን ደግሞ ሃራምባና-ቆቦ የሚመስሉ አመለካከቶች እንዴት ይስተናገዳሉ የሚለውም የውይይቱን ውስብስብነት ማሳየቱ አይቀርም። ወደ ነገይቷ ኢትዮጵያ መንግስታዊ አወቃቀርና ስርአት ስንገባ ደግሞ ይበልጥ ከፍተኛ ጥንቃቄ የሚያስፈልግበት ሁኔታ እናያለን።
አሁን ያለንበት ወቅታዊ ሁኔታ በእርግጥም ከፍተኛ ቀውስ ውስጥ የገባንበት ነው። ህዉሃት የአንድ ብሔር የበላይነት ለማምጣት በዘረጋው የዘረኛ ፖሊሲ ምክንያት የአንድ አገር ልጆት ጣት እየተጠነቋቆሉ ወደ ሚፋጁበት ዘመን ላይ እየደረስን ነው። ኢትዮጵያ ወደ አገር አቀፍ የብጥብጥና ቀውስ ሁኔታ ውስጥ ገብታለች።ይህንን ቀውስ ለመሻገር “ተከድኖ ይብሰል” የሚባልበት አይደለም። ወቅቱ ከአንገት በላይ አፍአዊ አቋም የሚወሰድበት ብቻ ሳይሆን በቁርጥ ወደ ተግባር የሚያሸጋግር መሆን ይገባዋል። ኢትዮጵያ ውስጥ የመንግስት ለውጥ ብቻ ሳይሆን የፖለቲካ አስተሳሰብ ለውጥም እየተደረገ በመሆኑ የሚኖረው ውይይትና ክርክር (Discourse) ይሄንን በሚመጥን ዳራ መስተናገድ ይኖርበታል። ስለዚህ የስርአት ለውጥን በተመለከተ እርስ በራስ መነጋገር የሚገባን ኢትዮጵያውያን የምናመነጨው መፍትሔም ሆነ የውይይት አግባቡ ይህን ሊመጥን ይገባል።
እዚህ ላይ ከውይይቱ በፊት አጽንኦት ሊሰጠው የሚገባ ነገር በቅድሚያ ማንሳት ያስፈልጋል። በውይይቱ ወቅት ወጣ ያለ አስተሳሰብ ያላቸው ዜጎች ካሉ መስኪድ ሲኬድ እንዳቋረጠ አሊያም ቤተክርስቲያን እንደገባ ውሻ ሁሉም የማሪያም ጠላት እያለ ሊቀጠቅጣቸው አይገባም። በዚህ በሰለጠነው ዘመን በለውጥ ሃይሎች መካከል ያለ አስተሳሰብ መሸነፍ ያለበት በአስተሳሰብ ብቻ ነው። በመሆኑም ሰዎች የሚፅፉትና የሚናገሩትን በታጋሽነት መስማትና የሃሳብ እክብሮት መስጠት ያስፈልጋል። የግለሰቦችን አስተሳሰብ አክብሮ እንደ አመጣጡ መመዘንና መመርመር ለቀጣይ ነፃነት ዋስትና ይሰጣል። አስተሳሰብን በአስተሳሰብ ማሸነፍ የማይፈልጉ የለውጥ ሃይሎች ከጅምሩ ለለውጥ ያላቸውን አመለካከት መመርመር ያስፈልጋቸዋል።
የተነሳንበትን መንደርደሪያ ለመቋጨት ያህል “ግልጽና ደፋር ውይይት” ለማድረግ ወቅታዊ የፖለቲካ ሂደት የሚጠይቀውና መድረኩ መፈጠር እንዳለበት ለጥያቄ የሚገባ አይደለም። በይደርም ማቆየት አይቻልም። በዚህ ጉዳይ ላይ የኢትዮጵያን ፖለቲካ በቅርበት ከሚከታተሉ (የፖለቲካ ፓርቲ አባላት ጭምር) ወዳጆቼ ጋር ስንነጋገር “ወቅቱ ነወይ?” የሚል ጥያቄ አንስተን ተከራክረናል። የድመትና አይነምድሯን ትርክት አንስተን ተጨዋውተናል። ሁላችንም እንደምናውቀው ከፍጥረታት ሁሉ ድመትን የምናደንቅላት አንድ ተፈጥሮአዊ ባህሪ አላት። ይህም አይነምድሯን መሬት ቆፍራ በጥንቃቄ በተሞላበት ሁኔታ ትቀብረዋለች። ቆሻሻዋ እንዳይታይ ተደጋግማ በመመላለስ አፈሩን በመጫር በአቅሟ ልክ አፈር ታለብስበታለች።
ከዚህ ጋር ተያይዞ “ወቅቱ አይደለም” የሚሉት ወዳጆቼ የሚያነሱት መከራከሪያ አሁን እየተፈጠረ ያለውን መቀራረብ ጥላሸት እንዳይቀባው አሊያም ወደኋላ እንዳይመልሰው ከሚል ፍርሃት የሚመነጭ ነው። በተለይም ለረዥም አመታት በታቀደ መልኩ በተሰራ “የመከፋፈል ፖለቲካ” ምክንያት ሁለት ጥግ ተቀምጠው የነበሩት የኦሮሞና አማራ የፖለቲካ ሃይሎች የጋራ ጠላታቸው የሆነው ህዉሃት ላይ ለመረባረብ ቅድሚያ በመስጠት በቅንጅት እየሰሩ ባለበት ሁኔታ ወደ ውይይትና ክርክር መግባቱ አገዛዙን ሊጠቅመው ይችላል የሚል ፍርሃት አላቸው።
የእነኝህ ሰዎች ፍርሃት መሰረት ያለው መሆኑ የሚያጠያይቅ አይደለም። በፖለቲካ ሃይሎች መካከል በጠንካራ መሰረት ላይ መገንባት ያልቻለ መተማመን ባለበት ሁኔታ ከግምት የማይገቡ ጥቃቅን ድርጊቶች የቅራኔ ምንጭ ሊሆኑ ይችላሉ። የሚነሱት ቅራኔዎች በፍጥነት ምላሽ ካላገኙና ወደ አጠቃላይ ማህበረሰቡ ከተሸጋገሩ እርስ በራስ በመወነጃጀል ሀዲዱን ሊስቱ ይችላሉ። ደግነቱ በህዝቦች መካከል ያለው በደም የተሳሰረ ጠንካራ ግንኙነት የፖለቲካ ሃይሎችን የመግራት እድሉ ሰፊ ነው። ቢሆንም “ነቀፌታ ጠል” መሪዎች እየበዙ በሄዱ ቁጥር መልካም ግንኙነቶች እየሻከሩ መሄዳቸው አይቀርም። ትልቁን ስዕል ትቶ የሆነ ባልሆነው መዘራጠጥ የለውጥ ግፊቱን ሊቀንስ ይችላል።
በመሆኑም በለውጥ ሃይሎች መካከል ባለፉት ሩብ ክፍለ ዘመናት የፖለቲካ ሃይሎች ጉዞ ላይ ውይይትና ክርክር በማድረግ ተቀራራቢ አቋም መውሰድ ይኖርበታል። በዛሬና የነገን የኢትዮጵያን እጣ ፋንታ በሚወስኑ መሰረታዊ አቋሞችና ንጣፎች ላይ ሁሉን አሳታፊና ዲሞክራሲያዊ በሆነ መንገድ ፍርጥርጥ አድርጎ መነጋገር መጀመር እንዳለበት እምነቱ አለኝ። ይህ መደረግ ያለበት የትላንትና ላይ በመጨቃጨቅ ዛሬና ነገን ለመርሳትም አይደለም። ይልቁንስ በመተማመን ላይ የተመሰረተ አሳታፊና ዲሞክራሲያዊ ውይይት ማድረግ ልዩነቶችን ከማጥበብም አልፎ በተራ የመንደር ወሬና አሉባልታ መለያየት እንዳያመጣ ያደርጋል። በቀጣዩ አካሄድ ላይ ከስሜት በፀዳ ሁኔታ መስተካከል የሚገባቸውን በመለየት በቅን ልቦና ተቀብሎ ለመጓዝ ከፍተኛ ጠቀሜታ ይኖረዋል። ትላንት ተፈጠረ የተባለን የአፍ ወለምታም ሆነ ተጨባጭ ስህተት መልሶ መላልሶ መውቀጥና ማመንዠክ የአገዛዝ ዘመኑን ከማራዘም ውጪ የሚፈይደው ነገር የለም። የድመቷ ባህሪ እዚህ ጋር ሊመጣ ይገባል። በሌላም በኩል ዛሬ ደግሞ “እከሌ ይሄን ተናገረ” በሚል በግለሰቦች አገላለጥ ላይ በመመስረት የሚታይ ፍንደቃ የትም አያደርስም። የተጠቀሱት ግለሰቦች ሰዎች ናቸውና ነገም ሌላ ነገር ሊሉ ይችላሉ። ሊወድቅም ይችላል። ለማንም ግልፅ እንደሆነው አሁን ያለንበት የትግል ምዕራፍ ተለዋዋጭ እና ከሁኔታዎች ጋር እየተዛመደ መሄድ ያለበት ነው። ከእነዚህ ነባራዊ እውነታዎች ጋር መጓዝ የማይችል መሪ መከተል ትግሉ ሄዶ ሄዶ የመምከን እጣ ፋንታ ሊደርሰው ይችላል።
በዚህ መሰረት ለውይይት መነሻ እንዲሆን ይህ ፅሁፍ ተዘጋጅቷል። ጽሁፉ የኢትዮጵያን የፖለቲካ ጉዞ ያለፉትን ሩብ ክፍለዘመን መሪ ተዋንያን ለመነካካት ይሞክራል። የመጀመሪያው ክፍል በኢትዮጵያ ፖለቲካ ውስጥ ለ25 አመታት ከፊት መስመር በመሆን አስከፊ አገዛዝ ስርአት ያሰፈነውን ህወሃት ይዳሰሳል። “የህወሃት የሩብ ክፍለ-ዘመን አዙሪት” በሚል ርዕስ እንዲቀርብ ተደርጓል። በክፍል ሁለት ሦስትና አራት በሚዘጋጁ መጣጥፎችና ክፍሎች የተቃዋሚ ፓርቲዎች፣ ሲቪክ አደረጃጀቶች፣ ማህበራዊና ኢኮኖሚያዊ ተቋማት፣የኪነ-ጥበብና ሚዲያ ተቋማት የሩብ ክፍለ ዘመን ጉዞ ላይ ለማተኮር ይሞክራል። ከዚህም በተጨማሪ በአሁን ሰዓት በኢትዮጵያ የተቀጣጠለው ህዝባዊ ማዕበል ምን አይነት ባህሪ እንዳለው፤ በህዝባዊ ማዕበሉ ውስጥ ያለው የሃይል አሰላለፍ፤ ማዕበሉ የሚፈጥረው ለውጥ በምን መርሆዎችና እምነቶች (ለውጥ ለምን?፣ ለማን፣ ምን ለማግኘት፣ እሴቶቹ ምንድናቸው?) የሚመለከት ይሆናል። ይህም “ኢትዮጵያ ከህወሃት በኋላ እጣ ፈንታዋ ምን ሊሆን ይችላል” ወደሚለው የመጀመሪያው መጨረሻ ምዕራፍ ይወስደናል።
***
ማሳሰቢያ፡ በዚህ ጽሁፍ ላይ የመጀመሪያው ክፍልም ሆነ በተከታታይ የሚዘጋጁት ጽሁፎች አልቀረቡም። በሌላ መጣጥፍ በተከታታይ የሚዳሰሱ ይሆናል። በመሆኑም በዚህኛው መድረክ ለመጣጥፎቹ መነሻ የሆኑኝ (“ታሳቢዎች”) ውስጥ አንደኛው ብቻ “መነሻ ሦስት” ለውይይት በሚያግዝ መልኩ ቀርበዋል። እነዚህ ለዶክመንቱ መነሻ የሆኑ ታሳቢዎች ለሚካሄደው ውይይት እንደመንደርደሪያ የሚያገለግሉ ተደርገው ሊወሰዱ ይችላሉ።
***
ታሳቢ አንድ፦ የህዉሃት አገዛዝ ይወድቃል። የሚወድቀው ግን በከባድ መስዋዕትነት ነው። ከተከፈለው ያልተከፈለው መስዋዕትነት ይበልጣል።
ታሳቢ ሁለት፦ የኢትዮጵያ አንድነት እንደተጠበቀ ይቆያል። የለውጥ ሃይሉ በኢትዮጵያ አንድነት ላይ አይደራደርም።
ታሳቢ ሦስት፦ የአዲስ አበባ ነዋሪ የስርአት ለውጥ ይፈልጋል። ህዝባዊ ማዕበሉን ለማቀጣጠል ዝግጅነቱ ከፍተኛ ነው።
ታሳቢ አራት፦የለውጥ ሃይሉ ከህወሃት የቀድሞ የጦር ጄነራሎችም ሆነ አመራሮች ብዙ መጠበቅ የለበትም።
ታሳቢ አምስት፦ ከአጭር ጊዜ አኳያ የተገኘው ድል በብስለትና በፅናት ካልተያዘ ሊዳፈን ይችላል።
በአጠቃላይ መልኩ አሁን ያለንበት ሁኔታ በአንድ በኩል የስርአት ለውጥ ተስፋ በቀኝ እጃችን የጨበጥንበት፤ በሌላ በኩል በአገር ደረጃ ውድቀትና መበታተን ሊያመጡ የሚችሉ ችግሮችን እየታዩ ያለበት ነው። ያለምንም ማጋነን ብርሃንና ጨለማ መሳ ለመሳ የተጋመዱበት ሁኔታ ላይ ነን። ብርሃን ጨለማን አሸንፎ አልወጣም። ጨለማም ብርሃንን የደፈቀበት ሁኔታ አልተፈጠረም። በመሆኑም ብርሃን ጨለማን አሸንፎ እንዲወጣ ከተፈለገ በአገሪቱ ጉዳዮች ላይ በድብቅና በሹክሹክታ ሳይሆን በግልፅና ሃላፊነት በሚሰማው መልኩ መወያየት ያስፈልጋል። ለመውደቅ እየተንገዳገደ ባለው የህዉሃት ዘመንና ከዛ በኋላ ስለሚኖረው ሁኔታ በጋራ መምከርንና ያለንን ሃይሉ በሙሉ ተጠቅመን በመፍትሄዎቹ ላይ መረባረብ ይኖርብናል። ይህንን ማድረግ ከተሳነን ተመልሰን ወደ ዜሮ የምንገባበት እና ታሪክ ይቅርታ የማይለን ስህተት ውስጥ ኢትዮጵያን ልንከታት እንችላለን።
በመሆኑም ያለውን የሰጠ ንፉግ አይባልምና ሁላችንም እንደ አቅማችን ለትብብርና የጋራ መስራት አስፈላጊ ናቸው የምለውን ጠቃሚ ሃሳቦች እንወርውር። እንወያይ ። እንመካከር። በመተማመን ላይ በተመሰረተ ሁኔታ ወደ ተግባር እንግባ። ይህንን ከግምት በምክተት እኔም እንደ አቅሚቲ የሚከተሉትን የመወያያ ነጥቦች ሰንዝሬያለሁ። ለዛሬው አስቀድሞ እንደተጠቀሰው ለጽሁፌ መነሻ ከሆኑኝ አምስት ታሳቢዎች ውስጥ አንዱ ብቻ (“ታሳቢ ሦስት”) የማቀርብበት ይሆናል። ሦስተኛው ታሳቢ አዲስ አበባን የተመለከተ ሲሆን “የአዲስ አበባ ህዝብ የስርአት ለውጥ ይፈልጋል ወይ?፤ ህዝቡ ምን አይነት ችግሮች አሉበት?፤ ነዋሪው ህዝባዊ እምቢተኝነቱን በተሞላ መንገድ እንዲቀላቀል ምን መደረግ ይኖርበታል?” የሚለውን ለውይይት መነሻነት አቀርባለሁ። ስለ አዲስ አበባ መነጋገር ስለ ኢትዮጵያ መነጋገር እንደሆነ እምነት ስላለኝ የውይይታችን አድማስ በመዲናችን ላይ ብቻ የታጠረ አይሆንም።
***
ታሳቢ ሦስት፦
“የአዲስ አበባ ነዋሪ ስር-ነቀል የስርአት ለውጥ ይፈልጋል። ህዝባዊ ማዕበሉንም ለማቀጣጠል ዝግጁነቱ ከፍተኛ ነው።”
3.1 የአዲስ አበባ ህዝብ ዘርፈ ብዙ ችግሮች
የአዲስ አበባ ነዋሪዎች የኢትዮጵያ ህዝብ ስቃይና የጭንቀት ጽዋ ሞልቶ እንደፈሰሰ በግላጭ የሚያውቁት ሀቅ ነው። የአዲስ አበባ ህዝብ በዚህ የጭንቅ ወቅት በንዴትና በቁጭት በየቤቱ እንደሚብሰለሰል ይታወቃል። ህዝቡ በአራቱም ማዕዘናት በአገዛዙ የሚካሄደውን የህዝብ ፍጅት ከየትኛውም የኢትዮጵያ ክፍል ከሚኖረው ወገኑ በላይ የመመልከት እድል ስላለው እና የግፉም ተቋዳሽ በመሆኑ ጭንቀቱም በዛው ልክ ነው። የሚሞተው ህዝብ ብቻ ሳይሆን አገር እንደሆነ ያውቃል። በመሆኑም የአዲስ አበባ ህዝብ በቁሙ እየሞተ ኢትዮጵያ እየፈረሰችና ላካራ እየተዘጋጀ ለሩብ ክፍለዘመን እና ከዛ በላይ ዘመን እየተመለከተ “ህዝባዊ ማዕበሉን” አይቀላቀልም ብሎ ማሰብ የሚችለው ከህዝቡ ስነ-ልቦና ርቆ የተቀመጠው ብቻ ነው። ተወደደም ተጠላም የኢትዮጵያ አንድነትና የጋራ ኑሮ መናጋት ከየትኛው የሀገሪቱ ክፍል በላይ የህልውና ጥያቄ የሚሆንበት ለአዲስ አበባ ህዝብ ነው። ይሄ መታበይ አይደለም!! ኢትዮጵያ ከሌለች አዲስ አበባ የለችም። ኢትዮጵያ ከፈረሰች አዲስ አበባም ትፈርሳለች። እናም የአዲስ አበባ ነዋሪዎች “ኢትዮጵያ!” “ኢትዮጵያ!” የሚሉት ወደው እና ፈቅደው ብቻ አይደለም። እንደ ሰው የመኖር /ያለመኖር የህልውና ጥያቄ ከፊታቸው ስለተጋረጠ ነው። ስለዚህ የኢትዮጵያ የአንድነት ዋስትና ለእያንዳንዱ የአዲስ አበባ ዜጋ የህይወት ዋስትና ነው። የአዲስ አበባ ህዝብ ከመኖርና ያለመኖር ጥያቄ በመለስ ሌሎች በአገዛዙ የተነጠቋቸው መሰረታዊ መብቶች አሉን። ከነዚህ ውስጥ የመጀመሪያ እንደ ሰው የመቆጠር ነው። በዲሞክራሲያዊ ስርአት ውስጥ የሚኖሩ አገሮች “ለሠው ልጅ” ትልቅ ክብር ይሰጣሉ:: የአንድ ሀገር የማይተካው ሀብት የሠው ሀብት ነው:: በመሆኑም የአዲስ አበባ ነዋሪ ዋነኛ መሠረት የሆነው የግለሰብ መብት መከበር መቻል አለበት::
ህዉሓት ወደ ስልጣን ከመምጣቱ በፊት አዲስ አበባን እንደ ጠላት በመፈረጁ በመዳፉ ካስገባት እለት ጀምሮ የቆሰለ አውሬ ጠባይ ከማሳየት ተቆጥቦ አያውቅም። ቁጥሩ ቀላል ያልሆነ የአዲስ አበባ ህዝብ በደርግ ከደረሰበት ግድያ ግፍና መከራ፣ የመናገር የመጻፍና የመቃወም ዲሞክራሲያዊ መብት እጦት ምክንያት ህዉሓት ለመመልከትና እድል ለመስጠት ፍቃደኛ የሆነ ነበር። እርግጥ አንዳንዶች እኩይና ተናካሽ ባህሪውን አስቀድመው በመገንዘብ በአደባባይ ቢቃወሙም የተወሰኑት በሩን ገርበብ ከማድረግና በአርምሞ ለመመልከት በጎ ፍቃድ ታይቶባቸዋል። የሚያሳዝነው የከተማው ነዋሪ የህወሃትን መጥፎ ጽዋ ለመቅመስ ወራቶች አልፈጁበትም። ህወሓት በአዲስ አበባ ህዝብ ውስጥ መሞት የጀመረው ገና ሳይደላደል “የመከፋፈል ፖለቲካ” ይዞ መሆኑ የሚያከራክር አይደለም።
ለሁሉም ግልፅ እንደሆነው የአዲስ አበባ ነዋሪዎች ማንኛውም ኢትዮጵያዊ በመሰለውና ያዋጣኛል በሚለው አደረጃጀት ውስጥ ቢታቀፍ መብቱ እንደሆነ ይገነዘባሉ። ይህንን የፖለቲካ መብቱንም ያከብራሉ። ዜጎች ሰብአዊና ዲሞክራሲያዊ መብታቸው ሳይሸራረፍ ተከብሮ በፈቀዱትና ባሻቸው የተናጠልና የጋራ አደረጃጀቶች እየተመሰረቱና ትሥሥራቸውን በሚያጎለብት መንገድ እንዲጓዙ የፀና ፍላጎት አለው። መነሻና መድረሻቸው በኢትዮጵያ አንድነት ውስጥ እስከሆነ ድረስ ተባብሮና ተጋግዞ በጋራ ስርአት እንዲመጣ ከመትጋት ውጪ ሌላ አማራጭ አለ የሚል አስተሳሰብም ሆነ እምነት የለውም። በሌላ በኩል ህውሓት ለሩብ ክፍለዘመናት በግድ እንደጫነባቸው “የእኔን አመለካከትና አወቃቀር ካልተቀበላችሁ” የሚሉንን ማንኛውንም ግለሰብና ቡድኖች በማያወላዳ መልኩ ይታገላሉ። ከሰው በታች አድርጎ ሊገዛቸው የሚፈልገው ህዉሓትን የመሰለ ጠባብና ወንጀለኛ ቡድን ለማስወገድ የሚያደርጉት ትግል እዛው ሳለ የነገዊቷ ኢትዮጵያ ውስጥ መብትና ጥቅማቸውን ያለምንም መሸራረፍ እንደሚከበር በሚያረጋግጥ መልኩ የሚፈፅሙት ይሆናል። የሚያቀጣጥሉት ህዝባዊ እምቢተኝነት ለዘመናት የተጠራቀመ መከራና ስቃያቸውን ለአንዴና ለነገው በእኩልነት የተመሰረተ ቀጣይ ህይወታቸው ዋስትና የምናረጋግጡበት ነው። የምናደርገው ህዝባዊ ተቃውሞ የጠባቦች ቡድን የሆነውን ህዉሓት ወደ መቃብር እንደሚወስደው የሚያጠራጥር አይደለም። የጊዜ ጉዳይ ብቻ ይሆናል።
ታዲያ የአዲስ አበባ ነዋሪዎች ትልቁ ጭንቀታቸው በዚህ መቃብር ላይ የኢትዮጵያ ህዝብ ተስፋና ዲሞክራሲ እንዴት ይለመልማል የሚለው ነው። ስርአቱ ፍርስራሹን አራግፎ የሚነሳበት ሳይሆን በመቃብር ላይ እኩልነት ፍትህና ብሩህ ተስፋ ማንበብ መቻሉ ላይ ነው። በትክክልም የአዲስ አበባ ህዝብ ከህዉሃት በኋላ የምትኖረው ኢትዮጵያ ከምንም በላይ ያስጨንቀዋል። የአዲስ አበባ ነዋሪ ለሩብ ክፍለ ዘመን በታቀደ የፕሮፖጋንዳ ስራ እንድትጠላና እንድትናቅ የተደረገችውን ኢትዮጵያ ከመሬት ላይ በማንሳት ኢትዮጵያዊነት ትንሳኤው እንዲመጣ ሃላፊነት አለበት። ዛሬ እንደታየው የአፍሪካ ማፈሪያ ሳይሆን የኩራት ምንጭ ሆና የምትታይበት ሁኔታ እንዲፈጠር ከፍተኛ አደራ አለበት። ይህንን ሚና ለመጫወት ደግሞ አዲስ አበባ ከክብሯ ጋር የሚመጥን ስልጣንና ሃላፊነት ሊኖራት ይገባል። አስቀድሞ እንደተገለጠው የአዲስ አበባ ነዋሪዎች የህዉሓትን ጠባብ ፍላጎትና ጭቆና የተረዱት አስቀድመው ነው።
ህዉሓት አዲስ አበባን ከተቆጣጠረ በኋላ የከተማውን ነዋሪ ባይተዋርነት እና ለእሱ ያደሩ ባለሟሎቹን መልምሎ ወደ አዲስ አበባ በማምጣት በግላጭና በስውር በምስለኔ ሲገዛ ቆይቷል። ዛሬም አዲስ አበባ እየተዳደረች ያለችው በህዉሓት መዋቅር በሚመለመሉ ከነዋሪው ጋር ምንም አይነት ትሥሥር የሌላቸው ምስለኔዎች ነው። እነዚህ ከአዲስ አበባ ነዋሪ ስነ- ልቦና ተንፈራቀው የቆሙ የአገዛዙ ሀይሎችና ባለሟሎች የህዉሓትን ጥቅም ከማስጠበቅና ከማገልገል ውጭ የነዋሪውን ጥቅም የሚያስጠብቁና የህዝቡን ብሶት የሚያጤኑ አይደሉም። ነዋሪውን እንደ ድርና ማግ ያስተሳሰሩ ማህበራዊ አደረጃጀቶችን ለማፈራረስና እትብቱ ከተቀበረበት ቀዬ ለማፈናቀል ቅንጣት ያህል አላወላወሉም። ነዋሪውን ለማሰር፣ ለመግደል፣ ለመሰወር፣ በተደጋጋሚ ከስራ ለማባረር አንዳችም ማቅማማት አላሳዩም። አገሪቱ በብዙ ድካም ያፈራቻቸውን የተማሩ ሠዎችን ከአመራር ገለል ለማድረግና እንዲሰደዱ በማድረግ አዲስ አበባን ብሎም ኢትዮጵያን የምሁር ምድረ- በዳ ሲያደርጉ አንዳችም ፀፀት አልተሰማቸውም። ጆሮውን በጥጥ የደፈነው አገዛዝ ነዋሪው አስከፊ በሆነ “የከተማ ረሃብ” ተመቶ ከቆሻሻ ገንዳ ውስጥ ትርፍራፊ እየፈለገ ሲበላ ከቁብ አልቆጠሩትም። ይልቁንስ የእሱን መሬት አስለቅቀው ለራሳቸው እና ለጠባብ ቡድናቸው ቪላዎች በመገንባት ተንደላቀው በመኖር ላይ ይገኛሉ:: የተቀረውን መሬት ደግሞ ለመጥራት በሚዘገንን በሚሊዮኖች በሚቆጠር ብር በመቸብቸብ ለግል ጥቅማቸው በማዋል ላይ ናቸው:: በመሀል አዲስ አበባ በተለይም በቦሌና ዙሪያዋ “የአፖርታይድ ሰፈሮችን” ፈጥረዋል:: ድሀውን ህዝብ የጎዳና ተዳዳሪ እያደረጉት ይገኛሉ:: የአዲስ አበባ የቀድሞውን መሠረትና ስብጥር በማፍራረስ በምትኩ እነሱና ባለሟሏቻቸው እንደፈለጉ የሚፈነጩበት ሁኔታ ተፈጥሯል:: በከተማዋ ዋና ዋና ቦታዎች በተለይም በመርካቶ እና አካባቢዋ የሚገኙ ሱቆችና የንግድ ተቋማትን በቁጥጥር ስር በማዋል የሞኖፖሊ የኢኮኖሚ ስርአት ፈጥረዋል:: በተለይም ከምርጫ 97 በኋላ የንግድ ተቋማት ነባር ባለቤቶች የሆኑትን የከተማችንን ነዋሪዎች ባማስለቀቅ የእነርሱ ንብረት በሆኑት እንደ ኤፈርት የመሳሰሉ የማፍያ ቢዝነስ ተቋማት እንዲወረሱ አድርገዋል::
ዛሬ በአዲስ አበባ ጠግቦ በመብላት ወደ ትምህርት ቤት የሚሄዱት እነርሱ እና እነሱን ለማገልገል ፈቃደኛ የሆኑ ወዶ ገቦች ናቸው:: ሌላውነዋሪ ለልጆቹ የሠነቀው ተስፋ ተጨናግፎ የልጆቹ በረሀብ የታጠፈ አንጀት እየተመለከተ የሚቆዝምበት ሁኔታ ተፈጥሯል:: የሚበላውን ያጣ “አዲስ አበቤ” ምን አይነት “ኢትዮጵያዊነት” ስሜት ሊሰማው እንደሚችልና ሀገሩን ሊረግም እንደሚችል መገመት ቀላል አይደለም። የስርአቱ ብርቅ ልጆች በስልጣን ብልግና በተገኘ ገንዘብ በመቶሺዎች ወጪ እየወጣላቸው በሀገር ውስጥና በውጭ በሚገኙ ዘመናዊ አስኳላ እያማረጡ የሚማሩበት ሁኔታ ተፈጥሯል:: ዛሬ በአዲስ አበባ ዲሞክራሲያዊ መብት የሆኑት በነፃነት የመናገር የመፃፍ ሠላማዊ ሠልፍ የማድረግ የመቃወም በነፃነት የመደራጀት እውነትን በአደባባይ መናገር የሃይማኖት ነፃነት የሚታሠቡ አይደሉም:: መምህራን በግዳጅ የፓርቲ መዋቅር ውስጥ ገብተው አባል ካልሆኑ የስራ ዋስትና እና እድገት አይፈቅድም:: በቢሮክራሲውና መንግስታዊ ተቋማት ውስጥ የሹመት ዘይቤና የሹመት መለኪያው ችሎታ ሳይሆን ታማኝነት ዜግነት ሳይሆን የፓርቲ አባልነት ነው::
እነዚህ ከብዙ በጥቂቱ የተዘረዘሩ መከራዎች የሚያመለክቱን ነገር የአዲስ አበባ ህዝብ በጫንቃው ላይ የተሸከመው ጭቆና ከአቅሙ በላይ እየሆነ መሄዱንና መሰረታዊ የሆነ ለውጥ እንደሚፈልግ የታየበት ነው። ችግሮቹ የበለጠ እየተባባሱና ውስብስብ እየሆኑ የሚሄዱ በመሆናቸው የስርአት ለውጥ (የህወሃት መወገድን) የሚፈልጉበት ሁኔታ ተፈጥሯል። መሰረታዊ የሆነ አዲስ አቀራረብን ይፈልጋል። እንዲያም ሆኖ እንዲመጣ የሚፈለገው አዲስ ስርአት (ከህወሃት መወገድ በኋላ) ተመሳሳይ ስህተት እንዳይፈፀም የተለያዩ ስጋቶች አሉበት። እነዚህን መራር ሀቆች መጋፈጥ ጊዜው የሚጠይቀው ሆኖ ወጥቷል። በሌላ በኩል የአዲስ አበባ ነዋሪ ለውጡን በተከፈተ ልብ ሊቀበለው የሚችለው እነዚህ ስጋቶች ሲቀረፉለትና የለውጡ አካል መሆን ሲችል ብቻ ነው። ከህወሃት በኋላ የሚቋቋመው አዲስ መንግስት ወደ 5 ሚሊዮን የሚጠጋውን የአዲስ አበባ ነዋሪ በአግባቡ የሚያስተናግድ፣ የህብረተሰቡን ዲሞክራሲያዊ መብት የሚያረጋግጥና የህዝብን ድምፅ የሚሰማ ከሆነ ነው።
ከዚህ በተጨማሪ የአዲስ አበባን ብሎም የኢትዮጵያን የለውጥ እንቅስቃሴ ከግቡ ለማድረስ ጠንካራ አመራርና አደረጃጀት ይፈልጋል። የስርአቱ ለውጡ ስኬትም ሆነ ውድቀት ዋነኛውና መሰረታዊ ምክንያት የአመራር መሆኑ አይቀርም። ሌሎች የስኬትና ውድቀት ምክንያቶች በሙሉ የሚመነጩትና የሚንጠላጠሉት ከአመራር ጋር የተያያዙ ናቸው። በህዝባዊ እምቢተኝነቱ እና የለውጡ የእድገት ደረጃ ጋር ተለዋዋጭ የሚሆን ራሱን እየለወጠና እያደገ የሚሄድ አመራር የሚሰጥ ሃይል ያስፈልጋል። ደግነቱ የአዲስ አበባ ነዋሪዎች የመላው ኢትዮጵያ ዜጎች በመሆናቸው አመራር ለመፍጠር የሚካሄድ እንቅስቃሴ ፍሬ ማፍራቱ የአጭር ጊዘ ስራ ብቻ ይሆናል።

3.2 የአዲስ አበባ የለውጥ እንቅስቃሴ መሠረታዊ አቋሞችና እምነቶች
በአዲስ አበባ የሚቀጣጠለውን ህዝባዊ እምቢተኝነትና ከዛም በኋላ ያለውን እንቅስቃሴ ለመምራት የሚችሉ መሰረታዊ አቋሞችና እምነቶች መኖራቸው ግድ ይላል። ከዚህ አንፃር ቢያንስ ሦስት አቋሞችና እምነቶች መዞ ማውጣት ይቻላል።
በመጀመሪያ ደረጃ ከሁሉም አስቀድሞ የአዲስ አበባ ህዝብ ለኢትዮጵያ አንድነትና ለብሔራዊ ጥቅማችን ቅድሚያ የሚሰጥ ለውጥ ይፈልጋል። ይሄ ጉዳይ በተድበሰበሰ አባባልና ቀቢፀ-ተስፋ በሚመስል መልኩ መቅረብ የለበትም። የአዲስ አበባ ነዋሪ በመከራ፣ በፀረ- ዲሞክራሲ፣ በከተማ-ረሃብ፣ በምስለኔ…. ወዘተ ከመኖሩም ባሻገር ለኢትዮጵያ አንድነት ባሳየው የፀና እምነት ሲቀጠቀጥ ነበር። የኢትዮጵያ አንድነት አይናጋም በማለቱ በርካታ መስዋዕትነት ከፍሏል። ይህንን ሁኔታ እንደ መጥፎ ታሪክ ወደ ኋላ የሚያየው እንጂ ከፊት ለፊትም የሚጠብቀው ከሆነ ውጤቱ ከድጡ ወደ ማጡ መሄዱ አይቀርም። 5 ሚሊዮን ይጠጋል ተብሎ የሚገመተው የአዲስ አበባ ነዋሪ ህይወቱን ይሰጣል እንጂ የኢትዮጵያን አንድነት ለማናጋት አሊያም ለመገነጣጠል ፍላጎት ካላቸው እካላት ጋር የሚሞዳሞድበት አንዳችም ምክንያት የለውም። የአዲስ አበባ ህዝብ “ኦሮሞን ገንጥለን ሀገር እንመስርት”፣ “አማራን ገንጥለን አዲስ ሀገር እንገንባ”፣ “ትግራይ ሪፐብሊክ እናቋቁም” “ኢትዮጵያ እከሌ የሚባለውን ብሄር በኮሎኒ ይዛለች” ወዘተ ከሚሉ ሃይሎች ጋር መነሻቸው ምንም ይሁን ምን ህወሃትን ታግሎ ለመጣል ከሚያደርገው ትግል ባልተናነሰ ይታገላቸዋል።
ተደጋግሞ እንደተገለፀው የኢትዮጵያ አንድነት መናጋት ለአዲስ አበባ ህዝብ የአዲስ አበባ ነዋሪ የመኖርና ያለመኖር ጥያቄ ነው። የምርጫ ጉዳይ አይደለም። የአዲስ አበባ ነዋሪ ሰማይ ዝቅ፣ ምድር ከፍ ቢል ከኢትዮጵያ ህዝብ አብሮ መኖርና አንድነት ላይ የሚደረደር አይደለም። የአዲስ አበባ ነዋሪ የሚያራምደው ኢትዮጵያዊነት የሁሉም ብሔረሰቦች መብት በእኩል ደረጃ የሚታዩበት ነው። በተግባርም እየታየ ያለው በመዲናይቱ የሚኖሩ ብሔረሰቦች እርስ በራስ በመጋባት፣ በማህበር በእድር እና ጉርብትና የተሳሰሩ ያለምንም ማጋነን “ትንሿ ኢትዮጵያ” የሚታይበት ነው። የአዲስ አበባ ነዋሪ የሚያራምደው ኢትዮጵያዊነት በዲሞክራሲያዊ ባህልና ከውስጥ የሚመነጭ ነፃነት ጋር ተዋህዶ የሚቀርበውን አማራጭ ነው። መብትና ግዴታዎችን ጠንቅቆ የሚያውቅና በሌሎች ላይ በሃይል ለመጫን የሚያስበውን ነው። ነዋሪው መብትና ግዴታዎቹ የአንድ ሳንቲም ሁለት ገፅታዎቹ መሆኑን በሚገባ የሚረዳ፤ መብቱን ለድርድር የማያቀርብና ሊገረሡ የሚፈልጉትን አጥብቆ ዲሞክራሲያዊ በሆነ መንገድ የሚታገል ነው። በሌላም በኩል በሃላፊነትና የህግ የበላይነት ስሜት ለጋራ አላማ መሳካት ግዴታውን መወጣት የሚፈልግ ነው። በአጭሩ የአዲስ አበባ ነዋሪ ከሌሎች ኢትዮጵያውያን ወዳድ አካላቶች ጋር በመቀናጀት ሀገሩን የሚታደግ፣ ብሄራዊ ስሜትና አንድነትን ለመፍጠር ታሪካዊ ሃላፊነት የተሸከመ ህዝብ ነው። ተወደደም ተጠላ አዲስ አበባ የአገራችን ኢትዮጵያ አማካይ ብቻ ሳትሆን አስኳል ናት።

በሁለተኛ ደረጃ የአዲስ አበባ ነዋሪ ያለምንም መሸራረፍና ተጽእኖ ራሱን በራሱ የማስተዳደር መብቱ ላይ ለድርድር የሚያቀርበው ነገር አይኖርም። ህውሃት እንዳደረገው ይህን ሰፊና ታላቅ ህዝብ ወደ ጎን ትቶ በፓርቲ መዋጮ ለነዋሪው ጥላቻ ያላቸው ካድሬዎችን በማምጣት ለመግዛት መሞከር ፈፅሞ ተቀባይነት የሚኖረው አይደለም። በዚህ ሃሳብ ደግሞ እውነተኛ የለውጥ ሃይሎች በሙሉ ልብ የሚቀበሉትና የሚስማሙበት በመሆኑ በተግባራዊነቱ ላይ ብዙም ችግር ላያጋጥም ይቻላል። የአዲስ አበባ ህዝብ የሚፈልገው ስነ-ልቦናውን የተገነዘበ፤ ነዋሪውን ያለአንዳች ልዩነቶችና መከፋፈል የሚያስተባብር፤ ለነዋሪው መስዋዕት ለመሆን ልብና መንፈሳቸውን ያዘጋጁ መሪዎችን ነው። ነዋሪው ያገለግሉኛል የሚላቸውን ሰዎች በፍፁም ነፃነት መምረጥ መቻል ይኖርበታል። ከዚህም በተጨማሪ አዲስ አበባ በአለም ከሚገኙ ጥቂት ታላላቅ ከተሞች ውስጥ በርካታ አለም አቀፍ ተቋማት የሚገኝባትና የአፍሪካ መዲና እንደመሆኗ መጠን ከዚህ ደረጃና ክብር የሚመጥን ብስለትና የትምህርት ዝግጅት የሚኖረው አመራር ሊኖራት እንደሚገባ የሚታለፍ አይደለም።
የአዲስ አበባ ነዋሪ በኢትዮጵያ አንድነት የሚያምኑትን ሃቀኛና በራሳቸው የሚተማመኑ መሪዎችን ያለምንም ጣልቃ ገብነት መርጦ ለስልጣን ማብቃት ይኖርበታል። የከተማዋን የኢኮኖሚ፣ የፖለቲካና ማህበራዊ ፖሊሲዎች የከተማዋን ነዋሪዎችና ምሁራን በማሳተፍ ማዘጋጀት የመሪዎቹ ሃላፊነት ይሆናል። በመዲናይቱ ዲሞክራሲያዊ ስርአት እንዲገነባ፣ የህግ የበላይነት እንዲከበር፣ የነዋሪው ድምጽ እንዲሰማና በአጠቃላይ የፖለቲካ ነፃነት እንዲከበር በሙሉ ስልጣን መንቀሳቀስ ይኖርባቸዋል። አዲስ አበባ እንደ ኢትዮጵያ አስኳልነት የህዝቦቿ የመፃፍ፣ የመናገር፣ የመቃወም፣ መብትን የማስከበር፣ የሌሎች አማራጮችን ሃሳብ የማክበርና እውነትን የመሻት አርአያነቷን (Role Modeling) ሆና መገኘት ይኖርባታል። የፍፁም ዲሞክራሲያዊ መብት መከበርና የዘመናዊ መንግስት አመራር በአፍሪካ ተጠቃሽ ከተማ ልትሆን ይገባል። ይሄ የራስን ገቢ አመንጭቶ ከመጠቀምና የህዝብ ፍላጎትን አጢኖ ባይተዋር ሳያደርጉ ከመንቀሳቀስ ውጭ የሚታሰብ አይደለም።

በሦስተኛ ደረጃ ከላይ ከተቀመጡት በመለስ ባሉ ጉዳዮች ላይ በድርድር ሰጥቶ በመቀበልና በጋራ ድል ላይ በተመሰረተ ሁኔታ ምላሽ የሚገኙ ናቸው። ይህም በአንድ በኩል በፌደራል ደረጃ (ቀጣዩ መንግስት ፌደራላዊ እንደሆነ ታሳቢ ተወስዶ) መልስ የሚሰጥባቸው ይሆናሉ። በሌላ በኩል በአዲስ አበባ ላይ የባለቤትነትም ሆነ ልዩ-ጥቅም ጥያቄ ያለው የኦሮሞ ብሄረሰብ ጋር በውይይትና ድርድር የሚፈቱ ናቸው። በቀጣይ የሚገነባው ስርአት ዲሞክራሲያዊ እስከሆነ ድረስ፤ ስልጣን ከብረት አፈሙዝ ሳይሆን ከእውነተኛ ምርጫ እስከመጣ ድረስ የሚፈጥሩ ልዩነቶች ሊፈቱ አሊያም ሊጣጣሙ ይችላሉ። አዲስ አበባን በተመለከተ የሚደረጉት ድርድሮች አንደኛው ሌላኛው ላይ የበላይነት ለመያዝ ሳያሴር፤ ቂም በቀልና ጥቃትን መሰረት ካላደረገና የራስን ጥቅም ለማስከበር የሌላውን በተመሳሳይ ደረጃ ለማክበር ዝግጁነቱ ካለ እርስ በራስ መተማመን ስለሚፈጥር የሚመጣውን ለውጥ በእምነት ለመቀበልና ለተግባራዊ እርምጃው ሀላፊነት ወስዶ ለመንቀሳቀስ ከፍተኛ እድል ይፈጥራል። የሚደረገው ውይይትና ድርድር የአዲስ አበባ ነዋሪን ወሳኝነት የተገነዘበ ሊሆን ይገባል። በድርድሩ ወቅት የሚፈጠሩ ቅራኔዎች ካሉ እንኳን ቅራኔዎችን ለመፍታት የመንፈስም የተግባርም ዝግጅት በሁሉም የለውጥ ሃይሎች መካከል ሊኖር ይገባል። ከላይ ከተጠቀሱት ሃቆች በመነሳት የአዲስ አበባን ህዝብ ሰብአዊና ህጋዊ መብቱን የሚያስከብርለት ጎዳና የሚቀይስለት የፖለቲካ ፓርቲ ያልሆነ አደረጃጀት ያስፈልገዋል፡፤
ይህ አደረጃጀት መሰረታዊ መነሻው የኢትዮጵያ አንድነት ተጠብቆ እንዲቆይ፤ ህዝቡ በህብረት በሰላምና ወንድማማችነት እንዲኖር ለማድረግ የሚቀየሱ ውጥኖችን ተቀብሎ በዚህ ውስጥ የአዲስ አበባን ለማረጋገጥ የሚሰራ ይሆናል። ከዚህም በተጨማሪ የኢትዮጵያ አንድነት መናጋት የለበትም ከሚሉ ሌሎች አደረጃጀቶች (የፖለቲካ ፓርቲዎችን ጨምሮ) አብሮ በጋራ የሚሰራበት የመግባቢያ ሰነዶችን ያዘጋጃል። የፖለቲካ ፓርቲዎቹ አደረጃጀት ምንም ይሁን ምን በኢትዮጵያ አንድነትና ሉአላዊነት ላይ የፀና እምነት ካላቸው ጋር ትብብር የሚሰራበት ሁኔታ ይቀይሳል። የአዲስ አበባ ብሎም የኢትዮጵያ ጉዳይ ያገባናል ከሚሉ ኢትዮጵያውያን ጋር በሙሉ ተቀራርቦ የሚሰራበትን ሁኔታ ያመቻቻል።
3.3 የአዲስ አበባ የለውጥ እንቅስቃሴ አደረጃጀት
ከላይ የተጠቀሱትን የአዲስ አበባ ህዝብ ፍላጎቶች ለማስፈፀም የሚያስችል “የአዲስ አበባ ነዋሪ ህዝባዊ እምቢተኝነት አስተባባሪ ግብረ-ሃይል” የሚቋቋምበት ሁኔታ መፈጠር ይኖርበታል። አስተባባሪ ግብረ-ሃይል የአዲስ አበባ ነዋሪ (“አዲስ አበቤ መሆን የፈለገ በሙሉ”) አባቶች፣ ምሁራን፣ የፖለቲካ ፓርቲ አባላት፣ የአዲስ አበባ መምህራን ማህበር፣ ህብረት ስራ ማህበር፣ ንግድ ም/ቤት የከተማ ገበሬዎች፣ ቢሮክራሲ፣ በውጭ የሚኖር አዲስ አበባ የኖረና የወደፊት ህይወቱን አዲስ አበባ ማድረግ የፈለገ ኢትዮጵያዊ በሙሉ…..ወዘተ የሚሳተፍበት ሊሆን ይገባል። ጊዜያዊ ግብረ-ሃይል (Ad-hoc Committee) በኢትዮጵያ አንድነትና ብሄራዊ ጥቅም፣ ራስን በራስ የማስተዳደር፣ ከሚመለከታቸው አካላት ጋር የሰብአዊ ዲሞክራሲያዊ መብቶች የሚደራደርባቸውና መግባባት የሚፈጥርባቸው ቢጋር (TOR-Term of Reference) እና የድርድር ሰነዶች የሚዘጋጅ ይሆናል። ለመነሻ የሚዘጋጀው ቢጋር (TOR) የሚከተሉት አራት አላማዎችን ለማሳካት ቢሆን ይመረጣል።
የመጀመሪያው፦ በሌሎች የኢትዮጵያ አካባቢዎች የተቀጣጠለው ህዝባዊ እምቢተኝነት በአዲስ አበባም በማያቋርጥ ሁኔታ እንዲጀመር ማድረግ
ሁለተኛው፦ በሌሎች የኢትዮጵያ አካባቢዎች የተነሱትንና የሚነሱትን ህዝባዊ ማዕበሎች መደገፍና በትብብር መስራት። ከለውጥ ሃይሎች ጋር በመሰረታዊ ጉዳይ ላይ መተማመን መፍጠር።
ሦስተኛው፦ ከህዉሃት ውድቀት በኋላ በሚመሰረተው አዲስ ስርአት ውስጥ አዲስ አበባና ነዋሪዎች ስለሚኖራቸው ሰብአዊ፣ ኢኮኖሚያዊና ዲሞክራሲያዊ መብቶች ሙሉ ለሙሉ መከበራቸው ንግፊት የሚያደርግ ይሆናል።
አራተኛው፦ በአዲስ አበባ የፌደራል ስርአት ምስረታና የጋራ አስተዳደር ሂደት የአዲስ አበባ ህዝብ ሚናውን በአግባቡ እንዲጫወት፤ በሚገነባው ዲሞክራሲያዊ ስርአት ላይ ከሌሎች የሂደቱ አካላቶች ጋር በመተማመን፣ በእኩልነትና በአንድነት የሚሰራበት፤ በሦስቱም የመንግስት አካላት ውስጥ በቂ ውክልና እንዲኖረው ማስቻል።
አስተባባሪ ግብረ-ሃይሉ በአዲስ አበባ የማያቋርጥ ህዝባዊ እምቢተኝነት እንዲቀጣጠልና ከሌሎች የኢትዮጵያ አካባቢዎች ጋር በትብብር መተማመን ለመስራት የሚያስችለው የአጭር ጊዜና ከሁኔታዎች ጋር ተለዋዋጭ የሆነ ስትራቴጂ መንደፍ ይኖርበታል። ከአገር ቤትም ሆነ ከኢትዮጵያ ውጭ ህዝባዊ ማዕበሉን የሚያቀጣጥሉ የግልፅና ህቡዕ አደረጃጀቶች መፈጠር ይኖርበታል። ህዝባዊ ማዕበሉን የሚመሩት ሰዎች ጠንካራ ማህበራዊ ትሥሥር ያላቸው፣ ኢኮኖሚያዊ ማህበራዊና ፖለቲካዊ ተቋማትን የሚመሩ፣ የሚቀረፁ መልዕክቶችን በቀላሉና ቀስቃሽ በሆነ መንገድ የሚያስተላለፍና በአግባቡ የተደራጀ ትሥሥር መፍጠር የሚችሉ ሊሆን ይገባል። ግብረ-ሃይሉ እንደዚህ አይነት ኔትወርኮችን እስከ ቤተሰብ ድረስ የሚዘረጋበት ስትራቴጂና ታክቲክ መቀየስ አለበት። የሚቋቋመው ግብረ-ሃይል የተለያዩ ንዑስ አደረጃጀቶች በውስጡ የያዘ ሊሆን ይችላል። ከእነዚህ ንዑስ አደረጃጀቶች ውስጥ እንደ መነሻ የሚከተሉት ሊኖሩት ይችላሉ፦
1. የሚዲያና ኮሙዩኒኬሽን አስተባባሪ ግብረ-ሃይል
ይህ ንዑስ ግብረ-ሃይል አለም አቀፍና አገር አቀፍ የሚዲያ ተቋማትን፤ ማህበራዊ ሚዲያዎችን (ድረ-ገፅ፣ ፌስቡክ፣ ቲውተር….ወዘተ)፤ የህትመት ሚዲያዎችን በመጠቀም የአዲስ አበባ ህዝባዊ ንቅናቄንና የመጪውን ጊዜ የማስተዋወቅ ስራ የሚሰራ ይሆናል። የአዲስ አበባ ብሎም የኢትዮጵያ የአንድነት አጀንዳ ሰፊ ውይይት እንዲደረግበት ሃሳቦችን የማፍለው፣ የሚዲያ ተቋማትን በተለያዩ መንገድ በመቅረብ ሽፋን የሚያገኙበት ሁኔታ ማመቻቸት ያስፈልጋል። የለውጥ እንቅስቃሴውን ከሚደግፍ የሚዲያ ተቋማት ጋር (ለምሳሌ ኢሳት፣ OMN፣ ዋዜማና ሌሎች ሚዲያዎች) መደበኛ ፕሮግራም የሚቀርብበት ሁኔታን የሚደራደር ነው። የሚዲያና ኮሙዩኒኬሽን ስራው የአዲስ አበባን የትላንት፣ ዛሬና ነገን ሁኔታ በሚዳስስ መልኩ የሚቀርብ ይሆናል። ላለፉት 26 ዓመታት በአዲስ አበባ ነዋሪዎች ላይ የተፈፀሙ የፍትህ መታፈኖች፤ የመሬት ወረራዎችና የነዋሪዎች መፈናቀል፤ የነዋሪውን ሉአላዊ መብት ለመንፈግ የወጡ አዋጆች፣ ህጎችና መመሪያዎች፤ ህወሃትና የቤት ውስጥ አገልጋዮቹ የአዲስ አበባን ህዝብ ለመዝረፍ የሚያካሂዱት የሌብነት፣ ጉቦና የቅሌት እንቅስቃሴዎች፤ የአዲስ አበባ ነባር ከበርቴዎችና ነጋዴዎችን ከገበያ ለማውጣት የተደረጉ እንቅስቃሴዎችና ሌሎች ማህበራዊ፣ ኢኮኖሚያዊና ፖለቲካዊ መታፈኖችን የሚመለከት ይሆናል። የሚዲያ ስራው የትላንትና እና የዛሬን ችግር ብቻ ሳይሆን ነዋሪው በነገይቱ ኢትዮጵያ ተስፋ የሚሰንቅበትና ነገን ለማየት የሚናፍቅበት የሚያስችሉ የቅስቀሳ ስራዎች መሰረት ይኖርባቸው። ጋዜጠኞች፣ የኪነ-ጥበብ ሙያተኞችና ፀሃፊያን፣ የሚዲያ ተቋማትና ኮሙዩኒኬሽን ባለሙያዎች በዚህ ቡድን ውስጥ እንዲሳተፍ መደረግ ይኖርበታል።
2. የህግ-ነክ ጉዳዮች አስተባባሪ ንዑስ ግብረ-ሃይል
ይህ ንዑስ ግብረ-ሃይል የአዲስ አበባ ነዋሪዎች የሆኑና የከተማዋ ብሎም የኢትዮጵያ አንድነት ጉዳይ ያሳስበናል የሚል የህግ ሙያተኞች የሚሰባሰቡት ነው። የህግ-ሙያተኞቹ አዲስ አበባ ባለፉት 26 አመታት እንድትተዳደርበት የተደረጉትን አዋጆች ቻርተሮችና መመሪያዎች በመዳሰስ፤ የነዋሪውን መብት ለመንፈግ የተወሰዱ እርምጃዎችን በመመርመር ለውይይት የሚረዳ ዶክመንት ያቀርባሉ። ከሚዲያና ኮሙዩኒኬሽን ቡድን ጋር በመቀናጀት ዲሞክራሲያዊ በሆነ መልኩ ግልፅ ውይይት እንዲደረግበት ያደርጋሉ። ከዚህ በመነሳት የአዲስ አበባ ነዋሪ ሉአላዊ መብቱ ሙሉ ለሙሉ የሚጠበቅበትን የቀጣይ ማኒፌስቶ ለውይይት መነሻ ያዘጋጃሉ። በማኒፌስቶው ላይ ነዋሪና ያገባኛል የሚሉ አካላቶች (Stake Holders) አቋማቸውን ሳይደባብቁ አፍረጥርጠው የሚያቀርቡበት ሁኔታ የሚመቻችበት ሁኔታ ይፈጥራል።
3. የፋይናንስና ሎጀስቲክ ጉዳዮች አስተባባሪ ንዑስ ግብረ-ሃይል
ህዝባዊ እምቢተኝነትን ለማቀጣጠልና ከዛም በኋላ የሚኖሩ ግዙፍ እቅዶችን ለማስፈፀም የገንዘብና የቁሳቁስ ማሰባሰብ ስራ የሚታለፍ አይሆንም። የሚካሄደው ፍልሚያ ከአምባገነኖችና በጠራራ ፀሃይ የጅምላ ጭፍጨፋ ከሚያካሂዱና የጦር ሃይሉንና የደህንነቱን ከተቆጣጠሩ ቡድኖች ጋር በመሆን ሰፊ መስዋዕትነት መጠየቁ አይቀርም። ስርአቱን ለመገርሰስ ከሄድንበት ያልሄድንበት ረጅም መንገድ መኖሩን የተገነዘበ ሊሆን ይገባል። ህዝቡን ሊያነቃንቁ የማደራጀት ስራዎችን ለመስራት በአገዛዙ ላይ የስነ-ልቦና ጦርነት ለማካሄድ፤ በፍልሚያ ሂደት ጉዳት የሚደርስባቸውን የነፃነት ታጋዮች ለመደገፍ ገንዘብ ማስፈለጉ አይቀርም።
በመሆኑም በአለም አቀፍ ደረጃ በአዲስ አበባ ብሎም በኢትዮጵያ የሚካሄደውን ህዝባዊ እምቢተኝነት የሚደግፍ የፋይናንስና ሎጀስቲክ የሚያሰባስብ አስተባባሪ ኮሚቴ መደራጀት ይኖርበታል። ይህ በግልፅነትና ተጠያቂነት መርህ ሊቋቋም የሚገባው ሃይል የራሱን ዝርዝር እቅዶች አውጥቶ የሚንቀሳቀስ ሊሆን ይገባል። ከላይ እንደተገለፀው ግብረ- ሃይሉ ከድህረ ህወሃት በኋላ በኢትዮጵያ ውስጥ በሚመሰረተው አዲስ ስርአት ውስጥ አዲስ አበባና ነዋሪዎቿ ስለሚኖራቸው ሰብአዊ ኢኮኖሚያዊና ፖለቲካዊ መብቶች ሙሉ ለሙሉ መከበር ግፊት ማድረግን እንደ አላማ መውሰድ ይኖርባቸዋል። በሌላ አነጋገር የአዲስ አበባ ነዋሪ የመደራደር አቅሙ እንዲጎለብት መብቃት ይኖርበታል። የአዲስ አበባ ህዝብ መብቃት (Empowerment) መሆን ያለበት ሌሎችን ለማጥቃት ሳይሆን ለህልውናው ሲል ነው። በለውጥ ሂደት ውስጥ አቅም ገንብቶ ያልቆየ ማህበረሰብ የመናቅና የሚፈልገው መብቱንም የመነሳቱ እድሉ ሰፊ ነው። በሚካሄደው ስር-ነቀል ለውጥና በመሰረታዊ አቋሞቹ ዙሪያ በየጊዜው ውይይትና ክርክር ማድረግ ያስፈልጋል። በሌሎች የለውጥ ሃይሎች ውስጥ የተያዘው አቋምም ቀርበውለት ዲሞክራሲያዊ በሆነ መንገድ መወያየትና መከራከር ግዴታ ነው። የሚደረገው ውይይት በለውጥ ሂደቱ ላይ ጥላሸት ለመቀባት፤ አሊያም ጠብ የለሽ በዳቦ ለማለት አይደለም።
የሚቀርበው ቢጋር (TOR) ከላይ የተቀመጡትን መሠረታዊ አቋሞችና እምነቶች እንደ መሰረታዊ መነሻ የሚወስድ ይሆናል ማለት ይህ አማራጭ ብቻ ነው ማለት አይደለም። ሌሎች ከአዲሱ ፌደራል መንግስት አወቃቀር እና ጆኦ-ፖለቲካው ጋር የሚፈልቁ አዳዲስ አደረጃጀቶች ሊኖሩ ይችላሉ። ለነገሩ አደረጃጀት አንድን አላማና ስትራቴጂያዊ ግቦች ለማስፈፀም የሚፈጠር በመሆኑ ይሄና ይሄ ብቻ አወቃቀርና አደረጃጀት ያስፈልጋል የሚል ዶግማቲክ አስተሳሰብ ሊኖር አይችልም። እንደውም የአንድ አደረጃጀት ጥንካሬው የሚለካው ከተለዋዋጭ ሁኔታዎች ጋር መጣጣም መቻሉ ነው። የአዲስ አበባ ህዝብ ትግሉን ቀጣይነት የሚያሳድግ ከሆነና 5 ሚሊዮን ህዝቡን በጠንካራ መስረት ላይ ማደራጀት ከቻለ ከዚህ የተሻለ አዳዲስ አደረጃጀቶች በአማራጭነት የሚቀርብበት እድል ዝግ አይደለም።

የፍራንክፈርት ከተማና የአካባቢያዋ ኗሪ ኢትዮጵያውያን ወደ 15 ሺ ኤዉሮ የተጠጋ እርዳታ አሰባሰቡ ! በፍራንክፈርትና አካባቢዋ የሚኖሩ ኢትዮጵያውያን ባለፈዉ ቅዳሜ ኦክቶበር 29 ቀን ባደረጉት ስብሰባ በሕዝባዊ እምቢተኝነቱ አመጽ ከፍተኛ ጉዳት ለደረሰባቸዉ የቤተሰብ አባላት ወደ 15 ሺ ኤዉሮ የሚጠጋ ገንዘብ ማሰባሰብ መቻላቸዉን አንድ የእርዳታ አሰባሰቢው ግብረ ሃይል ቃል አቀባይ አስታውቑል። በጀርመን የትብብርና ውይይት መድረክ ማዕከልነት በፍራንክፈርት ከተማና አካባቢዋ ለሚኖሩ ኢትዮጵያውያን የእርዳታ አሰባሳቢ ልዩ ግብረ ሃይል በመፍጠር ባጭር ጊዜ ውስጥ በተደረገ የሁሉም ኢትዮጵያዉያን ርብርቦሽ በዚህ ዜና ርዕስ ላይ የተጠቀሰዉ የገንዘብ መጠን ሊገኝ ችሏል።

ይህም ገቢ ሊገኝ የቻለዉ፣ በዋናነት ከመግቢያ ቲኬት፣ ከቶምቦላ፣ከጨረታ ዉድድር እንደሆነ በተጨማሪ ተገልጿል። በተለይ በጨረታዉ ዉድድር፣ የአንዳርጋቸዉ ፅጌ፣ የመምሕር በቀለ ገርባ እና የኮሎኔል ደመቀ ዘዉዱ ፎቶዎች መቅረብ መቻላቸዉ የብዙዎቹን የስብሰባዉን ታዳሚዎች ቀልብ የሳበ ሲሆን፣ ከፍተኛ ውድድር የታየበትና የማይናቅ የገቢ መጠንምአስገኝቷል። በወገኖቻችን ላይ የሚፈጸመዉ ግፍና ሰቆቃ አንድ ሊያደርገን ካልቻለ ምንጊዜም አንድ ያለ መሆን አባዜ ሊጫወትብን ይችላልና ይህን የፈተና ጊዜ አንድ ሆነን ማሳለፍና ችግሩንም ባጋራ መቑቑም እንዳለብን በመድረኩ በግልፅ ተንፀባርቑል። በተለይም በአሁኑ ሰዓት በሃገሪቱ በሁሉም ማዕዘናት ለነፃነቱና ለመብቱ ደሙን እያፈሰሰ ከሚገኘዉ ወገናችን ጎን መቆም ለነገ የማይባል የዛሬ ተግባራችን መሆን እንደሚገባዉ በስብሰባዉ ታዳሚዎች በትኩረት ተወስቷል። ደሙ በየመንገዱ እየተዘራ ሕይወቱ ለሚያልፈዉ ቀሪ ቤተሰብ የአቅምን እርዳታ መለገስ ሰብዓዊነት እንጂ ከፖለቲካ ጋር የሚያቆራኘዉ አመክንዮም ሰለሌለ፣ ለወደፊቱም ይህ ዓይነቱ ተግባር በተከታታይ መቀጠል እንዳለበት ተሰምሮበታል። ትግል ሳይቸግረዉ፣ ድል ያልሰመረለት ይህ የተካደ ትውልድ ሕልሙና ራዕዩ እዉን እስኪሆን ድረስ ሁሉም በዚህ ታሪካዊና የፈተና ጊዜ ዚግነታዊ አሻራዉን ጥሎ እንዲያልፍ እናት ሀገሩ ጥሪ አያደረገችለት መሆኑን ሊገነዘበዉ እንደሚገባ፣ የስብሰባዉ ታዳሚዎች በቃላት ሳይሆን በዓይን ተናበዋል። በፕሮግራሙ ላይ አጫጭር ግጥሞችም ቀርበዉ በንባብ ተደምጠዋል። እንደ ጴጥሮስ ያችን ሰዓት የመሳሰሉ ምንጊዜም ሀገራዊ መልዕክታቸዉን ጊዜ ያማይሽረዉ ቲያትር ለስብሰባዉ ከጊዜ አንፃር ተቀነባብሮ አሰልቺ ባልሆነና ትምሕርት ሊሰጥ በሚችል መልኩ ቀርቦም ታይቷል። በተለይ በፕሮገራሙ መጨረሻ ላይ መድረኩ ለግልጽ ውይይት ክፍት ሆኖ፣ መነቃቀፍ ከሌለ መተማመን ስለማይኖር፣ እየተነጋገርን በመተባበርና በመተማመን ስንሞት እሬሳችን እየተላከ የምንቀበርባት ሀገር ሳትሆን በሕይወታችንም በቁም የምንኖርባት ኢትዮጵያ እንድትፈጠር የየድርሻችንን አገራዊ ዕዳ መክፈል እንደሚኖርብንና ማንነቱን ለማስከበር ደሙን እየገበረ ከሚገኘዉ ወገናችን ጎን ለመቆም የዛሬ እንጂ የነገ ቀጠሮ ያማያስፈልገዉ የቤት ሥራችን መሆን እንዳለበት በተማመን ተለያይቷል።

ፌስቡክን ጨምሮ በተለያዩ መገናኛ ዘዴዎች ግንቦት ሰባት ከተባለው አሸባሪ ቡድን አመራሮች ጋር ግንኙነት አድርገሃል› በሚል የሽብር ክስ ተመስርቶበት ጉዳዩ በፍርድ ቤት እየታየ የሚገኘው የነገረ ኢትዮጵያ ጋዜጣ ዋና አዘጋጅ ጋዜጠኛ ጌታቸው ሺፈራው ለ3ኛ ጊዜ ለብይን ቀጠሮ ተሰጥቶበታል፡፡
ዛሬ ጥቅምት 21/2009 ዓ.ም የፌደራል ከፍተኛ ፍ/ቤት ልደታ ምድብ 4ኛ ወንጀል ችሎት ዳኞች ጉዳዩን በጽ/ቤት የተመለከቱት ሲሆን፣ ዳኞቹ መዝገቡን መርምሮ ብይን ለመስጠት ጊዜ እንደሚያስፈልጋቸው በመግለጽ ለህዳር 28/2009 ዓ.ም ተለዋጭ ቀጠሮ ሰጥተዋል፡፡

በሌሎች መዝገቦች ከዛሬ ቀደም ቀጠሮ የነበራቸውን ተከሳሾች ሳያቀርብ የቆየው የቂሊንጦ ማ/ቤት ዛሬ ጋዜጠኛ ጌታቸውን ጨምሮ ሌሎች በዕለቱ ቀጠሮ ያላቸውን ተከሳሾች ፍ/ቤት አቅርቧል፡፡
ተከሳሹ ጌታቸው ሺፈራው ጉዳዩ ሲታይ የቆየው 14ኛ ወንጀል ችሎት እንደነበር የሚታወስ ሲሆን፣ አሁን ላይ ጉዳዩን የሚያየው ችሎት 4ኛ ወንጀል ችሎት እንደሆነ ለማወቅ ተችሏል፡፡ ይህም ቀደም ሲል በነበረው ችሎት በአንድ ዳኛ ይታይ የነበረው የክስ ጉዳዩ በአሁኑ ችሎት በሦስት ዳኞች የሚታይ ይሆናል ማለት ነው፡፡
ጋዜጠኛ ጌታቸው ሺፈራው የቀረበበትን ክስ መከላከል ይገባዋል ወይስ መከላከል ሳያስፈልገው በነጻ ይሰናበት የሚለውን ብይን ለመስማት ፍ/ቤት ቀጠሮ ሲሰጥ ይህ ለሦስተኛ ጊዜ ነው፡፡ ተከሳሹ ላይ አቃቤ ህግ ከሰነድ ማስረጃዎች ሌላ የሰው ምስክር አላቀረበበትም፡፡
ጌታቸው ታህሳስ 15/2008 ዓ.ም ለእስር ከተዳረገበት ዕለት ጀምሮ እስካሁን ጉዳዩን በእስር ቤት ሆኖ እየተከታተለ ይገኛል፡፡
ምንጭ:- Ethiopia Human Rights Project

ከባድ ፈተና የተጋረጠበት የኢትዮጵያ መንግሥት ቃል የገባዉን የማሻሻያ ለዉጥ በሀገሪቱ ዉስጥ ማድረግ ካልቻለ የባሰ ቀዉስ ሊያጋጥም እንደሚችል ተመራማሪዎችና ተንታኞች አስጠነቀቁ። አዣንስ ፍራንስ ፕረስ በዘገባዉ እንደጠቀሰዉ በፀረ ሽብር ትግሉ የምዕራብ ሃገራት ሁነኛ አጋር የሆነዉ የኢትዮጵያ መንግሥት ከመስከረም 28 ቀን አንስቶ በደነገገዉ የአስቸኳይ ጊዜ አዋጅ ለወራት የዘለቀዉን ፀረ መንግሥት ተቃዉሞ አፍኗል። እንዲያም ሆኖ የመንግሥት ቃል አቀባይ «አመፁ በቁጥጥር ሥር ሆኗል፤ ከሞላ ጎደልም የተረጋጋ ሁኔታ አለ» ማለታቸዉንም ዘገባዉ ጠቅሷል። በኣዋጁ መንግሥት ጥንካሬዉን ለማሳየት መፈለጉን የተናገሩት የአፍሪቃ ቀንድ ተመራማሪዉ ረኔ ለፎር፤ መሠረታዊዉን ችግር ኃይል ብቻዉን ሊፈታዉ አይችልም ማለታቸዉን የዜና ወኪሉ አመልክቷል። የአስቸኳይ ጊዜ አዋጁ ያስከትለዉ የሥነ-ልቡና ተፅዕኖም በህዝቡ ላይ የፍርሃት እና የደህንነት ስጋትን እንደሚያባብስ ማሳሰባቸዉንም ገልጿል። በሱዳን የማኅበራዊ፣ ሕጋዊ እና ኤኮኖሚያዊ ጥናት ማዕከል የኢትዮጵያ ጉዳይ ተንታኝ ጄን ኒኮላስ ባህ በበኩላቸዉ ሥልጣን ከእጄ ሳይወጣ ሀገሪቱን በልማት አራምዳለሁ የሚለዉ ኢህአዴግ የራሱን ሕልዉና ለማስቀጠል እንደሚሠራ እና ብዙም ለዉጦች ሊያመጣ እንደማይችል ያላቸዉን ስጋት መግለጻቸዉን ዘገባዉ አክሎ ጠቅሷል። ተቃዉሞዎቹ ገዢዉን ፓርቲ ከቁብ ያልቆጠሩ መሆናቸዉን ያመለከቱት ስጋቶችን የሚመለከት ተቋም ተንታኝ ኤማ ጎርደን ደግሞ ከመንግሥት የቀረበዉ ማሻሻያ ተቃዋሚዎቹን ሊያረካ ይችላል ብለዉ እንደማይገምቱ ተናግረዋል።

file

ምንጭ:-dw.com

ጉዳያችን / Gudayachn
ጥቅምት 21፣2009 ዓም
================

*ምስረታው ማዕከላዊ እና አሰባሳቢ ሚናው ላይ ያተኩር።
*ዐማራው ላይ የደረሰውን በደል እና እየወጣ ያለውን የፖለቲካ ኃይል ማዳመጥ ይገባል።
*የአገራዊ ንቅናቄው ድምፁን የሚያሰማበት አንድ የሚድያ ፕሮግራም ሊኖረው ይገባል።

ምስረታው ማዕከላዊ እና አሰባሳቢ ሚናው ላይ ያተኩር
=======================================
ጥቅምት 20፣2009 ዓም ዋሽንግተን ዲሲ ላይ በአራት ድርጅቶች ፊርማ የኢትዮጵያ አገራዊ ንቅናቄ መመስረቱን ኢሳት በቀጥታ ከስፍራው ዘግቧል።ምስረታው ወቅታዊ እና አስፈላጊ ነው።በስራው ላይ የደከሙ ምሁራን ምስጋና ይገባቸዋል።የእዚህ አይነቱ ስብስብ ሲፈጠር ማዕከላዊ እና አሰባሳቢ ሚናው የጎላ መሆኑ ጥቅም አለው። ኢትዮጵያ ባለፉት ሃምሳ ዓመታት ውስጥ ሁለት የመንግስት ለውጥ አልፋለች።በሁለቱም ለውጥ ወቅት ግን የተዘጋጀ ማዕከላዊነትን እና የተለያዩ የፖለቲካ ድርጅቶችን ሃሳብ የሚያንፀባርቅ ተቋም አለመኖሩ ሽግግሩ እንዲጠለፍ ሆኗል።አሁንም የኢትዮጵያ አገራዊ ንቅናቄ ማዕከላዊ እና አሰባሳቢ ሚናውን የሚያጎሎ ስልታዊ ስራዎች ላይ ማተኮር አለበት።

ዐማራው ላይ የደረሰውን በደል እና እየወጣ ያለውን የፖለቲካ ኃይል ማዳመጥ ይገባል
========================================
በኢትዮጵያ ውስጥ ጉልህ ብቻ ሳይሆን በስብጥሩም ሆነ ለኢትዮጵያ እንደ ሀገር መቀጠል ከፍተኛ መስዋዕትነት ከከፈሉት ውስጥ የዐማራው ኅብረተሰብ አንዱ ነው።ባለፉት 25 ዓመታት ውስጥ በሕወሓት የፖለቲካ ፕሮግራም (ማንፌስቶ) ውስጥ ´´ጠላት´´ በሚል ቃል የተፈረጀ ኅብረተሰብ ነው። ለእዚህ ፍረጃ እስካሁን ሕወሓት ይቅርታ አልጠየቀም።ይልቁንም ይህንን ኅብረተሰብ በትውልዱ ብቻ የጥላቻ ፕሮፓጋንዳ በይፋ ስነዛበት ሰንብቷል።ይህ ብቻ አይደለም።በቀጥታ በሕወሓት እና እርሱ በቀሰቀሳቸው ሁሉ በአደባባይ ደሙ ፈሷል፣እንደ አውሬ እየተሳደደ አንገቱ ተቀልቷል፣ከሶስት ትውልድ በላይ ከኖረበት መሬት እየተገፋ ስደተኛ ሆኗል።ይህ ሁሉ ሲሆን የሕወሐት መንግስት አንዳችም የዜግነት ክብሩን አልጠበቀለትም።

በኢትዮጵያ የፖለቲካ ሁኔታ ላይ ይህንን በደል በሚገባ አለመረዳት በእራሱ ትልቅ ችግር ይዞ ይመጣል።አሁን በአገር ውስጥም ሆነ በውጭ የሚገኙ ወጣቶች የእዚህን ኅብረተሰብ ብሶት የሚያንፀባርቁት በቅርብ በሀገር ቤት የደረሰውን ሁሉ ስለሚረዱ እና ለመረጃው ቅርብ መሆናቸውን ማመን ይገባል።በደሉ ይህ ፅሁፍ እየተፃፈ በዛሬው እለት ብቻ ከ200 በላይ በሚሆኑ የዐማራ ተወላጆች ላይ የግድያ ትዕዛዝ ወጥቷል።በሺህ የሚቆጠሩ ወደ እስር ቤት ተግዘዋል።በኢትዮጵያ ምድር በአሁኑ ወቅት በስፋት እና በብዛት የጦር መሳርያ አንስቶ እየተፋለመ ያለ ኃይል በእዚሁ ዐማራ መሬት ላይ ይገኛል።ይህ በእራሱ ማንም የፖለቲካ ኃይል ይህንን ክፍል አርቆ ወደፊት ሊሄድ እንደማይችል አይነተኛ ማሳያ ነው።በተለይ የትጥቅ ትግሉ ከሕወሓት ጋር ብቻ ሳይሆን ከሱዳን ወታደሮች ጋርም መሆኑ የእዚህን ኃይል አካባቢያዊ ተፅኖ ከወዲሁ ለመረዳት ያስችላል።

ይህንን የፖለቲካ ክስተት በአግባቡ አለመያዝ በእራሱ ለነገዋ ኢትዮጵያ ትልቅ ስጋት ነው።እጅግ የመረረ ስሜት፣እንቅስቃሴ እና ቁጭት እየተሰማ ነው።ይህንን ስሜት ማዳመጥ፣የተፈፀመውን በደል መረዳት እና ወደ ጋራ ኢትዮጵያዊ አጀንዳ መቀየር የኢትዮያ የጋራ ንቅናቄ ሊሰራው ከሚገባቸው ቀዳሚ ተግባሮች ውስጥ አንዱ መሆን አለበት።ይህ ማለት በደል በሌላው ላይ አልደረሰም ማለት አይደለም።ሆኖም ግን በአንዳንድ የአገራችን ማኅበረሰቦች በተለይ በዐማራው ላይ የሚፈፀሙት ጥቃቶች ተቋማዊ እና ኢትዮጵያን በእረጅም ጊዜ የመበታተን እቅድ ያላቸው ሁሉ በስልታዊ ኢላማነት የሚፈፀሙ ከመሆናቸው አንፃር ልዩ ትኩረትን ይሻሉ ለማለት ነው።

የአገራዊ ንቅናቄው ድምፁን የሚያሰማበት አንድ የሚድያ ፕሮግራም ሊኖረው ይገባል
===================================
የአገራዊ ንቅናቄው ትናንት በአዳራሽ እንደተመለከትነው በሚቀጥሉት ጊዜያት ምንም ድምፁን ሳያሰማ ወራት ካስቆጠረ ፍሬ ቢስ ይሆናል።አሁን ያቀፋቸው እና ወደፊት የሚያቅፋቸውን ድርጅቶች የጋራ ተግባራት፣ርዕዮች እና ዕቅድ ሁሉ ለኢትዮጵያ ሕዝብ የሚያደርስበት ድምፅ ያስፈልገዋል።ይህ ድምፅ ደግሞ ሌሎች የበለጠ እንዲገናኙት የሚያደርግ ብቻ ሳይሆን እግረ መንገዱን ላለፉት 25 ዓመታት የተጎሳቆለውን አገራዊ እና ኢትዮጵያዊ አጀንዳ በአዲሱ ትውልድ ላይ ይቀርፃል።ይህ ትውልድ በእጅጉ ተጎድቷል።ይህ ትውልድ አፋር ተወላጅ ኢትዮጵያዊ የሚል የማይመስለው የወያኔ የሚያደነቁር ፕሮፓጋንዳ ሰለባ ነው።የእዚህ አይነት አገራዊ ንቅናቄ ኢትዮጵያዊነት በአፋሩ፣በኦሮሞው፣በሲዳማው ሁሉ ሲወሳ የማሰማት ኃላፊነት አለበት።

የአገራዊ ንቅናቄው ባለ አደራ እና ጠባቂ ሕዝብ ነው።ዋስትናውም ሕዝብ ነው።ከአገራዊ ንቅናቄው አፈንግጦ የግል እና የቡድን ጥቅሙን ከአገራዊ አጀንዳ ለማስቀደም የሚፈልግ ድርጅት የሚዳኘው በሕዝብ ነው።ይህንን ለማድረግ ግን አገራዊ ንቅናቄው ለሕዝብ መገለጥ አለባቸው የሚላቸውን መረጃዎች እና ልዩ የሚድያ ፕሮግራም በቶሎ መጀመር አለበት።ለምሳሌ በኢሳት ላይ ሳምንታዊ የግማሽ ሰዓት ቪድዮ ፕሮግራም ሊኖረው ይችላል።ይህ ካልሆነ ግን በመሬት ላይ የሚሰሩ የጋራ ስራዎችን ከሕዝብ ጋር ለማቀናጀት ችግር ይገጥመዋል።

ባጠቃላይ የአገራዊ ንቅናቄው ዋና መሰረት ያደረገው ችግራቸውን በኢትዮጵያዊነት እና በኢትዮጵያ ስር ለመፍታት የተዘጋጁ ድርጅቶችን ማሰባሰብ መጀመሩ ቁልፍ እና አስፈላጊው ጉዳይ ሲሆን በእዚህ ፅንሰ ሃሳብ ዙርያ በኢትዮጵያ ያሉ ለዘመናት የቆዩ ችግሮችን በእየደረጃው ለመፍታት ትልቅ በር ከፋች ነው።ይህ የሚሆነው ግን የኢትዮጵያ ሕዝብ የእኔ ብሎ ንቅናቄውን ሲደግፍ እና ንቅናቄውም እራሱን ሁሉን አቀፍነቱን እያሰፋ ሲሄድ ነው።

ጉዳያችን GUDAYACHN www.gudayachn.com

ዶክተር አክሎግ ቢራራ

አስተያየቶችና ያቄዎች ይህን ስብፍባ ከጨሎች የሚጤየው ምንድን ነው? የመጀመሪያውና ዋናው ኢትዮጵያን እንደ ታሪካዊና ዘላቂ አገፊ መቀበጥና ይህች አገፊ እንዳትበታተንና ጤቃት እንዳትጋጤ ከስምምነት ላይ መደረሱ ነው በስብፍባው ላይ ያሳፍብኩትና ያፍመፊኩበት የማምነበትና የምመፈበት አቋም ኢትዮጵያ ጤድፊድፊ አትቀፊብም የሚጩ ነው ይህች አገፊ ብዙ መስዋእት ተከሎባት በጩጆቿ ቆፈነትና ህብረት ነጻነቷን፤ ብጡፈዊ ግዛቷን፤ ክብፌንና ጥዐጩዊነቷን አስከብፈ ቆይታጤች ይህ የሚያኮፈ ታሪክ ስኬታማ ሊጣን የቻጤው በቋንቋ፤ በባህጩ፤ በብጡፊ፤ በስነጩቦና፤ በተፋ ኃብት፤ በታሪክና በጨሎች መጤያዎች ሳይበከጩ ኢትዮጵያ ተብላ በምትፈ እውቅና ባላት አገፊ የሚኖረው ሕዝብ ”ጥ የታገጤላትና የሞተላት፤ የአውፋፓ አገፋች ከመመስረታቸው በት የፈሷ ስጩኔ እና መንግሥት የነበፈት አገፊ መጣኗ ነው ይህ አኩሪ ታሪክ የአንድ ብጡፊ ወይንም የአንድ ኃይማኖት ረት ወይንም መታወቂያ አይደጤም ህወሓቶችና አጋፋቻቸው እንደሚጥትም የመቶ ዓመት ታሪክ ብቻ ያላት አገፊም አይደጤችም በስፊዓት ጩዩነት የተነሳ ይኼን የዓጤም ቁፊ ሕዝብ ”ጥ የሚኮፈበትን ታሪክ መካድ ፈስን ወይንም እወክጤዋጤ” የሚጥትን ሕዝብ ዝቅ ማድረግ ነው ፈስን ዝቅ ማድረግ ደሞ ጤተቂነት ያጋጩጩ የኢትዮጵያ የው ላቶች የሚጩጉትም ይኼን ነው ባብ ብጡፊተኞቹ ህወሓቶች ባመዱት ወመድ ገብቶ የኢትዮጵያ ሕዝብ በጎ፤ በብጡፊ፤ በኃይማኖት፤ በቅም ወዘተፊ ተከሎ አቅጫ መቀየስ የሚቅመው ጤ”ጤት ኃይሎች ነው፤ አንድ፤ ጤህወሓቶችና ጤሚቆፌቸው ጩሂቃንና የቅም ነጋዴዎች፤ ”ጤት፤ ኢትዮጵያ እንድትፈፊስ ጤሚመኙ የው ኃይሎች ይህ ከጣነ ማንም በኢትዮጵያ የሚኖፊ ብጡፊ ሊቀም አይችጩም አገፈችን የነገዋ ሶማሊያ ወይንም ሶሪያ ወይንም ደቡብ ሱዳን ትጣናጤች የእፊስ በፊስ እጩቂት አይቀፊም ይኼን የሚመኝ ግጤፍብ ወይንም ቡድን ናማ አይደጤም ጤማጤት ያስደፈጩ በሎንዶን የተካጡደው የኦፋሞው ውይይት አደገኛና ጠላነት የጎደጤው ነው የሚጥት የኦፋሞና ጨሎች ኢትዮጵያዊያን ም”ፈን ትችት አግባብ የሚኖረው ጤዚህ ነው በኢትዮጵያ መቃብፊ ወይንም መፈረስ ላይ አዲስ አገፊ እንመፍፊታጤን የሚጥ፤ በም”ፈን ስም የላቻ መፊዝ የሚረ ግጤፍቦች ያሳዩት ነገፊ ቢኖፊ እውቀትንና ሞያን ሳይጣን፤ ድንቁፊናን ነው ጤማጤት ይቻላጩ ሊክ እንደጨላው አገፊ ወዳድ፤ ታላቁ የኦፋሞ ሕዝብ ጤኢትዮጵያ ነጻነት፤ ግዛታዊ አንድነንትና ጥዐላዊነት የከጤው መስዋት ጤኢትዮጵያ ዘላቂነት መፍረት መጣኑን አስመስክፌጩ ይህ ታላቅ ሕዝብ፤ ጩክ እንደ ጎንደፉውና ጨላው ኢትዮጵያዊ ዋፊካ ነው ጤማጤት ያስደፈጩ የጎንደፊ ከተማ ዋፊካ ዛነቱ ብቻ ሳይጣን ምሳጨነቱ በአአምፋየ ተቀፊ ይኖፈጩ ጩክ እንደ ኢትዮጵያ ሕዝብ ንካፈ ነው ዋፊካ ቦታውን አይጤቅም ታላቅ ሕዝብም ከፈሱ ፕሽቶ አይገነጩም መፍረታዊ የጣኑ የስፊዓት ችግፋችን ከጨላው ጋፊ ተባብፋ አማፈችና መትጡዎች የመስት ኃላነት አጤበት የተቃዋሚዎችን ህብረት እና አንድነት የማየው ከዚህ ዋፊካን የመፍጤ መፍረት ከመጥ አንጻፊ ነው ኢትዮጵያ እንደ ፕቀ የማንም ንብረት አይደጤችም ጤድፊድፊ አትቀፊብም የምጤው ጤዚህ ነው ስብስቡ በዚህ መፊህ ዙሪያ ስምምነት ያሳየ ይመስጤኛጩ ይህ በኢትዮጵያ ዘላቂነት ጤምናምን ”ጥ ተስ የሚፍ ሂደት ነው በስብፍባው ላይ ያቀፊብኳቸውን መፍረተ ጠሳቦች በአሩ ጤማቅረብ፤ አንድ፤ ትግጥ የሚካጡደው በአገፊ ቤት ነው፤ በው አይደጤም የአ”ኑን ሕዝባዊ ዐመ ከበቱ የሚጤየው ሕዝቡ በምፉት ተቀስቅሶ ተቃውሞውን ፈሱ የሚመፈው፤ የፈሱ የጎበዝ አጤቃዎች ያጥት፤ የፈሱ ወት ትውጩድ የሚሞትጤት፤ የሚገረበት፤ የሚቆስጩበት፤ የሚታፍፊበት፤ የሚታገጩጤትና ስፊዓቱ መጤወ አጤበት የሚጩበት መጣኑ ነው ይህ ጤአድፊ ባዮች አያመችም በእኔ ግምት እና እምነት ወቱ ትውጩድ የሚጩገውና የሚመኘው ገናዊ ጤው አይደጤም፤ መፍረታዊ የስፊዓት ጤው ነው በዛፉው ስብፍባ ካስደፍቱኝ ጉዳዮች መካከጩ አንዱና ዋናው የወቱ ተሳታ ብዛት ነው ወቱ በገ መገኘቱን እናመስግን ወደትም እንዲሳተና እንዲመፈ ቅስቀሳ አናድፊግ ይህ ወት ትውጩድ በአገፊ ቤት የሚታገጤውን ወት ትውጩድ ያንጸባፊቃጩ
”ጤት፤ ከጩጅነቴ ጀምፋ የማስታውፍው ብሂጩ አጤ በኢትዮጵያ ችግፋች ሲከፍቱ ጎንደፊ ምን አጤ? ይባጩ ነበፊ አ”ን ጎንደፊ ምን አጤ? የሚጤውን ያቄ በማያሻ መንገድ መጩሶታጩ ግ በቃኝ አጤ የሚጩ ፍብሳቢ አባባጩ ይመጩፍዋጩ በአማፈው ክጩጩ (ጎንደፊ፤ ደብረ ታቦፊ፤ አፊማጣ፤ ወጩቃይት ገዴ፤ ባህፊ ዳፊ፤ ደብረማፊቆስ፤ ወሎና ጨላ) የሚታገጤውና መስዋእት የሚጣነው ወቱ ነው እኛ አይደጤንም በኦፋሚያና በኮንሶ የሚታገጤውና የሚሞተው ወቱ ትውጩድ ነው እኛ አይደጤንም የኦፋሞው ደም ደማችን ነው፤ የጎደፉው/አማፈው ደም ደማችን ነው የሚጤው የ”ጤቱ ታላቅ ብጡፋች ወት ትውጩድ ብሂጩ ተመሳሳይና ተደጋጋ ነው ወቱን ትውጩድ በዚህ ስብፍባ ላይ የተገኙት ጣኑ ጨሎች የጤቲካ ፓፊቲዎች አያዙትም ተቃዋሚ ፓፊቲዎች ቋንቋውንም፤ ምኞቱንም፤ ላጎቱንም የሚያውቁት አይመስጤኝም እነሱ የኖሩትን ኑፋ፤ እነሱ የደረፍባቸውን በደጩ፤ ግ፤ አናና ጨላ እኛ አናውቀውም በአብዛኛው፤ በጤቲካ አመፈፊ ውስ የሚገኙት በእኔ የእድሜ ክጩጩ ውስ ናቸው ወቱ ትውጩድ ከእኔ ትውጩድ ጋፊ ምንም ግንኙነት የጤውም በማህበፈዊ መገናኛ (ትዊተፊ፤ ስ ቡክ፤ ዩቱብ ወዘተ) የሚያደፊገው ትግጩ ከእኔ ትውጩድ የተጤየ ነው ደፊ ነው ፊጠት የሚባጩ ነገፊ አያውቅም የሚፍፈው አካደሚክ አይደጤም እኛ የምናየው ከትንተና አንጻፊ ነው ወቱ ትውጩድ የሚያው በመፉት ላይ ካጤ ብሶት፤ ንቀት፤ ትግጩ፤ ተስ አንጻፊ ነው ወቱ ትውጩድ በመፉት ላይ ያጤውን ግ የሚያንጸባፊቅ ነው የእኔ ትውጩድ ስብፍባዎች ይህን ግዙ ኃይጩ አላሳተትም፤ ጤማስተማፊ አጩሞከፊነም፤ ጤመሪነት አላዘጋጀነውም ስጤጣነም፤ ከዚህ ትውጩድ ብንማፊ ይሻላጩ ምን እንደሚጩግ፤ ምን እንደሚመኝ፤ ጤምን እንደሚታገጩ፤ ጤምን ፈሱን መስዋእት እንደሚያደፊግ እንይቀው እናውቅጩጠጤን የሚጤውን ቅዠት እንፊሳው ሶስት፤ እኔ የምይቀው፤ እናንተ (በዚህ የተፍበፍባች”ት አፈት የጤቲካ ፓፊቲዎች ተወካዮች) ከዚህ ፍባ በመቶ የሚገመት ግዙ ወት ትውጩድ ጋፊ ያላች” ግንኙነት ምን ያህጩ ነው? ይህን ያቄ እንድታስቡበት አደፈ እላጤ” ወቱን ትውጩድ ያጩያዘ ድፊድፊ የትም አይደፊስም ያላማከረ ፈሱን ጤያቄ ያጋጩጩ ከዚህ ጋፊ አምፉ የምይቀው በመፉት ላይ የሚሞተውና የሚታገጤው ወት ትውጩድ እናንተ ማንን ወክላች” ድፊድፊ ታደፊጋላች” ብሎ ቢይቅ ምን መጩስ ትፍታላች”? አገፊ ቤት ያጥትስ የጤቲካ ፓፊቲዎችና ግጤፍቦች ሚና ምን ይጣናጩ? አፈት፤ በዚህ ስብፍባ ጨሎች እንደተናገሩት የ”ጥም ኢትዮጵያዊያን የጤቲካ ችግፋች ሊቱ የሚችጥት የእያንዳንዱ ኢትዮጵዊ ክብፊ፤ ነጻነት፤ ፍብአዊ መብት፤ እውነተኛ እኩጩነት፤ የትም ቦታ የመኖፊ፤ የግጩ ኃብት የመያዝ፤ የመምረ፤ የመመረና ጨሎች መብቶች በሕግ ሲከበሩ ነው አንዱ አዛዢ ጨላው ታዛዢ፤ አንዱ በጩቶ አዳሪ ጨላው ረጠብተኛ ወዘተ የጣነችበት ኢትዮጵያ ጤማንም አትበጅም የስፊዓት ጤው አስላጊ ነው የምጤው ይኼን ነው አምስት፤ በእኔ ግምት ይህ ስብፍባ መጩካም ጅምፊ መጣኑን ብቀበጩም፤ ከጅምፊነት በላይ አይጡድም ጨሎችን አግባብ ያላቸውን፤ በኢትዮጵያ ዘላቂነት ዙሪያ የተፍበፍቡ ድፊጅቶችን አላካተተም ስጤዚህ፤ ይህ ጅምፊ ጨሎችን ማካተት አጤበት”ጥን አቀ የጣነ ጉባኤ መካጡድ አጤበት በየቦታው ጤአማፈ የሚደረገው የተናጩ እሩጫ ወደ አንድ መአከጩ መምት አጤበት በዚህ በኩጩ ሻጤቃ ዳዊትና ፋፍፊ ጌታቸው ያደረጋች”ት ፊት በም ሩ ነው አስት፤ ማንንም አትተው፤ ”ላችንም እንተባበፊ እያንዳንዳችን የመተባበፊ፤ አብፋ የመስፈት አምባሳደፋች እን”ን! ስድስት፤ በሕዝብ ላይ፤ በተጤይ በወቱ ላይ የሚካጡደው  ይዘገንናጩ የአስቸኳዩ አዋጁ ኢላማ ያደረጋቸው ”ጤት ግዙ ብጡፋች አጥ፤  አማፈው በዐማፈነቱ፤ በማንነቱ፤ በመፉቱ፤ በህጩውናው፤  ኦፋሞው በማንነቱ፤ በመብቱና በመፉቱ የእነዚህ ብጡፋች በቃ የጣነው ወት ትውጩድ በገ እየተገደጤና እየተፍቃየ ነው እነዚህ ብጡፋች ኢላማ ከጣኑ የህወሓት አገዛዝ ከማንኛውም እፊምጃ፤ የስጩን ድፊድፊን ምፋ፤ በት ከሕዝቡ ጋፊ መታረቅ አጤበት ማጤት ነው ምክንያቱም፤ ህወሓት የተላው ከእናንተ ጋፊ አይደጤም የተላው ከሕዝቡ ጋፊ ነው ከእናነት ጋፊ ተላ”፤ ከው ላቶች ጋፊ ተላ”፤ ከኢሳት ጋፊ ተላ”፤ ከኦፋሞ መገናኛ መረብ ጋፊ ተላ” ወዘተ፤ የሚጤው የዓጤምን ሕዝብ ጤማሳሳት ነው ፍላም እንዲወፊድ ከጤገ ግድያውንና አናውን ማቆም አጤበት ማጤት ነው እናንተን የምይቀው አንድ ነገፊ አጤ ይኼውም ይህን ቅዶ ያደፊጋጩ የሚጩ ግምትና እምነት አላች”? ይህን አስተማማኝ በጣነ ደረጃ ጤማወቅ ከተጤገ መረጃውን ከወቱ ትውጩድ ፍብስባች” እንደጣነ ብታስተምሩን ይቅማጩ
ፍባት፤ እኔ የ1991 የስጩን ሽግግፊ እንዳይደገም አስንቅቃጤ” ይህ ሽግግፊ የዐማፈውን ሕዝብ እና ሕብረ ብጡፊ የጣኑ የጤቲካ ፓፊቲዎችን አላሳተም ውቱ የህወሓት የበላይነት መጣኑን አይተናጩ በዚህ ስብፍባም የዐማፈው ሕዝብ አጩተወከጤም በዐማፈው ሕዝብ ስም የተናገረው ግጤፍብ ዐማፈውን አይወክጤውም አጩወክጩም ማጤቱ አግባብ አጤው ካጩወከጤ በዚህ ስብፍባ ላይ እንደ ተናጋሪ መቅረቡ የተሳሳተ መጩእክት እንዳይፍ እፍጋጤ” አንሳሳት፤ በዚህ ስብፍባ ላይ የተገኙ ድፊጅቶች ዐማፈውን አይወክጥትም በእኔ እምነት ይህ አደገኛ ሂደት ነው ማንኛውም ሽግግፊ ዐማፈውን ማሳተ ግዴታው ነው የዐማፈው አጤመወከጩና አጤመሳተ በመፉት ላይ የሚካጡደውን እጩቂትና ትግጩ አያንፀባፊቅም በጎንደፊ፤ በወጩቃይት ገዴ፤ በአፊማጣ፤ በመላው ጎጃም ወዘተ፤ የሚካጡደው ሕዝባዊ አመና እጩቂት ጠቅ ነው በተመሳሳይ በገ የሚገደጤውና እየታፍረ የሚወፍድበት ቦታ የማይታወቀው ወት ትውጩድ ብዛት ጠቅ ነው በእናንተ ግምት ይሕ ችግፊ እንዴት ይታጩ ትላላች”? ስምንት፤ በመረሻ ጤማቅረብ የምጩገው፤ የዛፉው ስብፍባና ስምምነት ሩ ቢጣንም በዚህ ድፊድፊ ያጩገቡት በኢትዮጵያ ግዛታዊ አንድነት፤ ነጻነትና ጥዐላዊነት፤ በሕዝቧ እውነተኛ እኩጩነትና ዲሞክፈሳዊ መብት የሚያምኑት እንዴት ባጤ ሂደት እንዲሳተ ታደፊጋላች”? በእኔ ግምት ”ጥን አቀ የጣነ የጤቲካ፤ የማህበረፍብና የታወቁ ግጤፍቦች ስብፍባና ወደ ብጡፈዊ ቃጩ ኪዳን የሚያመፈ ውይይትና ድፊድፊ መካጡድ አጤበት ይህ ከጣነ ከህወሓት/ኢህአዴግ ጋፊ ጤመደፈደፊ እድጥ ከ ይላጩ በዚህ ስብፍባ ጠሳቤን እንዳቀፊብ ስጤተጋበዝኩ ምስጋናየ ከ ያጤ ነው የኢትዮጵያ አገፈዊ (በእኔ እምነት ብጡፈዊ ቢባጩ ይሻላጩ) ንቅናቄ የሚጩ መፊህ ይዞ መታገጩ እድሎችን ይከትጩናጩ የሚጩ ግምት አጤኝ በመረሻ ከላይ በመግቢያው እንደተናገፊኩት ወዳጀ ዶፊ ዲማ ኦፋሞኛ ቢያስተምረኝ ኖፋ ደስ ባጤኝ ነበፊ ”ጤቱን ቋንቋዎች የሚናገሩ ወገኖቸ ያስቀኑኛጩ ቋንቋን ማወቅ ጤመቀፈረብ፤ ጤመማፊ፤ ጤመተማመን፤ ጤመከባበፊ፤ ወዘተ ይቅማጩ እኛ እንግሊዝኛ ስጤምንችጩ ነው በአሜሪካ የተሳካ ኑፋ የምንኖረው አመፍግናጤ”

Silver Spring, MD, October 30, 2016

አክሎግ ቢራራ (ዶር)

አስተያየቶችና ጥያቄዎች

ይህን ስብሰባ ከሌሎች የሚለየው ምንድን ነው? 

የመጀመሪያውና ዋናው ኢትዮጵያን እንደ ታሪካዊና ዘላቂ አገር መቀበሉና ይህች አገር እንዳትበታተንና ለጥቃት እንዳትጋለጥ ከስምምነት ላይ መደረሱ ነው። በስብሰባው ላይ ያሳሰብኩትና ያሰመርኩበት የማምነበትና የምመራበት አቋም “ኢትዮጵያ ለድርድር አትቀርብም” የሚል ነው። ይህች አገር ብዙ መስዋእት ተከፍሎባት በልጆቿ ቆራጥነትና ህብረት ነጻነቷን፤ ብሄራዊ ግዛቷን፤ ክብሯንና ሉዐልዊነቷን አስከብራ ቆይታለች። ይህ የሚያኮራ ታሪክ ስኬታማ ሊሆን የቻለው በቋንቋ፤ በባህል፤ በብሄር፤ በስነልቦና፤ በተፈጥሮ ኃብት፤ በታሪክና በሌሎች መለያዎች ሳይበከል ኢትዮጵያ ተብላ በምትጠራ እውቅና ባላት አገር የሚኖረው ሕዝብ ሁሉ የታገለላትና የሞተላት፤ የአውሮፓ አገሮች ከመመስረታቸው በፊት የራሷ ስልጣኔ እና መንግሥት የነበራት አገር መሆኗ ነው። ይህ አኩሪ ታሪክ የአንድ ብሄር ወይንም የአንድ ኃይማኖት ጥረት ወይንም መታወቂያ አይደለም። ህወሓቶችና አጋሮቻቸው እንደሚሉትም የመቶ ዓመት ታሪክ ብቻ ያላት አገርም አይደለችም። በስርዓት ልዩነት የተነሳ ይኼን የዓለም ጥቁር ሕዝብ ሁሉ የሚኮራበትን ታሪክ መካድ ራስን ወይንም እወክለዋለሁ የሚሉትን ሕዝብ ዝቅ ማድረግ ነው። ራስን ዝቅ ማድረግ ደሞ ለተጠቂነት ያጋልጣል። የኢትዮጵያ የውጭ ጠላቶች የሚፈልጉትም ይኼን ነው። ጠባብ ብሄርተኞቹ ህወሓቶች ባጠመዱት ወጥመድ ገብቶ የኢትዮጵያ ሕዝብ በጎጥ፤ በብሄር፤ በኃይማኖት፤ በጥቅም ወዘተርፈ ተከፋፍሎ አቅጣጫ መቀየስ የሚጠቅመው ለሁለት ኃይሎች ነው፤

አንድ፤  ለህወሓቶችና ለሚቆጣጠሯቸው ልሂቃንና የጥቅም ነጋዴዎች፤

ሁለት፤ ኢትዮጵያ እንድትፈራርስ ለሚመኙ የውጭ ኃይሎች።

ይህ ከሆነ ማንም በኢትዮጵያ የሚኖር ብሄር ሊጠቀም አይችልም። አገራችን የነገዋ ሶማሊያ ወይንም ሶሪያ ወይንም ደቡብ ሱዳን ትሆናለች። የእርስ በርስ እልቂት አይቀርም። ይኼን የሚመኝ ግለሰብ ወይንም ቡድን ጤናማ አይደለም ለማለት ያስደፍራል። በሎንዶን የተካሄደው የኦሮሞው ውይይት “አደገኛና ሃላፊነት የጎደለው ነው” የሚሉት የኦሮሞና ሌሎች ኢትዮጵያዊያን ምሁራን ትችት አግባብ የሚኖረው ለዚህ ነው። “በኢትዮጵያ መቃብር ወይንም መፈራረስ” ላይ አዲስ አገር እንመሰርታለን የሚሉ፤ በምሁራን ስም የጥላቻ መርዝ የሚረጩ ግለሰቦች ያሳዩት ነገር ቢኖር እውቀትንና ሞያን ሳይሆን፤ ድንቁርናን ነው ለማለት ይቻላል። ሊክ እንደሌላው አገር ወዳድ፤ ታላቁ የኦሮሞ ሕዝብ ለኢትዮጵያ ነጻነት፤ ግዛታዊ አንድነንትና ሉዐላዊነት የከፈለው መስዋት ለኢትዮጵያ ዘላቂነት መሰረት መሆኑን አስመስክሯል። ይህ ታላቅ ሕዝብ፤ ልክ እንደ ጎንደሬውና ሌላው ኢትዮጵያዊ “ዋርካ” ነው ለማለት ያስደፍራል። የጎንደር ከተማ ዋርካ ዛፍነቱ ብቻ ሳይሆን ምሳሌነቱ በአአምሮየ ተቀርጾ ይኖራል። ልክ እንደ ኢትዮጵያ ሕዝብ ጠንካራ ነው። ዋርካ ቦታውን አይለቅም። ታላቅ ሕዝብም ከራሱ ሸሽቶ አይገነጠልም። መሰረታዊ የሆኑ የስርዓት ችግሮችን ከሌላው ጋር ተባብሮ አማራጮችና መፍትሄዎች የመስጠት ኃላፊነት አለበት። የተቃዋሚዎችን ህብረት እና አንድነት የማየው ከዚህ ዋርካን የመሰለ መሰረት ከመጣሉ አንጻር ነው። ኢትዮጵያ እንደ ሸቀጥ የማንም ንብረት አይደለችም። ለድርድር አትቀርብም የምለው ለዚህ ነው። ስብስቡ በዚህ መርህ ዙሪያ ስምምነት ያሳየ ይመስለኛል። ይህ በኢትዮጵያ ዘላቂነት ለምናምን ሁሉ ተስፋ የሚሰጥ ሂደት ነው።

በስብሰባው ላይ ያቀርብኳቸውን መሰረተ ሃሳቦች በአጭሩ ለማቅረብ፤ 

“አንድ፤ ትግሉ የሚካሄደው በአገር ቤት ነው፤ በውጭ አይደለም። የአሁኑን ሕዝባዊ ዐመጽ ከበፊቱ የሚለየው ሕዝቡ በምሬት ተቀስቅሶ ተቃውሞውን ራሱ የሚመራው፤ የራሱ የጎበዝ አለቃዎች ያሉት፤ የራሱ ወጣት ትውልድ የሚሞትለት፤ የሚገረፍበት፤ የሚቆስልበት፤ የሚታሰርበት፤ የሚታገልለትና ስርዓቱ መለወጥ አለበት የሚልበት መሆኑ ነው። ይህ ለአድር ባዮች አያመችም። በእኔ ግምት እና እምነት ወጣቱ ትውልድ የሚፈልገውና የሚመኘው ጥገናዊ ለውጥ አይደለም፤ መሰረታዊ የስርዓት ለውጥ ነው። በዛሬው ስብሰባ ካስደሰቱኝ ጉዳዮች መካከል አንዱና ዋናው የወጣቱ ተሳታፊ ብዛት ነው። ወጣቱ በገፍ መገኘቱን እናመስግን። ወደፊትም እንዲሳተፍና እንዲመራ ቅስቀሳ አናድርግ። ይህ ወጣት ትውልድ በአገር ቤት የሚታገለውን ወጣት ትውልድ ያንጸባርቃል።

ሁለት፤ ከልጅነቴ ጀምሮ የማስታውሰው ብሂል አለ። በኢትዮጵያ ችግሮች ሲከሰቱ “ጎንደር ምን አለ?” ይባል ነበር። አሁን “ጎንደር ምን አለ?” የሚለውን ጥያቄ በማያሻ መንገድ መልሶታል። “ግፍ በቃኝ አለ” የሚል ሰብሳቢ አባባል ይመልሰዋል። በአማራው ክልል (ጎንደር፤ ደብረ ታቦር፤ አርማጭሆ፤ ወልቃይት ጠገዴ፤ ባህር ዳር፤ ደብረማርቆስ፤ ወሎና ሌላ) የሚታገለውና መስዋእት የሚሆነው ወጣቱ ነው። እኛ አይደለንም። በኦሮሚያና በኮንሶ የሚታገለውና የሚሞተው ወጣቱ ትውልድ ነው። እኛ አይደለንም። “የኦሮሞው ደም ደማችን ነው፤ የጎደሬው/አማራው ደም ደማችን ነው” የሚለው የሁለቱ ታላቅ ብሄሮች ወጣት ትውልድ ብሂል ተመሳሳይና ተደጋጋፊ ነው። ወጣቱን ትውልድ “በዚህ ስብሰባ ላይ የተገኙት ሆኑ ሌሎች የፖለቲካ ፓርቲዎች አያዙትም። ተቃዋሚ ፓርቲዎች ቋንቋውንም፤ ምኞቱንም፤ ፍላጎቱንም የሚያውቁት አይመስለኝም። እነሱ የኖሩትን ኑሮ፤ እነሱ የደረሰባቸውን በደል፤ ግፍ፤ አፈናና ሌላ እኛ አናውቀውም። በአብዛኛው፤ በፖለቲካ አመራር ውስጥ የሚገኙት በእኔ የእድሜ ክልል ውስጥ ናቸው። ወጣቱ ትውልድ ከእኔ ትውልድ ጋር ምንም ግንኙነት የለውም። በማህበራዊ መገናኛ (ትዊተር፤ ፌስ ቡክ፤ ዩቱብ ወዘተ) የሚያደርገው ትግል ከእኔ ትውልድ የተለየ ነው። ደፋር ነው። ፍርሃት የሚባል ነገር አያውቅም። የሚሰራው አካደሚክ አይደለም። እኛ የምናየው ከትንተና አንጻር ነው። ወጣቱ ትውልድ የሚያው በመሬት ላይ ካለ ብሶት፤ ጭንቀት፤ ትግል፤ ተስፋ አንጻር ነው።  ወጣቱ ትውልድ በመሬት ላይ ያለውን ግፍ የሚያንጸባርቅ ነው። የእኔ ትውልድ ስብሰባዎች ይህን ግዙፍ ኃይል አላሳተፉትም፤ ለማስተማር አልሞከርነም፤ ለመሪነት አላዘጋጀነውም። ስለሆነም፤ ከዚህ ትውልድ ብንማር ይሻላል። ምን እንደሚፈልግ፤ ምን እንደሚመኝ፤ ለምን እንደሚታገል፤ ለምን ራሱን መስዋእት እንደሚያደርግ እንጠይቀው። እናውቅልሃለን የሚለውን ቅዠት እንርሳው።

ሶስት፤ እኔ የምጠይቀው፤ እናንተ (በዚህ የተሰበሰባችሁት አራት የፖለቲካ ፓርቲዎች ተወካዮች) ከዚህ ሰባ በመቶ የሚገመት ግዙፍ ወጣት ትውልድ ጋር ያላችሁ ግንኙነት ምን ያህል ነው? ይህን ጥያቄ እንድታስቡበት አደራ እላለሁ። ወጣቱን ትውልድ ያልያዘ ድርድር የትም አይደርስም። ያላማከረ ራሱን ለጥያቄ ያጋልጣል። ከዚህ ጋር አጣምሬ የምጠይቀው በመሬት ላይ የሚሞተውና የሚታገለው ወጣት ትውልድ እናንተ ማንን ወክላችሁ ድርድር ታደርጋላችሁ ብሎ ቢጠይቅ ምን መልስ ትሰጡታላችሁ? አገር ቤት ያሉትስ የፖለቲካ ፓርቲዎችና ግለሰቦች ሚና ምን ይሆናል?

አራት፤ በዚህ ስብሰባ ሌሎች እንደተናገሩት የሁሉም ኢትዮጵያዊያን የፖለቲካ ችግሮች ሊፈቱ የሚችሉት የእያንዳንዱ ኢትዮጵዊ ክብር፤ ነጻነት፤ ሰብአዊ መብት፤ እውነተኛ እኩልነት፤ የትም ቦታ የመኖር፤ የግል ኃብት የመያዝ፤ የመምረጥ፤ የመመረጥና ሌሎች መብቶች በሕግ ሲከበሩ ነው። አንዱ አዛዢ ሌላው ታዛዢ፤ አንዱ በልቶ አዳሪ ሌላው ረሃብተኛ ወዘተ የሆነችበት ኢትዮጵያ ለማንም አትበጅም። የስርዓት ለውጥ አስፈላጊ ነው የምለው ይኼን ነው።

አምስት፤ በእኔ ግምት ይህ ስብሰባ መልካም ጅምር መሆኑን ብቀበልም፤ ከጅምርነት በላይ አይሄድም። ሌሎችን አግባብ ያላቸውን፤ በኢትዮጵያ ዘላቂነት ዙሪያ የተሰበሰቡ ድርጅቶችን አላካተተም። ስለዚህ፤ ይህ ጅምር ሌሎችን ማካተት አለበት።፡ሁሉን አቀፍ የሆነ ጉባኤ መካሄድ አለበት። በየቦታው ለአማራጭ የሚደረገው የተናጠል እሩጫ ወደ አንድ መአከል መምጣት አለበት። በዚህ በኩል ሻለቃ ዳዊትና ፕሮፌሰር ጌታቸው ያደረጋችሁት ጥርት በጣም ጥሩ ነው። አስፋፉት፤ ማንንም አትተው፤ ሁላችንም እንተባበር። እያንዳንዳችን የመተባበር፤ አብሮ የመስራት አምባሳደሮች እንሁን!

ስድስት፤ በሕዝብ ላይ፤ በተለይ በወጣቱ ላይ የሚካሄደው ጭፍጨፋ ይዘገንናል። የአስቸኳዩ አዋጁ ኢላማ ያደረጋቸው ሁለት ግዙፍ ብሄሮች አሉ፤

• አማራው በዐማራነቱ፤ በማንነቱ፤ በመሬቱ፤ በህልውናው፤

• ኦሮሞው በማንነቱ፤ በመብቱና በመሬቱ።

የእነዚህ ብሄሮች ጠበቃ የሆነው ወጣት ትውልድ በገፍ እየተገደለና እየተሰቃየ ነው። እነዚህ ብሄሮች ኢላማ ከሆኑ የህወሓት አገዛዝ ከማንኛውም እርምጃ፤ የስልጣን ድርድርን ጨምሮ፤ በፊት ከሕዝቡ ጋር መታረቅ አለበት ማለት ነው። ምክንያቱም፤ ህወሓት የተጣላው ከእናንተ ጋር አይደለም። የተጣላው ከሕዝቡ ጋር ነው። ከእናነት ጋር ተጣላሁ፤ ከውጭ ጠላቶች ጋር ተጣላሁ፤ ከኢሳት ጋር ተጣላሁ፤ ከኦሮሞ መገናኛ መረብ ጋር ተጣላሁ ወዘተ፤ የሚለው የዓለምን ሕዝብ ለማሳሳት ነው። ሰላም እንዲወርድ ከፈለገ ግድያውንና አፈናውን ማቆም አለበት ማለት ነው።

እናንተን የምጠይቀው አንድ ነገር አለ። ይኼውም ይህን ፈቅዶ ያደርጋል የሚል ግምትና እምነት አላችሁ? ይህን አስተማማኝ በሆነ ደረጃ ለማወቅ ከተፈለገ መረጃውን ከወጣቱ ትውልድ ሰብስባችሁ እንደሆነ ብታስተምሩን ይጠቅማል።

ሰባት፤ እኔ የ1991 የስልጣን ሽግግር እንዳይደገም አስጠንቅቃለሁ። ይህ ሽግግር የዐማራውን ሕዝብ እና ሕብረ ብሄር የሆኑ የፖለቲካ ፓርቲዎችን አላሳተፈም።

ውጤቱ የህወሓት የበላይነት መሆኑን አይተናል። በዚህ ስብሰባም የዐማራው ሕዝብ አልተወከለም። በዐማራው ሕዝብ ስም የተናገረው ግለሰብ ዐማራውን አይወክለውም። “አልወክልም ማለቱ” አግባብ አለው። ካልወከለ በዚህ ስብሰባ ላይ እንደ ተናጋሪ መቅረቡ የተሳሳተ መልእክት እንዳይሰጥ እሰጋለሁ። አንሳሳት፤ በዚህ ስብሰባ ላይ የተገኙ ድርጅቶች ዐማራውን አይወክሉትም። በእኔ እምነት ይህ አደገኛ ሂደት ነው። ማንኛውም ሽግግር ዐማራውን ማሳተፍ ግዴታው ነው። የዐማራው አለመወከልና አለመሳተፍ በመሬት ላይ የሚካሄደውን እልቂትና ትግል አያንፀባርቅም። በጎንደር፤ በወልቃይት ጠገዴ፤ በአርማጭሆ፤ በመላው ጎጃም ወዘተ፤ የሚካሄደው ሕዝባዊ አመጽና እልቂት ሃቅ ነው። በተመሳሳይ በገፍ የሚገደለውና እየታሰረ የሚወሰድበት ቦታ የማይታወቀው ወጣት ትውልድ ብዛት ሃቅ ነው። በእናንተ ግምት ይሕ ችግር እንዴት ይፈታል ትላላችሁ?

ስምንት፤ በመጨረሻ ለማቅረብ የምፈልገው፤ የዛሬው ስብሰባና ስምምነት ጥሩ ቢሆንም በዚህ ድርድር ያልገቡት በኢትዮጵያ ግዛታዊ አንድነት፤ ነጻነትና ሉዐላዊነት፤ በሕዝቧ እውነተኛ እኩልነትና ዲሞክራሳዊ መብት የሚያምኑት እንዴት ባለ ሂደት እንዲሳተፉ ታደርጋላችሁ?

በእኔ ግምት ሁሉን አቀፍ የሆነ የፖለቲካ፤ የማህበረሰብና የታወቁ ግለሰቦች ስብሰባና ወደ ብሄራዊ ቃል ኪዳን የሚያመራ ውይይትና ድርድር መካሄድ አለበት። ይህ ከሆነ ከህወሓት/ኢህአዴግ ጋር ለመደራደር እድሉ ከፍ ይላል።

በዚህ ስብሰባ ሃሳቤን እንዳቀርብ ስለተጋበዝኩ ምስጋናየ ከፍ ያለ ነው። “የኢትዮጵያ አገራዊ (በእኔ እምነት ብሄራዊ ቢባል ይሻላል) ንቅናቄ” የሚል መርህ ይዞ መታገል እድሎችን ይከፍትልናል የሚል ግምት አለኝ።

በመጨረሻ ከላይ በመግቢያው እንደተናገርኩት ወዳጀ ዶር ዲማ ኦሮሞኛ ቢያስተምረኝ ኖሮ ደስ ባለኝ ነበር። ሁለቱን ቋንቋዎች የሚናገሩ ወገኖቸ ያስቀኑኛል። ቋንቋን ማወቅ ለመቀራረብ፤ ለመማር፤ ለመተማመን፤ ለመከባበር፤ ወዘተ ይጠቅማል። እኛ እንግሊዝኛ ስለምንችል ነው በአሜሪካ የተሳካ ኑሮ የምንኖረው።

አመሰግናለሁ”

ባለፉት ሥርዓቶች እንደብቸኛ ተጠቃሚ እየተደረገ የፈጠራና የውንጀላ ታሪክ ተሰጥቶን በጭቆና ስር የሚማቅቀው ወግናችን የአማራ ህዝብ መደራጀት የግድ የሆነበት ደረጃ ላይ የተደረሰው በአማራ ልሂቃን ጉትጎታ ሳይሆን ህዝቡ በራሱ ከግፉ መብዛት፡ ከጭቆናው አሰቃቂነት የተነሣ በራሱ በአማራ ህዝብ የተፈጠረ ነው።