ከብሥራት ደረሰ
ይህን ጽሑፍ ከዐማራ ውጪ ማንም ባያነበው ይመረጣል፡፡ ምክንያቱም ዐማራን በተለዬ ሁኔታ የሚወቅስ ጽሑፍ በመሆኑ ለሌሎች ብዙም የሚጠቅም ነገር የለውም፡፡ መወቃቀስ ለዕድገት መሠረት ነው፤ ጉድፍን ለማጥራትና ጠንካራ ጎንን አጠናክሮ ለመቀጠል ሂስና ግለሂስ ጠቃሚ ናቸው፡፡ ተድበስብሶ መጓዝ ግን በግልም ሆነ በማኅበረሰብ ደረጃ ጠንቅ ነው፡፡
![Displaced-Amharas-from-West-Shewa-Aremya-province-Dec-2015-1.jpg]()
ውድ ዐማሮች እንደምን ከረማችሁልኝ? ያለፉትን 40 ዓመታት እንዴት አያችኋቸው? የደርግ መንግሥት አስብቶ ለወያኔው የባንዳዎች ቡድን ለዕርድ አመቻችቷሁ መሄዱን ቀስ እያላችሁ በጊዜ ሂደት ስትነገዘቡ ምን ተሰማችሁ? አሁንስ እንዴት እየሆናችሁ ናችሁ? ስደቱ፣ሞቱ፣ ወያኔ ያወጀባችሁ የዘር ፍጅቱና ዐማራን ከየቦታው ማጽዳቱ፣ እስር-እንግልቱ፣ ከመንግሥት ሥራና ከንግድ – ከቤትና ከመሬት – ከሕይወትና ከሃይማኖት፣ ከርስትና ከሚስት መፈናቀሉ፣ በጥይት መቆላቱ፣ እንዳትዋለዱና ዘር እንዳትተኩ በትግሬ ዶክተሮች መምከኑ – (አዎና በትግሬ የህክምና ዶክተር! እነፕሮፌሰር አሥራትን የገደለ መርፌ ባላገርን ማምከን ደግሞ ያቅተው እንዴ? ብዙ የሚወራረድ ዕዳ አለባቸው ትግሬ ወያኔዎች!!)፣ በማይድን በሽታ መለከፉ፣ በኑሮ ውድነት መጠበሱ፣ በማይምነት ድቅድቅ ጨለማ ውስጥ መንጠራወዙ፣… እንዴት ይዟችኋል ወንድሞቼና እህቶቼ? የማይለመድ የለምና መቼም ይህን ሁሉ ዘመን አመጣሽ ግፍና በደል ሳትለምዱት እንደማትቀሩ አምናለሁ – ኑሮ ካሉት ፍሪጅስ ማለቴ መቃብርስ ይሞቅ የለም? ደርጎች “የማይለመድ የለም፤ ውስኪውንም ለመድነው “ ብለው ነበር ያኔ ካረቂ መለኪያና ከጠላ ሽክና ወደዊስኪ ብርጭቆ ሲንጠለጠሉ፡፡ እንደምታዘበው በዚህች ምሥኪን ሀገራችን ምድረ ደንቆሮ ከቀበሮ ጉድጓድ ወጥቶም ይሁን ከበረሃ ገስግሶ ሥልጣን የሚይዘውና ለመያዝም የሚቋምጠው መቼም ለዚያ ለፈረደበት ሆድ እንጂ ለመንፈሣዊ እርካታና ለሀገር ባለው ብሔራዊ ስሜት አልሆነም፡፡
ውድ ዐማሮች የረባ ነገር ልነግራችሁ አይደለም ብዕሬን ያነሳሁት፡፡ ይልቁንም ላናድዳችሁ ነው፡፡ መናደድ ደግሞ ሰውኛ ነውና ብትናደዱ ቅር አይበላችሁ፡፡ ያው ተናዳችሁ ተናዳችሁ ትቀዘቅዛላችሁ፡፡ ምን ምርጫ አለ?
ለመነሻ ይቺን በጣም የተለመደች ግን ተጣምማ የተነገረች ታሪክ ላስታውሳችሁ፡፡ በቀ.ኃ.ሥ. ዘመን ነው፡፡ ዐፄው ለአንዲት ወይዘሮ ብር 500 ለሽቶ ይፈቅዱላትና በወቅቱ የገንዘብ ሚኒስትር ለነበሩት ለአቶ ይልማ ደሬሣ ማዘዣውን ሴትወዋ ታቀርባለች አሉ፡፡ ያኔ ሚኒስትሩ “ኢንዴት ቢቲገማቸው ነው ኢሄን ሁሉ ገንዘብ የፈቀዱት?” በማለት በንጉሡም በሥርዓቱም በኛ በሕዝቡም ላይ ቀለዱ ይባላል (ያን በመሰለ የመኳንንትን ሚስት ሣይቀር ለሹመትና ለሽልማት ሲባል በግብር መልክ በሚቀበል ንጉሣዊ ፈላጭ ቆራጭነት በሚተዳደር ሕዝብ ላይ ቢቀለድም ነውር ያለበት አይመስለኝም)፡፡ ነገሩ ማለቴ ንጉሣዊ ችሮታው እውነት ሊሆን ይችላል፡፡ ሚኒስትሩ የቀለዱባቸው በኦሮሞው ንጉሥ በአፄ ኃ. ሥላሤ መሆኑን በእግረ መንገድ ልብ ይሏል ግን፡፡ በሚኒስትሩ ለማላገጥ የፈለገው ሰው ግን አንድም ሣቅ መፍጠር የፈለገ ዐማራ ወይም ኦሮሞም ሆኖ መቀለድ የሚወድና የሚያምረውም ወገኔ ሊሆን ይችላል፤ አንድም የሌላ ኢትዮጵያዊ ቋንቋ ተናጋሪ ወገናችን ሊሆን ይችላል፤ አንድም ሌላ የማላውቀው ሰው ሊሆን ይችላል፡፡ መሠረታዊው እውነት ግን እንዲህ ነው፡- አንደኛ ሚኒስትሩ ከዐማሮችም በላይ ዐማርኛ መናገር የሚችሉና በዐማርኛ የሚራቀቁ ስለነበሩ “ቢቲገማቸው”ን የመሰለ ዐማርኛን እየተለማመደ ከሚገኝ የኦሮምኛ- ዐማርኛ አንደበት የሚወጣ ቃል ቀርቶ አንዳችም እንከን የሚወጣላቸው አልነበሩም፡፡ ሁለተኛ ያኔ ዐማርኛን እንደከተሜ በደምብ አለመናገር ያስተርብ ነበርና ከተረብ የሚያመልጥ ኦሮሞና ጉራጌ ይቅርና አንድም ዐማራ አልነበረም፡፡ የኔ እህት ስሟን ከ“አንጓች ጓንጉል” ወደ “ሊሊ ጓንጉል” የለወጠችው ወድዳ እንዳልነበር አሁን ድረስ የምናስታውሰው የቅርብ ዘመን ቤተሰባዊ ታሪክ ነው – የአባቷን ግን አልቻለችምና ተወችው – ምን ታድርግ – አዲስ ሰው ልትሆን ሆነ እኮ – የአያቷን የአባባ አሊጋዝን ስትቀይር ደግሞ ኢትዮጵያዊ ማንነቷ ከናካቴው ድራሹ ሊጠፋ ነው፡፡ ዐማሮችም በዚህ የዐማርኛ ጣጣ ይሰቃዩ እንደነበር የማይረዳ ሰው ደምበኛ ድንጋይ ወይም እርሱ ከያዘው እውነት የተለዬ እውነትን ማየት የማይችል ልበ-ድፍን መሆን አለበት፡፡ የዛሬ 30 ዓመታት ገደማ እንኳን – እኔ ራሴ የወለድኳትን ዲቃላ ልጄን ከአገር ቤት ወደ አዲስ አበባ ሳስመጣት ያዬነውን አበሳ እኔና ልጄ ብቻ ነን የምናስታውሰው፡፡ አንደበቷን ከገጠር ዐማርኛ ወደ ከተማ ዐማርኛ ለመመለስ(ለመግራት)፣ ስሟ ያስከተለባትን ሥነ ልቦናዊ ጫና ለመግፈፍ እኔና የእንጀራ እናቷ ያየነው አበሳ ቀላል አልነበረም – ደስ ይበላችሁና ግን በተሎ ተስተካከለችና እሷም እኛም “ከሀፍረት ዳንን”፡፡ ስለዚህ አንዳንድ የወቅቱ “ባለጌ” ተረበኞችና “ትምክህተኞች” ይፈጥሩት የነበረው ተፅዕኖ በሌሎች ዘውጎች ብቻ ሣይሆን በዐማርኛ ተናጋሪዎችም ላይ እንደነበር፣ እነዚሁ ተዋንያንም ከዐማራው ብቻ ሣይሆን ኦሮሞን በዋናነት ጨምሮ ከሁሉም ነገዶችና ጎሣዎች የተገኙ እንደነበሩና ነገር ግን የዞረ ድምሩ በዐማሮች ላይ ብቻ እንዲወድቅ መደረጉን መገንዘብ ተገቢ ነው፡፡
ውድ ዐማሮች ሆይ! አንዷ ሴት “ዕድሌ ሆኖ ፈሴ ይሸታል” አለች አሉ – የማን ጥራጥ ማትም ፈስ እንደማይሸት እርሷው ትወቀውና፡፡ የዐማራ ዕድል ሆኖ በኢትዮጵያ ውስጥ የተደረጉና አሁንም ድረስ የሚደረጉ መጥፎ ነገሮች ሁሉ የሚላከኩት በዚህ ቀን በጣለው ዐማራ ላይ ሆነ፡፡ ዕድል ነው፡፡ እርግጥ ነው የዕድል መጣመም ሊያሳዝን ይችላል፡፡ እንደዐማራ ዕድል ደግሞ የተጣመመና የሚያሳዝን የለም፡፡ “እስከማዕዜኑ አነብ..” አለ ዳዊት?
ለዕድሉ መጣመም አስተዋፅዖ ካደረጉ ነገሮች አንዱ እንግዲህ ከፍ ሲል የተጠቀሰውን የመሰሉ ቀደም ባሉ ሥርዓቶች የተፈጠሩ – ፈጣሪያቸው ግን ሁሉም ኢትዮጵያዊ የሆነ – አንዳንድ መራራ ቀልዶች መሆናቸውን ልብ ይሏል፡፡ መዘንጋት የሌለበት ዋና ጉዳይ ግን የጥንቱን የአለቃ ገ/ሃናን ወይም የቅርቡን የጓድ ቆምጫምባውን ቀልዶች ስንታዘብ በነሱ ሠርጎ በመግባት ተደማጭነትን ለማግኘት የፈለገ ዚቀኛ ሁሉ በነሱ ስም ያሻውን ቀልድ ከትውልድ ወደ ትውልድ እንደለቀቀብን ሁሉ ሌሎች ዘውጎችም የሚፈጥሯቸውን ጋብቻ ከልክል ዘረኛ ስድቦችና አጓጉል ቀልዶች ሁሉ በዐማራ ላይ እየለጠፉ ዐማራን በሌላው ሊያስጠሉ መሞከራቸው ነው፡፡ ይህ ትልቅ ታሪካዊ ጥፋት ነውና መታረም ይኖርበታል፡፡ ዐማራ ብቻውን ለነዚያ ቀፋፊ ቀልዶች ተጠያቂ አይደለም፤ ሊሆንም አይገባውም፡፡ የአንደበትን መኮለታተፍ በተመለከተ እንደኔ ችግር የለውም፡፡ እኔም ኦሮምኛ ስናገር የማሳየውን የቅላጼም ሆነ የሆሄ ግድፈት እየነቀሱ በቀልድም ሆነ በምር ቢናገሩ ቅር አይለኝም – እንኳንስ በምማረው ቋንቋ በኔ በራሴው ቋንቋስ ይቀልዱብኝ የለም? ምን ችግር አለው? አሉ እንጂ እዚህ የማይነሱ – ለሞኝ ሰው በተለይ – አጥንት ሰርሳሪ ቀልዶችና ተረቦች፤ ለምሣሌ ጎጃሜና ተልባ፣ ወሎና ገለባ… ዓይነት ደም የሚያንተከትኩ ትረባዎች፡፡ ገራገር ተረቦች ግን በየማኅበረሰቡ ያሉ ይመስለኛልና በቀላሉ የምንከፋ ሰዎች ኩፍ አንበል፡፡ መጥፎ የሚባሉትን ተረቦች እንኳን ተስቶት የሚናገር ሰው ቢኖር እናስተምረው እንጂ ቱግ ብለን ወደከፋ እርምጃ አንግባ፡፡ የአፍ ልማድ ሆኖበት አንዳንድ ሰው ሊዘባርቅ ይችላል፡፡ ከመቀያየም ማስተማር ይቅደም፡፡ ማስተማር ዐውሬን ሰው የመግራት ባሕርይ አለው – እንዲገባው አድርገን በቅጡ ካስተምርነው፡፡
የኔ ነገር የተነሣሁበትን ትቼ ሌላ ማውራት ሆነ፡፡ እናም ውድ ዐማሮች ባለፉት 40 ያህል ዓመታት ብዙ ነገር ተምራችሁ ከአንደኛና ሁለተኛ ዲግሪ በሚበልጥ ማዕረግ የተመረቃችሁ ይመስለኛል፡፡ በከባድ መስዋዕትነት መማር አይረሴ ትምህርትን ያስገኛልና የሆነው ሁሉ ለበጎ ነው፡፡
… ዐማራ የምትባይ ፍጡር እያንዳንድሽ “ኢትዮጵያ፣ ኢትዮጵያ” ስትይ፣ “አንድነት፣ አንድነት” ስትይ የኢትዮጵያዊነትሽንና የአንድነት ፈላጊነትሽን ምስ በወያኔና ግብረ አበሮቹ ክንድ ቀመስሻት፡፡ ሳታስቢው በደረሰብሽ ዘግናኝና ለዘመናት ያልተቋረጠ ሁለገብ ድብደባ መንፈሣዊና አካላዊ ክንድሽ ዝሎ ተዝለፈለፍሽ፡፡ በዚያም ምክንያት አንዳንድሽ በእግር አውጪኝ ወደሚያሳድዱሽ ቤት ሮጠሸ ገባሽና ዩኒቨርስቲያቸውንና ኩሽናቸውን አደመቅሽ፡፡ አንድሽ በግርድና፣ አንድሽ በዘበኝነት አንድሽ በሣይንቲስትነት … ጓዳ ጎድጓዳቸውን ሞልተሸ አገለገለሻቸው፡፡ ያንቺ ጓዳ ግን በዐይጦችና በምሥጦች ተይዞ ይቦጠቦጥልሻል፡፡ … አዲስ ታሪክ በሀገርሽ እየተሠራ አንቺ የፈረንጅ አሽከር ሆነሽ በምናባዊት ኢትዮጵያ ውስጥ በአካልም በምናብም እንዳመቺነቱ እየተመላለስሸ ትኖሪያለሽ፡፡ እስከመቼ? Is our question, of course. በ“ቋንቋሽ” ተጠይቀሻል መልሽልኝ፡፡ ያኔ አንቺ ኢትዮጵያን ገዛሽ በሚባልበት ክፉና የአድልዖ ዘመን ጎጃምን፣ ጎንደርን፣ ወሎንና ሸዋን ትምህርት ቤት በትምህርት ቤት፣ ፋብሪካ በፋብሪካ፣ አስፋልት በአስፋልት፣ ኢንዱስትሪ በኢንዱስትሪ፣ ዩንቨርስቲ በዩንቨርስቲ… ባታደርጊ ኖሮ ይሄኔ ልጆችሽ ማይም ሆነውልሽ ታርፊያትና ለፀፀት ተዳርገሽ ነበር፡፡ እንኳን ያኔ ለዐማራው ለዘርሽ ያዳላሽና እንኳንስ እነዚህ የተጠቀሱና ያልተጠቀሱ የዐማራ ሥርፋዎች ሁሉ በዘመናዊነት ተንቆጠቆጡ!!!!! እንኳን ባዶ ሆነው አልቀሩ፡፡ … አርቆ ማሰብ ቅርብ እንደሚያሳድር ማወቅ አይከፋም፡፡ ቅርብ አስቦ ቅርብ በማደር ምክንያት በሩቅ ከመወገዝ ይልቅ በርቀት ለርቀት ማሰብ የተሻለ ነውና የዐማሮችን ከአድማስ ወዲያ ማዶ ተሻግሮ የሄደ ሀገራዊ አስተሳብና ከዘረኝነት ልምሻ የፀዳ ተግባራችንን እኛም ማወደስ አለብን – ራሴን በራሴ አፌን በምላሴ ካላንቆለጳጰስኩት ማን ያንቆለጳጵስልኛል ተብሎ የለ፡፡
አሁን ዳር ዳርታው ይቅርብኝና ወደዋናው ልግባ፡፡ ለመሆኑ ዐማራ ይህን ያህል የተቀጣውና የሚቀጣው ለምን ይሆን? ከአንዳንድ ልበ-ሥውራን ዐማሮች ታሪካዊ ጥፋት በስተቀር – ከማንኛውም ነገድና ጎሣ እንዳለው ሁሉ – ገሣ ለብሦ በዱር በገደል የሚኖረውን የደብረ ብርሃንና አካባቢዋን ዐማራ ጨምሮ ቀሪው ኢትዮጵያዊ ዐማራ ምን በደል ፈጽሞ ይሆን እንዲህ ቤተስኪያን እንደገባች ውሻ የወያኔና መሰል የአጋንንት ጭፍሮች መጫወቻ የሆነው? ዐማራን አንዳች ነገር ካልያዘው በስተቀር ከ5 እስከ 6 ሚሊዮን ከሚገመት የትግራይ ሕዝብ በወጡ በጣት በሚቆጠሩ የጣሊያን ባንዳዎች ልጆች እግር ከወርች ሊታሠርና ለዕልቂት ሊዳረግበት የቻለበት ምክኛት ምንድነው? በውነቱ ይህን ነገር ሲያስቡት ራሱ የሚያስጨንቅ ሁኔታ ነው ገጥሞን ያለ፡፡ ትልቅ ታሪካዊ አፍዝ አደንግዝ ነው ይህ ነገር – abracadabra.
ውጫዊ ምክንያቶችን አሁን አላነሳም፡፡ በውስጣዊ ምክንያቶች ትንሽ ልንፈራገጥና ጽሑፌን ልቋጭ፡፡ በነገራችን ላይ ይህችን ጽሑፍ ልጽፍ የተነሣሁት የአንድ ሰው ጽሑፍ በድረገፅ ዛሬ ሳነብ በጽሑፉ መጨረሻ አካባቢ ያገኘሁትና እኔም በሌሎች ጽሑፎቼ በተደጋጋሚ ያነሳሁት ጉዳይ ትኩረቴን ስለሳበው ነው፡፡ ሠዓሊ አምሳሉ ገ/ኪዳን የተባለ “አክራሪ ዐማራ” የጻፈውን ጽሑፍ ከዘሃበሻ ቀደምት ልጥፎች አግኝቼ ሳነበው እየሳበኝ መጣና ሁሉንም ወረድኩት፤ ብዙው ነገር ጥሩ ነው – ግን ትንሽ ጠነን ይላል – ከርደድ፡፡ ለማንቻውም ለኔ ዓላማ የመረጥኩትን በዚህ ገጽ መጨረሻ አስቀምጨዋለሁ፡፡
ውድ ዐማራዎች ሆይ!
ለምትገኙበት የመከራ ሕይወት ተጠያቂዎቹ በአብዛኛው እናንተ ራሳችሁ ናችሁ፡፡ ወደ ውስጣችሁ ተመልከቱና ራሳችሁን መርምሩ፡፡ በቶሎም ለመስተካከል ሞክሩ፡፡ ብዙ አልመሸም፡፡
ለመሆኑ እርስ በርስ ትዋደዳላችሁ? ዐማራ ለዐማራን ተውት – ህልምና ቅዠት ነው፡፡ ኧረ እንዲያው ሌላውስ ይቅርና ቤተሰባችሁንስ ከልብ ትወዳላችሁ? ቅናትና ምቀኝነት የት በቀለ? ከዐማራ ለማለት የሞራል ብቃት የለኝም፤ ግን በዐማራ እንደሚብስ በትክክል መረዳት አያቅትም፡፡ እስኪ በየጠበሉ እንሂድ፤ እስኪ በየገዳማቱ እንሂድ፡፡ በሰዎች የሚያድር እርኩስ መንፈስ ወይም ሰይጣን ሲለፈልፍ እስኪ እንስማ፡፡ ከየጠበልተኛው ሰው ሆድ ዕቃና ልዩ ልዩ የሰውነት ክፍሎች የሚወጣውን ፈሣሽና ጠጣር ጉድ እስኪ እንመልከት፡፡ በዕጀሰብና በሟርት ተለክፎ – ወይ አይሞት ወይ አይድን – በየጠበሉና በየደብተራው፣ በየጠንቋዩና በየሰይጣን ጎታቹ ደጅ የሚንከራተተውን የሕዝብ ቁጥር እስኪ እንታዘብ – ሥራና ቤት ንብረቱን የትም ጥሎ(ኦፋ ለገሠ የሚባለውን የሰሜን ሸዋ ጠንቋይ የሚያውቅ አለ? አይሆኑ ሆኖ በቅርብ ሞተ አሉ)፡፡ ለመሆኑ ሰው በቤቱ የቀረ ይመስላል እንዴ? ጠንቋይ አስጠንቋዩን፣ ደብተራውን፣ አበጋሩን፣ ድቤ መቺውን፣ ቅጠል በጣሹን፣ ኮከብ ቆጣሪውን፣ ስኒ ተመልካቹን፣ መታች አስመታቹን፣ … እስኪ ለአፍታ በምናባችን እንቃኝ – አዲስ አበባ ሳይቀር ምድረ ሀብታምና አትሌት እቤቱ የሚያድር መሰላችሁ? ወይ ይቺ አንዲት እንጀራ የምታሳየን ተዓምር! ይህ እርስ በርስ የተቆላለፈና አንዱ ለአንዱ የማይተኛ ሕዝብ እንዴት ያልፍለታል? ጧት ቤተ ክርስቲያን፣ ማታ ቃልቻ ቤት እየተሄደ፣ ከትዕዛዙ ውጪ ለሁለት ጌቶች እየተገዛ፣ እህት በወንድሟ፣ ልጅ በአባቱ እየተተበተበበት፣ ባል በሚስቱ ሚስት በባልዋ እየዋለችበት፣ ጎረቤት በጎረቤቱ፣ አበልጅ በአበልጁ፣ ቄሱ በዲያቆኑ፣ ጳጳሱ በኤጲስ ቆጶሱ ደንቃራና ሟርት እየተጣጣሉ እንዴት አንድ ሕዝብ በሥልጣኔ ወደፊት ፈቀቅ ሊል ይችላል? ይህን ሁሉ የውስጥ ጉዳጉድ የተሸከመ ማኅበረሰብ ከእግዚአብሔር ጋር እንዴትና መቼ ሊታረቅ ይቻለዋል? ይህን ሁሉ ገመና ተሸክመን እንደሀገርና ሕዝብ እስካሁን መኖራችንም እኮ በራሱ አስደናቂ ነው፡፡ እንዴ፣ ወያኔ እኮ እኮ ከሚገባን በታች ነው – ያንሰናል እንጂ ወገኖቼ፡፡
ይህ የተጠቀሰው ሁሉ እውነት ነው ውሸት? ይህን ዓይነቱን ከታች እስከላይ የተስፋፋ የወንጀልና የኃጢኣት ድርጊት በጥልቀት ለተመለከተ ዐማራው በተለይ ኢትዮጵያ ደግሞ በአጠቃላይ በወያኔ የሰይጣን ጭፍራ መመታቷ ሲያንሳቸው እንጂ እንደማይበዛባቸው በግልጽ ይረዳል፡፡ …
ምን እናድርግ ታዲያ? ለሕዝብ የሚቆረቆር እውነተኛ መንግሥት ቢኖረን ብዙ ነገሮችን ማድረግ እንደምንችል ግልጽ ነው፡፡ ጥሩ መንግሥት ስለሌለን ግን አሁን ማድረግ የሚቻለን ምንም ወይም ከምንም ብዙም የማይሻል በጣም ኢምንት ነው፡፡ ምክንያቱም ሕዝብን ለመለወጥ ሚዲያና የተማረ ሰው ወሳኝ ነውና እነዚህ ቁልፍ ነገሮች በሌሉበት ወይም አሉ ብንል እንኳን ዕድል ባላገኙበት ሁኔታ ዝም ብሎ በንዴት ከመንጨርጨር ባለፈ የረባ ነገር መሥራት አንችልም፡፡ ጊዜው ገና ሆነና ተቸገርን ጓዶች፡፡
ተስፋ ቆርጠን መቀመጥ ግን የለብንም፡፡ ይህችን ማስታወሻ ያነብብን ወገኖች ቢያንስ በውስጧ የተጠቀሱትን ፍሬ ነገሮች ልብ በማለት ባገኘነው አጋጣሚ ሁሉ አንዳች መልካም ተግባር ለማከናወን እንሞክር፡፡ የዐማራው የአንድነት ስሜት እንዳይሸረሸር ከመጣር በተጓደኝ ዐማራው ራሱ ለራሱ ዘውግ ያለውን አመለካከት እንዲያሻሽል በተቻለን እናግዘው – ከዚህ ነጥብ አኳያ ከሃይማኖት አባቶች ብዙ ይጠበቃል – ዘመቻውን ግን ከራሳቸው ይጀምሩ፡፡ እርስ በርሱ እንዲፋቀርና ከተገለጹት የክፋትና የምቀኝነት አባዜዎች እንዲላቀቅ ፍቅርንና መተሳሰብን መስበክ ይገባናል፡፡ የራሱን ወገን በተቻለው ዘዴና ብልኃት ሁሉ ለማጥፋት ቀን ከሌት ቆርጦ ከሚማስን ወገን አመርቂ የሆነ ሀገራዊ መልካም ነገር አይጠበቅምና መጀመሪያ ከነዚህ ነውረኛ ባህላዊና ባዕድ አምልኮታዊ ነገሮች እንዲርቅ እናስተምር፡፡ በግልብ የሚሰበከውን ሃይማኖት ጥልቀትና ትርጉም ባለው መንገድ እናድርግለት፡፡ የጠፋነው ከላይ እስከታች በመሆኑ ሁለመናችንን እናድስና አዲስ ሰው ለመሆን እንሞክር፡፡ ኤሊት የሚባለውም ወገን ከእንቅልፉ ይንቃ፡፡ ዐማራ የሚባል እንደዐይጥ እየተጨፈጨፈ የሚገኝ ወገን እንዳለው ይረዳና ከዚህ ጥፋት ወገኑነን ለመታደግ በተቻለው መጠን ይታገል፤ ፕሮፌሰር አሥራት ከተናገሩት – እጠቅሳለሁ “ከሆዳምነት የጅብ ባሕርይ” – በአፋጣኝ እንውጣና ራሳችን በቅድሚያ ሰው ሆነን ሰው እንፍጠር፡፡
እንደታሪክ አጋጣሚ ሆኖ በሀገራችን አዲስ ታሪክ ተፈጠረና ጥቂቶች ብዙዎችን በጄኖሳይድ ይፈጁ ገባ እንጂ እኛ የምናውቀው ማወቅ አትበሉትና ብዙዎች ጥቂቶችን ሲጨርሱ ነበር፡፡ የኛ ግን የተገላቢጦሽ ነው፡፡ በሩዋንዳም ሆነ በዩጎዝላቪያ የታዬው ሰይጣናዊ ፍጅት ብዙዎች ጥቂቶችን ሲጨፈጭፉ ነው፡፡ የኞች ወያኔዎች ግን የተማመኑትን ነገር ከግምት ባለፈ ጠልቄ አላውቅም ድፍረታቸው ግና እጅግ አስገራሚ ነው – ሊጨርሱት የማይችሉትን ሕዝብ ነው የጀመሩት – ምናልባት የመካሪ ስህተት ወይም መካሪ አሳስቷቸው እንዳይሆን እሰጋለሁ – እንጂ ጥላቻ ብቻውን ለዚህን ከተራራ ለገዘፈ የዕብደት ደረጃ ያደርሳል ብዬ ማመን ይከብደኛል፡፡ ለነገሩ በጌታዋ የተማመነች በግ ላቷን ውጭ እንደምታሳድር እነዚህ ባለጌ ወያኔዎችን አይዟችሁ ብሎ ጃዝ ያላቸው ዓለም አቀፍ ኃይል ሳይኖር ይህን ትልቅ ጀብድና የተንሻፈፈ ዘረመላዊ ተፈጥሮ የሚጠይቅ ድርጊት እንደማይፈጽሙ መገመት ይቻላል፡፡ ማጣፊያውን አንድዬ ይወቅላቸው እንጂ እስካሁን እንደጆኒ ዎከር በርትተው በመጓዝ ላይ ናቸው – ምንም የሆኑት ነገር የለም “still going strong”፡፡ ይህን ከፍ ሲል የተናርኩትን የጥቂቶችና የብዙኃን የመገዳደል መጥፎ ተሞክሮ የማነሣው እውነታውን ለመጠቆም እንጂ ማንም ማንንም ተነስቶ ይጨፍጭፍ እያልኩ አይደለም፡፡ መግደል የሰይጣን ነው፤ የሰይጣን ትልቁ ግብሩ የሰው ደም ነውና፡፡ ከዚህ ደግሞ ይሠውረን፡፡ ይሠውረን ስል ደግሞ ፈጣሪያችን ኩክየለሽ ይሁንልንና ይሄንን እንኳንስ ሊኖሩት በታሪክ መዝገብ ተቀርጾ ሲቀመጥ ወደፊት ሊያስታውሱት እንኳን የሚዘገንን ክፉ ዘመን አንስቶ ወደታሪክ መዝገብ ቤት ይጨምርልን፣ በጉጉት የምንጠብቀውንና ለሁሉም ኢትዮጵያውያን የሚሆነውን ወርቃማ ዘመን ያምጣልን ማለቴ ነው፡፡ እንጂ መጨፋጨፍ የአጋንንት መዝናኛ በእግዚአብሔር ቤት ግን ማዘኛና ማልቀሻ ድርጊት መሆኑን አውቃለሁ፤ (የሚያባላን) መንፈስ ሲለቀን የዚህን አባባል እውነተኛ ትርጉም እንረዳለን፡፡
ለማንኛውም ዐማራዎች ሆይ – ችግራችንን ዕንወቅ፡፡ ለተዘፈቅንበት ችግር ደግሞ ዋና ተጠያቂዎቹ እኛው ነን፡፡ እግዚአብሔርንም በከንቱ አናማርር፡፡ እናንተ ለምሣሌ ከሁለት ተፋላሚ ሰይጣኖች መካከል አንዱን ምረጡና አግዙት ብትባሉ የትኛውን ትመርጣላችሁ? የእግዜርንም “ዳተኝነት” ከዚህ ነጥብ አንጻር መመልከት ይቻላል፡፡ በእውነትም ይሁን በምናብ የሚዋጉ ሁለት ክፉዎች ቢኖሩ እንደፍጥርጠራቸው ብሎ መተው እንጂ እግዜር አንዱን ክፉ ትቶ ለሌላው ክፉ የሚያዳላ አይመስለኝም፡፡ ስለሆነም አጠገቤ ያለውን ወንድሜን ከሀብት ንብረቱና ከሞቀ ትዳሩ በድግምትና በደንቃራ እያለያየሁና እያሳበድኩ በሌላ አቅጣጫ ደግሞ “ጌታ ሆይ! ወያኔን ለመሰለ ጭራቅ ለምን ዳረግኸኝ?” ብል “ቂም ይዞ ጸሎት፣ ሣል ይዞ ስርቆት” እንዲሉ ነውና ትክክል አልሆንም – ቀድሞ የራስን ምግባርና ጠባይ መቃኘት ተገቢ ነው፡፡ ልባችንን ሳናጠራና ከኃጢኣት ሳንቆጠብ የምንጸልየው ጸሎት ሁሉ ከዳመና በታች እንደሚቀር የምናውቅ በጣም ጥቂቶች ነን፡፡ በቤት ወይም በቤተክርስቲያን ግቢ ተገኝቶ 24 ሰዓት መጸለይ በራሱና ብቻውን ምንም ዋጋ የለውም፡፡ “የማያዛልቅ ጸሎት ለብራቅ ይዳርጋል” የሚባለውም ለዚህ ይመስለኛል፡፡ ጸሎትና ፆም ከሥራና ከእምነት ጋር ሲዋሃድ ፍሬ የሚሰጥ ፍቅርን ያፈራል፤ ፍቅር ባለበት ደግሞ ጠብና ግጭት፣ ዘረኝነትና መድሎ የሉም፡፡ እርሱ እኛ እንድንቀጣ የፈቀደው ወያኔዎችን ወድዶ ወይም እኛን ጠልቶ አይደለም ወይም አይመስለኝም – ሁላችንም የየሥራችንን ነው እያገኘን ያለነው የሚል እምነት አለኝ፡፡ ከገባንበት የዲያብሎስ መንገድ ዛሬ አመሻሽ ላይ ከልብ ከወጣን ነገ ጧትንም ሳይጠብቅ ዛሬውኑ ጨለማው ዐይንን ሳይዝ ጌታ ይምረናል፤ ያኔ የኛ የጋራችን የምንላቸውና ስለኛ የሚጨነቁ ጥሩ ገዢዎችን ይልክልናል፡፡ ለዚያ ያብቃን፤ አሜን በሉ፡፡
መጸዳጃ ቤት ውስጥ ተቀምጦ ግን ሠገራ ሸተተኝ ቢባል አስቂኝ ተውኔት ከመሆን አይዘልም፡፡ ስለዚህ ከየተወሸቅንበት ሥርቻ እንመለስና ሰው እንሁን፤ ከግል ጥቅም ይልቅ ለወል ጥቅሞች እንበርታ፡፡ ለኔ ከሚል ፍልስፍና ወጥተን የኛ እንበል፡፡ ደግሞም አንናናቅ፡፡ የዐማራ ኤሊት አንዱ መሠረታዊ ችግር በባዶ መኮፈስና ወንድም ወንድሙን መናቅ ነው፡፡ ተማርክ አልተማርክ የት ትደርሳለህ? ሞትን አታሸንፍ፤ እንኳንስ ሀገርህንና ወገንህን አንተ ራስህንም ከድህነት አላወጣህ፤ ከወያኔ የጥላቻ ፖለቲካ አልዳንክ፤ ከስደት አልተረፍክ፤… ታዲያ አጉል መጀነኑ ምን ይጠቅምሃል? ባልተማሩ ወገኖችህስ ላይ ለምን ትኮራለህ? ብትማር ለራስህ ነው፤ ብትሰልጥን ለግልህ ነው፤ ብትኮነን ለነፍስህ፣ ብትከብር ለሥጋህ፡፡ አዎ፣ ብዙ በጣም ብዙ ነገር መናገር ይቻል ነበር – ግን አኩራፊን ለመቀነስ ሲባል በዚሁ ይብቃኝ፡፡ ለዚህ ጽሑፍ ያነሳሳኝ ጽሑፍ ቀጣዩ ነው፡፡ ስላዳመጣችሁኝ አመሰግናለሁ፡፡[ሼራተን አዲስ በተደረገ ጉባኤ ላይ ያቀረብኩት ጽሑፍ አልመሰለም?]
እንዲያው ግን ለነገሩ በተለይ አማራ “እግዚአብሔርን ምን ያህል ብንበድለው ነው በእነኝህ ጉዶች አስወርሮ ያዋረደንና ፍዳችንን እያበላን ያለው?” ብላቹህ ጠይቃቹህና ወደ ውስጣቹህ ተመልክታቹህ ታውቃላቹህ? እኔ “ሲያንሰን ነው” ነው የምለው፡፡ ይገርማቹሀል ዘመዶቸ ወያኔን ያህል የሀገርና የሕዝብ ጠላት እያለ በማይረባ በኢምንቱ ነገር እየተጣሉ ተጋድለው አለቁብኝ፡፡ የወንድማማች ልጆች ደም ለመመላለስ የሚጠቀሙትን የሚያባክኑትን የሚፈጁትን ቁርጠኝነት፣ ወንድነት፣ እልህ፣ ጽናት፣ ዘዴ፣ ብልጠት፣ ስልት፣ ንቃት፣ ትጋት፣ ጭካኔ ወዘተረፈ. ብትመለከቱ ጉድ ነው የምትሉት፡፡ ወንድም የገዛ የሥጋ ወንድሙን ለመግደል፡፡
ይሄ የኔ ዘመዶች ገጠመኝ የሁሉም የአማራ ሕዝብ ገጠመኝ እንደሆነ ይታወቃል፡፡ እግዚአብሔር የጨከነው የተናቀውን ወያኔን ከትቢያ አንሥቶ ያመጣውና የሚያስቀጠቅጥህ፣ ሰማይንም ለጉሞ በረሀብ የሚቆላህ ወዘተረፈ. በዚህ ኃጢአትህ ነው፡፡ በርካታ የንጹሐን ደም በከንቱ ፈሷል እየፈሰሰም ነው፡፡ አማራ እድሜውን የፈጀው እርስ በእርሱ ወንድም ወንድሙን ለመግደል በማድባትና በመግደል ነው፡፡ የበርካታ ንጹሐን አቤሎች ደም በእግዚአንሔር ፊት ጮኸ እግዚአብሔር ሰማ እንዲያና እንዲያ ያለ መከራም ታዘዘብህ፡፡
የዓረብ መተተኞች ወይም ቃልቾች ናቸው አሉ አማራን እንዲሁ ባረባው ነገር እርስ በእርሱ አጋድሎ አፋጅቶ የሚያጫርስ የአጋንንት መንፈስ በየዘመኑ እየላኩ እንዲህ እጅግ በሚገርም ሁኔታ እንኳን ለመጋደል አይደለም የጎሪጥ ለመተያየትም እንኳ በማያበቃ የማይረባ ምክንያት ወንድም ወንድሙን እየገደለ እንዲተላለቅ ያደረጉት፡፡ ሱዳን ተሰዶ ይኖር የነበረ አንድ አብሮ አደጌም ልጃቸውን ሊያገባ የነበሩትን አንድ ሀብታም ሱዳናዊ ሸክ ይሄንን እንደሚያደርጉ የነገሩትን ይዞ እሱም ነግሮኛል፡፡
ሕዝባችን ይሄንን የሚላክበትን የአጋንንት መንፈስ በመንፈሳዊነቱ እንዳይከላከልም ከግራኝ አሕመድ ወረራ ወዲህ ሕዝቡ አስቀድሞ የነበረው መንፈሳዊ ሕይዎት የ15 ዓመቱ የግራኝ የጭፍጨፋ ዘመን ባደረሰው ውድመት ቅዱሳት መጻሕፍት ተቃጥለው መምህራንና አባቶችም ተሰይፈው በማለቃቸው የሚያስተምረው የሚመክረው የሚገስጸው የሚሰብከው መንገድ የሚመራው አባትና መምህር በማጣቱ ከወረራው በኋላ እንደ ውሽማ መያዝ፣ ማመንዘር፣ ለባዕድ አምልኮ መገዛት፣ ለሟርት ለመተት ለጥንቆላ መገዛት በመሳሰሉት ያልተገባና ኢክርስቲያናዊ ወይም አረማዊ ግብሮች በመርከሱ በአብዛኛው ሕይዎቱ ዘልማዳዊ በመሆኑ ዙሪያችንን ከበውን ያሉት የዓረብ መጥቁሎች ወይም ቃልቾች የሚልኩበትን እርስ በእርስ የሚያፋጅ የአጋንንትን መንፈስ መከላከል ድል መንሳት ወይም በእነሱ አለመያዝ መይም ማደሪያ አለመሆንና ያሻቸውን እንዲፈጽም እንዳያደርጉት ማድረግ አልቻለም፡፡ ተሸነፈ ተረታ ይሄው እንደምናየው ለሰሚው ግራ በሆነ መንገድ በማይረባ ነገር ነፍስን ያህል ነገር እየተጠፋፋ ለመኖር ተገዷል፡፡
እንግዲህ ግራም ነፈሰ ቀኝ ውጊያው ከአጋንንት ጋር እንደመሆኑ ይሄንን የአጋንንት ውጊያ መመከትና ድል መንሳት የሚቻለው እግዚአብሔርን በመያዝ በመሆኑ የሚቻላቹህን ያህል ሕዝቡ ወደ እግዚአብሔር እንዲመለስ፣ ንስሐ እንዲገባ፣ አርስ መእርስ እያተጋደለ አንድያ ነፍሱን በከንቱ ከሚያጠፋት በሀገሩ በሃይማኖቱና በሕዝቡ ጠላቶች ላይ እንዲያነጣጥር ብትመክሩ ብታስተምሩ ብትመክሩና ብትጸልዩ መልካም ነውና እባካቹህ እባካቹህ ወገናችን እርስ በእርሱ ተባልቶም በጠላት ተፈጅቶም ከማለቁ በፊት ይሄንን በማድረግ ትጉ???
